Etiket: Rita Ender

Rita Ender – Bir Avazda! (2021)

Ne demek içinde bir insan taşımak?

Ne hissettirir insana?

Rita Ender, doğurmak gibi mucizevi bir deneyimi yaşamış kadınların tanıklıklarını sunuyor.

‘Bir Avazda!’, kadınların öncesi ve sonrasıyla doğumu nasıl yaşadığını, nasıl deneyimlediğini ortaya koymasıyla dikkat çekiyor.

Kitap, farklı toplumsal geleneklerde kadınların doğum sürecini nasıl yaşadıklarını; değişik hamilelik algılarının, doğum öncesi ve sonrası ritüellerinin, doğum kutlamalarının, batıl olan-olmayan itikatların zengin dünyasını gözler önüne seriyor.

Kitapta söyleşi yapılan isimler ise şöyle: Esin Alpan, Elmas Arus, Anna Maria Beylunioğlu Atlı, Güler Baban, Funda Şenol Cantek, Elena Cedolini, Seta Estukyan, Nüket Franco, Gönül (Birgül) Gülay, Tina İlyadu, Filiz Kerestecioğlu, Irmak Bircan, Gülsün Karamustafa, Nezihe Kayaoğlu, Nardane Kuşçu, Sevin Okyay, Leyla Onar, Manuela Ergin, Yeşim Pündük, Rosana Şapka, Duygu Tokay, Gamze Gül Özşahin, Nilüfer Taşkın, Dilan Epik Topuz, Merve Ünlü ve Jinda Zekioğlu.

  • Künye: Rita Ender – Bir Avazda!: Hamilelik Söyleşileri, İletişim Yayınları, kadın, 208 sayfa, 2021

Rita Ender – İsmiyle Yaşamak (2016)

Ararat, Ari, Foti, Gila, İoanna, Nino, Şabo, Rezal, Yorgo…

Ötekileşme, yabancılaşma ilkin isimle başlar.

Rita Ender’in söyleşilerinden oluşan bu kitap da, hem Türkiye’de doğup büyüyen ve burada yaşayan, fakat isimleri nedeniyle yabancı muamelesi gören insanların deneyimlerini aktarıyor hem de her biri birer hikâye olan isimlerin macerasını bizimle paylaşıyor.

  • Künye: Rita Ender – İsmiyle Yaşamak, İletişim Yayınları

Kolektif – Enişte Risalesi (2019)

Aileye dıştan misafir gelen ve asıl yarattığı gerilim buradan kaynaklanan enişte kimdir?

Kültürümüzde eniştenin yeri nedir?

Enişte neden tekinsizdir, neden güvenilmezdir?

İşte bu keyifli derleme, enişte “müessesesi” üzerine düşünen makaleleri bir araya getiriyor ve bu konuda kafamızı karıştıran pek çok soruya yanıt veriyor.

Kitabın ilk bölümü, enişte hakkında araştırma-inceleme mahiyetinde yazılardan oluşuyor.

İkinci bölümde ise, anı ile hikâyeyi harmanlayan, kimi enişteleri yâd eden yazılar yer alıyor.

Özer Çiller’den Erdoğan’a ünlü enişteler, Fiat Doblo erkeği olarak enişteden yabancı damatlara enişte şakalarına pek çok ilgi çekici konu, burada ele alınıyor.

Kitaptan edindiğimiz birkaç bilgi:

Bizde enişte tek kelime olsa da, Farsçada enişte yerine kullanılan üç ayrı kelime var: Kız kardeşin kocası için “damad”, halanın kocası için “şohar”, teyzeninki için “şoharkhale”.

Bir Gercüş sözü: “Enişte gölgesi, geven gölgesi” (Geven: cılız çalı. Yaramaz bir bitki).

Aile ve akrabalık ilişkilerinin ekonomi-politiğini didikleyen antropologlar, “kız alan” konumundakilerin akrabalık hiyerarşisindeki borçlu konumuna dikkat çeker.

Kitapta yazıları bulunan isimler ise şöyle: Emre Akdere, Cihan Aktaş, Tolga Arvas, İmdat Avşar, Tanıl Bora, Funda Şenol Cantek, Mustafa Çiftci, Kadir Dede, Rita Ender, Jared Conrad-Bradshaw, Bağış Erten, Çağatay Hakan Gürkan, Giray Kemer, Metin Solmaz, Ahmet Tulgar ve Taçlı Yazıcıoğlu.

  • Künye: Kolektif – Enişte Risalesi, derleyen: Tanıl Bora ve Mustafa Çiftci, İletişim Yayınları, inceleme, 184 sayfa, 2019

Kolektif – İstanbullu Rumlar ve 1964 Sürgünleri (2019)

1964 yılı, İstanbullu Rumlar ve İstanbul için kara bir yıldır.

Rumlar bu tarihte evlerini terk etmek zorunda bırakıldılar doğup büyüdükleri bu şehirden sürgün edildiler.

Rumlar 1964 yılında başlayan korkunç süreç için apelassis sözcüğünü kullanırlar.

Apelassis kovulma, evinden ayrılmaya zorlanma, sürülme, sürgün edilme anlamlarına gelir.

İşin kötüsü, 1964 Sürgünleri hakkında bizde yapılmış kayda değer çalışmalar çok azdır.

İşte bu derlemede bir araya getirilen makaleler, aradan elli yıldan fazla süre geçse de 1964 Sürgünlerini derinlemesine incelemesiyle önemli bir boşluğu dolduruyor diyebiliriz.

Kitap, dört bölümden oluşuyor.

Birinci ve ikinci bölümler, 1964 Sürgünlerinin ortaya çıkış nedenlerini kapsamlı şekilde irdeliyor.

