Volkan Ay – Dipnotski

Tamsin Shaw – Nietzsche’nin Politik Kuşkuculuğu (2023)

Mevcut değer sistemlerine dönük sistematik saldırıları, “değerlerin altüst edilip yeniden değerlendirilmesi” girişimi ve üst-insanın gelişi için elverişli bir zemin hazırlama derdindeki felsefi tasarısıyla Nietzsche’nin -kuşkuya yer bırakmayacak biçimde- politik bir düşünür olduğunu söylemek mümkün.

Ne var ki Nietzsche’nin, hayatı boyunca bütünlüklü ve tutarlı bir politik projeyi ortaya koymayışı, Tamsin Shaw’ın bu eserin girizgahında dile getirdiği gibi, siyaset kuramcıları açısından epeyce sıkıntı yarattı.

Proto-Nazilik ithamından tutun da anarşist ya da varoluşçu Nietzsche imgelerine değin, sayısız okuma tarzı, onun dağınık corpus’uyla cebelleşirken, Nietzsche külliyatı içinden pek çok Nietzsche türedi.

İşte felsefeci T. Shaw elinizdeki çalışmada Nietzsche’ye dair yorumları bir bir masaya yatırırken özellikle de “Nietzsche ve Politika” literatüründe noksan bırakılmış bir noktaya odaklanır: Politik meşruiyet olgusu ile normatif otoritenin talepleri arasındaki gerilimli ilişkiselliğin temellük ettiği siyasal uzama, politik kuşkuculuğun ilkeleriyle yaklaşmak.

Bu hat üzerinden kitap Nietzsche’nin devlet çözümlemesi, sekülerleşmiş dinsel yapıların kritiği, hakikat tekelciliği, ahlaki realizm ve ekseriyetle politikadaki liberal seçeneklerin eleştirisi gibi konular üzerinden bize farklı bir Nietzsche portresi sunuyor.

Künye: Tamsin Shaw – Nietzsche’nin Politik Kuşkuculuğu, editör: Güney Çeğin, çeviren: Volkan Ay, Phoenix Yayınları, felsefe, 248 sayfa, 2023

Vanessa Lemm – Nietzsche’nin Hayvanları (2022)

Nietzsche düşüncesinde hayvan izleğini derinlemesine inceleyen özgün bir çalışma.

Vanessa Lemm’in kitabının bir başka önemli katkısı ise, Nietzsche’den Foucault’ya uzanarak hayvan meselesinin felsefedeki serüvenini çok yönlü izlemesi.

Nietzsche’nin erken dönem eserlerinden itibaren izi sürülebilecek hayvan teması, yoğunluğunu gitgide daha fazla hissettiren merkezî temalardan birisidir.

Felsefede genel olarak hayvan meselesinin uzun zamandır göz ardı edilmiş olmasından, elbette Nietzsche de nasibini aldı.

Nietzsche’nin yapıtlarını mekik gibi dokuyan bu çok özgün yorumda Lemm’in yapmak istediği şey, hayvan izleğinin insanın hakikate ulaşma yolunda ne denli belirleyici bir uğrak olduğunu ortaya koymak.

Uygarlığın bireyi baskılayıp onun en mahrem noktalarını bile sakatlayan tahakkümünün karşısına, Nietzsche oluşum hâlindeki yepyeni bir insan kültürünü çıkarır.

Bu insan kültürünün ana motifi ise hayvana özgü unutmadır.

Nietzsche, uygarlığın insan belleği üzerinde yarattığı tahribatı, hayvana özgü unutma biçiminin benimsenmesi sayesinde aşmayı hedefler.

Bu kitap, Nietzsche’nin uygarlık ve kültür arasında kurduğu karşıtlığı öne çıkararak, yepyeni bir insan kültürünün ancak insan hayvanının unutabilme kapasitesinin geliştirilmesiyle kurulabileceğini iddia ediyor.

Doğal olarak Nietzscheci bir siyasetin düşünülmeye başlanacağı yer de burasıdır.

Üstelik Lemm, Adorno, Derrida, Sartre, Arendt ve Foucault gibi çağdaş düşünürlerin hayvan meselesini ele alışını, Nietzsche’nin bakış açısıyla karşılaştırarak verimli tartışmaların yolunu da açıyor.

Kitap; felsefe, kültürel çalışmalar, sanat ve siyaset, edebiyat ve estetikle ilgilenen okurların kesinlikle kaçırmaması gereken özgün bir Nietzsche yorumu olarak okunmalı.

Künye: Vanessa Lemm – Nietzsche’nin Hayvanları: Kültür, Politika ve İnsanın Hayvanlığı, çeviren: Volkan Ay, Fol Kitap, felsefe, 312 sayfa, 2022

Kolektif – Heidegger’in Nietzsche’si (2019)

Heidegger’in Nietzsche okuması, daha doğru bir ifadeyle Nietzsche’yle hesaplaşması üzerine ufuk açıcı metinler bu derlemede.

Heidegger’in düşüncesinde Nietzsche, 1933 yılındaki Rektörlük süreci ve ardından 1935’te vermiş olduğu ünlü dersler dizisiyle önemli bir figür olarak belirginlik kazanmıştı ve bu etki, kariyerinin sonuna değin devam etmişti.

Nietzsche üzerine daha ilk dersinde, “Nietzsche’yle yüzleşmek, Batı düşüncesiyle yüzleşmektir.” demiş Heidegger, Nietzsche’nin felsefesini “tersine çevrilmiş bir Platonculuk” olarak tanımlar.

İşte bu kitap da, hem bizzat Heidegger’in bakışıyla Nietzsche düşüncesini irdeleyen iki metni hem de farklı yazarların Heidegger ile Nietzsche karşılaşmasını enine boyuna tartıştığı metinleri sunuyor.

Kitapta, Heidegger’in “Nietzsche’nin Zerdüşt’ü Kimdir?” ve “Hakikat ile ‘Gerçek ve Görünür Dünyalar’ Arasındaki Ayrım” başlıklı iki yazısı bulunuyor.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Michael Allen Gillespie, Tracy Colony. Charles Bambach. Emilio Brito, Daniel W. Conway, Rafael Winkler, David Farrell Krell, Ullrich Haase, Mark Sinclair, Andrew J. Mitchell, Robert Bernasconi ve Michael E. Zimmerman.

Künye: Kolektif – Heidegger’in Nietzsche’si, derleyen: Sadık Erol Er ve Volkan Ay, çeviren: Sadık Erol Er, Volkan Ay, Feyruze Cılız, Erdem Baykal, Sebahattin Çevikbaş, Metin Topuz, Kurtul Gülenç ve Aşkın İnanç Duru, Ayrıntı Yayınları, felsefe, 256 sayfa, 2019