Nâzım Hikmet’in şiiri, yaşamı ve yapıtları hakkında kaynak niteliğinde bir derleme. Memet Fuat’ın 1965-1998 yılları arasında yayımlanan yazılarından oluşan kitap, hem Hikmet’in Türk şiirindeki yerini hem de hayatına dair bilinmeyenleri açıklığa kavuşturuyor. Yazılar, ilk elden tanıklıklarla şaire dair birçok yanlışı düzeltmeleriyle de ayrıca önemli.
Titiz bir çalışmanın ürünü olan elimizdeki kitap, büyük şair Nâzım Hikmet’in bir sanat ve edebiyat kuramcısı, bir estetikçi olarak kaleme aldığı yazılarını bir araya getiriyor. Nâzım Hikmet bu yazılarında sanatçıyı, sanat ve dünya görüşünü, sanatsal yaratıcı yöntemi, sanatın yapısını, sanatın toplumsal işlevini ve sanatta halka yakınlığı değerlendiriyor. Kitapta bunun yanı sıra, Nâzım Hikmet’in Shakespeare, Cervantes, Diderot, Goethe, Gogol, Dostoyevski, Çehov, Namık Kemal, Tevfik Fikret, Ahmet Haşim, Halide Edip, Sabahattin Ali ve Kemal Tahir gibi, dünya ve Türkiye edebiyatından pek çok ismi ele aldığı yazıları da yer alıyor.
Göksel Aymaz ‘Nâzım Hikmet ve Memleket’te, şair Nâzım Hikmet ve onun başyapıtı ‘Memleketimden İnsan Manzaraları’ aracılığıyla, sanat yapıtı üretiminin ve sanat yapıtı üreticisi olarak sanatçının üretiminin toplumsal koşullarını irdeliyor. Çalışmasını, kişilerin inançlarının, onları ne şekilde etkilediği fikri üzerine kuran Aymaz, söz konusu eseri incelerken, komünist dünya görüşünün Nâzım Hikmet’i nereye götürdüğünü araştırıyor. Aymaz bunu yaparken de, Pierre Bourdieu’nün “alan” sosyolojisi ile Plehanov, Lunaçarski, Lukacs, Adorno, Benjamin ve Eagleton gibi, Marksist kültür kuramcılarının fikirlerinden yararlanıyor.
‘Şairin Sabrı’, Ali Galip Yener’in muhtelif dergilerde yayımlanmış şiir incelemelerini barındırıyor. Burada, Mehmet Akif Ersoy’dan Süreyya Berfe’ye, her biri tanınmış on altı şairin Türkiye şiirindeki yerleri saptanıyor. Nazım Hikmet şiirinin algılanış sorunu; muhafazakârlık ve şiirde yerlilik; millilik bağlamında Yahya Kemal şiiri; Anday şiirinde mitolojik detaylar; şiirde narsizm ve Necatigil şiirinde “insan”; sol melankoli bağlamında Turgut Uyar şiiri; şiirde kır-kent ikilemi; Ahmet Oktay şiirinde intihar olgusu ve 1980 sonrası Türkiye şiirinde mistik, metafizik eğilimler, kitapta yer alan konulardan birkaçı.
‘Aile Günlüğü’, bir Osmanlı aydını olan Memduh Ezine’nin 1899’dan başlayıp 1937’de sona eren günlüğü. Günlüğüne önemli gördüğü olayları kaydeden Ezine, ailesiyle ilgili bazı notlardan öte, dönemindeki bir Osmanlı memur ailesinin yaşantısını, dönemin sosyal ve siyasal olaylarını birinci elden anlatan önemli bir belgeye imza atmış. Fakat bu günlüğü asıl dikkat çekici kılan husus, çeşitli kaynaklarda farklı ifade edilen Nâzım Hikmet’in doğum gününü kesin olarak belirtmesi. Nâzım Hikmet’in babası Hikmet Bey ile eşi Celile Hanım’ın bir çocuk sahibi olduğunu günlüğüne yazan Memduh Ezine’nin anlatımına göre, Nâzım’ın doğum tarihi 17 Ocak 1902.
‘Fotoğraflarla Nâzım Hikmet’, şairin yaşamının çeşitli dönemlerinden yansımalar getiren 311 fotoğrafından oluşuyor. Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı’nın uzun çalışmalar sonucu bir araya getirdiği fotoğraflar, şairin sevenlerinin yanı sıra araştırmacılar açısından da önemli bir kaynak. Albümde, Nâzım Hikmet’in bebekliğinden yaşlılığına kadar süren hayatının izini sürmek mümkün. Bunun dışında, Nâzım Hikmet’in babası Hikmet Bey, annesi Celile Hanım, kızkardeşi Samiye, Piraye Hanım, Mahmut Yesari ve Muammer Karaca gibi isimlerle, şairin tutuklu bulunduğu ya da hüküm giydiği cezaevlerinin fotoğrafları da yer alıyor.
Dipnotski 