Üçüncü bölüm, 1964 Sürgünlerinin şimdiye kadar yazılı olarak nasıl aktarıldığı konusuna odaklanıyor.

Dördüncü bölüm ise, İstanbullu Rumların sınır dışı edilmelerinden sonra neler olduğuna bakıyor, Sürgünlerin Atina’da yaşadıklarını ayrıntılı bir şekilde ortaya koyuyor.

Kitaba katkıda bulunan yazarlar da şöyle: İlay Romain Örs, Baskın Oran, Alper Kaliber, Rita Ender, Yorgos Katsanos, Emilia Themopolou, Anna Theodorides, Alexis Alexandris, Elçin Macar, Herkül Millas, Stavros Anestidis, Christina Vamvouri, Vassilis Messis, Emre Can Dağlıoğlu, Koray Yaşar, Emre Metin Bilginer, Hakan Yücel, Süheyla Yıldız, Maria Kazantzidou, Eleni İoannidou, Nikolaos Uzunoğlu, Cengiz Aktar ve Samim Akgönül.

  • Künye: Kolektif – İstanbullu Rumlar ve 1964 Sürgünleri: Türk Toplumunun Homojenleşmesinde Bir Dönüm Noktası, derleyen: İlay Romain Örs, İletişim Yayınları, tarih, 392 sayfa, 2019

Rita Ender – Madam Amati (2019)

İzmirlilerin Madam Amati dediği ve şehrin belleğinde önemli yeri olan Marta Amati’nin sıra dışı hayat hikâyesi bu kitabın konusu.

Keman sanatçısı Amati, 1902’de Avusturya-Macaristan İmparatorluğu topraklarında doğdu.

Avrupa’nın kasıp kavrulduğu bu olağanüstü zamanlarda, Amati de oradan oraya savrulacak ve nihayet İzmir’de kendine bir hayat kurabilecekti.

Madam Amati kemanıyla ve sanatıyla İzmirlilerin sosyal ve kültür hayatında iz bırakacaktı, fakat onun nereden geldiği ve neler yaşadığı konusunda pek bir kimsenin bilgisi olmayacaktı.

İşte Rita Ender de, İzmir’deki Beth-İsrael Sinagogu’nda tek bir fotoğrafını gördükten sonra bu gizemli kadının izini sürmüş ve ortaya elimizdeki bu güzel kitabı çıkarmış.

Ender, hem arşivlerden hem de tanıklıklardan yola çıkarak Madam Amati’nin kim olduğunu, nereden geldiğini, İzmir’e gelmeden önce ve İzmir’de neler yaşadığını ortaya koyuyor.

Bu çarpıcı hikâye bize, hem Amati’nin kişisel serüveninin hem de bir dönemin İzmir’inin ilginç bir portresini sunuyor.

  • Künye: Rita Ender – Madam Amati: Avrupa’dan İzmir’e Bir Keman İkonu, Aras Yayıncılık, biyografi, 80 sayfa, 2019

Rita Ender – Aile Yadigârları (2018)

Daha önce ‘Kolay Gelsin’ ve ‘İsmiyle Yaşamak’ gibi birbirinden güzel iki kitaba imza atmış Rita Ender’den yine harika bir çalışma.

Ender burada, Türkiyeli otuz genç Yahudi ile “aile yadigârları” üzerine söyleşiyor.

Söyleşiye katılanlar, kutu, örtü, saat, elbise, bardak ve semaver gibi ailelerinden kendilerine miras kalmış yadigârlardan yola çıkarak “Ailemden bana ne kaldı ve ben çocuğuma ne aktaracağım?” sorusunun yanıtını arıyor.

Bu söyleşiler, okuru, kişiden kişiye, kuşaktan kuşağa anılar kadar, kimi duyguların da aktarılabildiğini göstermesiyle dikkat çekiyor.

Yine bu söyleşiler, aynı zamanda Türkiyeli Yahudi toplumu hakkında bir belgesel niteliğinde.

Zira söyleşiler, bir zamanlar Türkiye’nin her yerinde; Van’da, Adana’da, Edirne’de, Bursa’da, Ankara’da, Diyarbakır’da, Tekirdağ’da, Bodrum’da ve başka pek çok yerde yaşamış Yahudi nüfusun, bugün daha çok antisemitizm nedeniyle Adana, Antakya, Ankara, Bursa’da kalan son aileler haricinde çoğunlukla İzmir ve İstanbul’da yaşadıklarını da bir kez daha bize hatırlatıyor.

  • Künye: Rita Ender – Aile Yadigârları, İletişim Yayınları, kültür, 230 sayfa, 2018

Rita Ender – “Kolay Gelsin” (2015)

Bir işte nasıl karar kılarız?

Meslekler, zaman içinde nasıl evrim geçirir?

Rita Ender’in pek çok meslekten insanla yaptığı ve okur için çok önemli bir deneyim olacak bu söyleşiler, zamanında Agos gazetesinde yayınlanmış.

Marangozdan baklavacıya, gramofon tamircisinden tesisatçıya, zangoçtan dolmakalem tamircisine, farklı meşgaleler, farklı mekânlar ve ilginç insan hikâyelerine bakmak isteyenlere.

Kitabın en önemli katkılarından biri de, zamanında bizdeki mesleklerin asıl kurucuları olan gayrimüslimlerin emeklerini gözler önüne sermeleri.

Zira, İstanbul’daki mesleklerin çoğunun asıl başlatıcısı gayrimüslimler ve kitap da bu hususu daha görünür kılıyor.

  • Künye: Rita Ender – “Kolay Gelsin”, İletişim Yayınları