Etiket: Nıvart Taşçı

Tristram D. Wyatt – Hayvan Davranışı (2025)

Tristram D. Wyatt’ın bu kitabı, hayvan davranışlarını açıklarken biyolojik, evrimsel ve çevresel etkenlerin nasıl iç içe geçtiğini gösteriyor. Wyatt, davranış bilimini yalnızca gözleme dayalı bir alan olarak değil, aynı zamanda hayvanların hayatta kalma stratejilerini, iletişim biçimlerini ve sosyal yapılarının evrimini inceleyen bütüncül bir disiplin olarak ele alıyor. Bu çerçeve, hem genetik mirasın hem de çevresel uyaranların davranış üzerindeki etkilerini anlamaya imkân tanıyor. ‘Hayvan Davranışı: Kısa Bir Giriş’ (‘Animal Behaviour: A Very Short Introduction’), farklı türlerde öğrenmenin nasıl gerçekleştiğini, içgüdü ile deneyimin hangi noktalarda birleştiğini ve hayvanların değişen koşullara göre davranışlarını nasıl dönüştürdüğünü tartışarak davranışın dinamik niteliğini ön plana çıkarıyor.

Wyatt, iletişim kavramını merkeze alarak hayvanların sesler, kimyasal sinyaller, jestler ve görsel işaretler yoluyla bilgi aktardığını açıklıyor. İletişimin yalnızca eş bulma ya da alan savunma gibi işlevlerle sınırlı olmadığını; aynı zamanda işbirliği, çatışma çözümü ve topluluk içi düzenin sağlanması için de kritik olduğunu vurguluyor. Bu yaklaşım, hayvan davranışının karmaşık sosyal örgütlenmelerle nasıl bağlantılı olduğunu gösteriyor. Bazı türlerde ebeveyn bakımının, grup hâlinde avlanmanın ya da hiyerarşik yapılanmaların evrimsel açıdan nasıl avantaj sağladığı örneklerle ele alınıyor. Böylece kitap, hayvan topluluklarının yaşam stratejilerini geniş bir ekolojik ve evrimsel bağlama yerleştiriyor.

Eserde ayrıca insan etkisinin hayvan davranışlarını nasıl dönüştürdüğü de tartışılıyor. Kentleşme, habitat kaybı, ışık ve ses kirliliği gibi modern çevresel değişimler, birçok türün alışkanlıklarını yeniden şekillendiriyor. Wyatt, bilimsel araştırmaların bu dönüşümleri anlamak ve türlerin uyum kapasitesini değerlendirmek için neden kritik olduğunu gösteriyor. Kitap genel olarak, hayvan davranışlarının neden ve nasıl sorularına yanıt ararken okuyucuyu hem biyolojik ilkeleri keşfetmeye hem de diğer canlılarla paylaşılan dünyanın karmaşıklığını düşünmeye davet ediyor.

  • Künye: Tristram D. Wyatt – Hayvan Davranışı: Kısa Bir Giriş, çeviren: Nıvart Taşçı, Koç Üniversitesi Yayınları, zooloji, 176 sayfa, 2025

Jean-Baptiste de Panafieu – Homo Sapiens (2021)

Homo sapiens’e gelene kadar, dünya pek çok insansı (homonin) ve insan (homo) türüne beşiklik etti.

Yani dünyamız, tek bir insan türünden fazlasına sahne oldu.

Hem de defalarca.

Biyolog ve okyanus bilimci Jean Baptiste de Panafieu, evrimin bu zengin macerasını çarpıcı bir şekilde resmediyor.

Son bulgulardan yola çıkan Panafieu, alet yapan ve sosyal organizasyona sahip olan ilk insan türü olmadığımızı, başka insan türlerinin bizden çok önce Afrika’dan çıkıp dünyanın pek çok yerine dağıldığını gözler önüne seriyor.

Kitap, kim olduğumuzu ve türümüzün muazzam çeşitliliğini daha iyi anlamak çok iyi fırsat.

  • Künye: Jean-Baptiste de Panafieu – Homo Sapiens: İnsanın Evrimi, çeviren: Nıvart Taşçı, Bgst Yayınları, bilim, 180 sayfa, 2021

Jean-Baptiste de Panafieu – Darwin: Herkes İçin Evrim (2018)

Jean-Baptiste de Panafieu iyi bir okyanus bilimci, fakat biz kendisini, kaleme aldığı önemli popüler bilim kitaplarıyla da biliyoruz.

de Panafieu’nun elimizdeki çalışması ise, Darwin’in evrim kuramı, kuramın gelişimi ve bu konuda yürütülen güncel tartışmalar hakkında dört dörtlük bir rehber.

de Panafieu, Darwin’in meşhur Beagle gemisiyle yaptığı yolculuktan başlayarak,

  • Evrim kuramının oluşumunu,
  • Evrimin temel mekanizmalarını,
  • Doğal seçilim ve varyasyon gibi, kuramın temel kavramlarını,
  • Genetik ve moleküler biyolojideki devrimlerin evrim kuramına getirdikleri katkıları,
  • Yaratılışçılar ve akıllı tasarımcılar gibi şarlatanların evrim kuramına yönelik saldırıları,
  • Evrim kuramının neden toplumsal bir mücadele alanı haline geldiğini,
  • Kötü niyetli yaklaşımların evrim kuramının temel kavramlarını nasıl çarpıttıklarını,
  • Evrim kuramının bütün bunlara rağmen yepyeni bilim dallarına neden ve nasıl ilham vermeye devam ettiğini,
  • Ve Darwinciliğin yarınlar için neler vaat ettiğini derinlemesine irdeliyor.

Evrim kuramı ve bu konuda yürütülen güncel tartışmalar hakkında iyi bir rehber arayanlar bu çalışmayı kaçırmasın deriz.

  • Künye: Jean-Baptiste de Panafieu – Darwin: Herkes İçin Evrim, çeviren: Nıvart Taşçı, Bgst Yayınları, bilim, 148 sayfa, 2018

Derek Turner – Paleontoloji ve Evrim (2014)

Felsefi düşünceler, paleontolojiyi nasıl etkiledi?

Bu meseleyi, çağdaş biyoloji felsefesinin ve bilim felsefesinin bakış açısıyla ele alan Turner bu etkinin derinlikli olduğunu düşünüyor.

Konuya dair güncel tartışmalar ve fosil kayıtlarının evrime ilişkin ipuçları konusunda önemli bir kaynak.

  • Künye: Derek Turner – Paleontoloji ve Evrim, çeviren: Nıvart Taşçı, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları