Yiğit Akın – Cihan Harbi’nin Cephe Gerisi (2025)

Yiğit Akın’ın ‘Cihan Harbi’nin Cephe Gerisi’ (‘The Ottoman Home Front during World War I’) adlı eseri, Osmanlı İmparatorluğu’nun savaş esnasındaki sosyal, ekonomik ve politik koşullarını inceleyen önemli bir çalışma. Akın, savaşın Osmanlı toplumunu nasıl etkilediğini, cephedeki askerlerin ve geride kalan sivillerin yaşadığı zorlukları, savaş ekonomisinin çöküşünü ve toplumsal dönüşümleri detaylı bir şekilde ele alıyor.

Kitap, Osmanlı Devleti’nin savaşa giriş nedenlerini ve savaşın başlangıcındaki genel durumu özetleyerek başlıyor. Ardından, savaşın ilan edilmesiyle birlikte toplumun seferberlik ruhuyla nasıl etkilendiğini anlatıyor. Akın, savaşın ilk dönemlerinde görülen coşkunun zamanla nasıl yerini yorgunluğa, umutsuzluğa ve açlığa bıraktığını vurguluyor.

Eser, savaşın Osmanlı ekonomisi üzerindeki yıkıcı etkilerini ayrıntılı olarak inceliyor. Savaş harcamalarını karşılamak için uygulanan politikaların enflasyona, işsizliğe ve kıtlığa yol açtığını gösteriyor. Akın, Osmanlı ekonomisinin savaş süresince nasıl çöktüğünü, altyapının nasıl zarar gördüğünü ve ticaretin nasıl sekteye uğradığını belgelerle ortaya koyuyor.

Kitap, savaşın Osmanlı toplumunun farklı kesimlerini nasıl etkilediğini de mercek altına alıyor. Cephedeki askerlerin yaşadığı zorluklar, cephe gerisindeki kadınların ve çocukların karşılaştığı güçlükler, savaş zengini olarak bilinen bazı kesimlerin yükselişi ve yoksullukla mücadele edenlerin çaresizliği canlı bir şekilde anlatılır. Akın, savaşın toplumsal eşitsizlikleri nasıl artırdığını ve toplumsal yapıyı nasıl dönüştürdüğünü vurguluyor.

Eser, Osmanlı İmparatorluğu’nun savaş sırasındaki politikalarını ve yönetim şeklini de ele alıyor. İttihat ve Terakki Partisi’nin savaş politikaları, savaşın yönetimi, propaganda faaliyetleri ve azınlıkların durumu gibi konulara değinilir. Akın, savaşın Osmanlı siyasetini nasıl radikalleştirdiğini ve otoriterleşmeye yol açtığını gösteriyor.

Özetle ‘Cihan Harbi’nin Cephe Gerisi’, Osmanlı toplumunun I. Dünya Savaşı sırasındaki deneyimlerini anlamak için önemli bir kaynak. Akın’ın titiz araştırması ve detaylı analizi, savaşın Osmanlı toplumu üzerindeki derin ve kalıcı etkilerini gözler önüne seriyor. Kitap, tarihçiler, akademisyenler ve Osmanlı tarihiyle ilgilenen herkes için değerli bir okuma sunuyor.

  • Künye: Yiğit Akın – Cihan Harbi’nin Cephe Gerisi, çeviren: Uğur Zekeriya Peçe, İletişim Yayınları, tarih, 360 sayfa, 2025

Kolektif – Arapların 1915’i (2021)

Ermeni soykırımının Arap coğrafyasındaki seyrine ve sonrasına dair çok zengin bir tartışma.

‘Arapların 1915’i’, Ermeniler için bir son durak olarak görülen ve bu yüzden de derinlikli bir analize tabi tutulmayan bu geniş coğrafyayı, soykırımın üzerinde cereyan ettiği ana sahalardan biri olarak ele alıyor.

Aynı zamanda kitap, Birinci Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında Arap vilayetlerinde olan biteni bilmeden, soykırım sürecini bütün boyutlarıyla anlamanın imkansızlığını ortaya koyuyor.

Bu açıdan bakıldığında ‘Arapların 1915’i’, sadece soykırım literatüründe değil, geç Osmanlı tarihçiliğinde de hayli ihmal edilmiş bir alana dair önemli katkılar yapıyor.

Kitapta,

  • Osmanlı İmparatorluğu’nun Arap vilayetlerine tehcir edilen Ermenilerin karşılaştıkları politikalar,
  • Ermeni soykırım anlatılarında her daim karşımıza çıkan çölün aynı zamanda bir hayatta kalma aracı olabilmesi,
  • Soykırımın bugüne değin süren etkileri,
  • Arapların soykırım karsısındaki tutumları,
  • Soykırımda basın-yayın organlarının etkisi,
  • Ve zorla evlendirilen Ermeni kadınların ve yetim çocukların kurtuluşu ve kurtulamayışı gibi önemli konular tartışılıyor.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Yiğit Akın, Hamit Bozarslan, Nora Arissian, Emre Can Dağlıoğlu, Samuel Dolbee, Anna Aleksanyan, Narine Margaryan, Keith David Watenpaugh, Victoria Abrahamyan, Şule Can ve Rashid Khalidi.

  • Künye: Kolektif – Arapların 1915’i: Soykırım, Kimlik, Coğrafya, derleyen: Emre Can Dağlıoğlu, İletişim Yayınları, inceleme, 284 sayfa, 2021

Kolektif – 1917: Rusya’da Devrimde Devrim (2018)

Rusya’da 1917 yılında gerçekleşen ve yüzüncü yılını geride bıraktığımız Ekim Devrimi, tıpkı Fransız Devrimi gibi,  yalnızca yaşandığı çağı değil, geleceği de tümüyle etkilemiş büyük devrimlerden biridir.

Elimizdeki derleme de,  liderlerinden sınıflarına, sıradan insanından siyasetine, afişlerinden sporuna, tiyatrosundan kadınlarına, 1917’nin mirasını ve onun güncelliğini farklı yönleriyle ele alan makaleleri bir araya getirmekte.

Kitapta,

  • 1917 Devrimi’nin tarihyazımında önce çıkan vurgular ve farklılıklar,
  • Petersburg’da devimin gerçekleştiği mekânlar ve devrimin anısına dikilen anıtlar,
  • 1917’ye giden siyasal süreç ve o süreçte yaşanan önemli dönüm noktaları,
  • 1917’nin siyasi düşünce tarihindeki kökleri,
  • Devrim ikonografisinde önemli yer tutan afişler,
  • Devrim tiyatrosunun kitleleri harekete geçirme işlevi,
  • Devrim içinde işçi sınıfının konumu ve rolü,
  • Devrimde kadınların öncü rolü,
  • Devrimin Sovyetler Birliği’nde spora etkileri,
  • Ve Sovyetler Birliği’nin farklı halklarının devrimdeki rolleri gibi, ilgi çekici konular irdeleniyor.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Onur İşçi, Ateş Uslu, Evrim Eker, Mehmet Ö. Alkan, Y. Doğan Çetinkaya, Bilge Seçkin Çetinkaya, Emek Yıldırım, Yiğit Akın, Masis Kürkçügil ve Gökhan Pahlı.

  • Künye: Kolektif – 1917: Rusya’da Devrimde Devrim, hazırlayan: Mehmet Ö. Alkan ve Y. Doğan Çetinkaya, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, tarih, 2018