Etiket: Zeki Tez

Zeki Tez – Lezzetin Tarihi (2025)

 

Zeki Tez, sofralarımızdaki sıradan görünen yiyecek ve içeceklerin ardındaki olağanüstü yolculuğa ışık tutuyor. Patatesten kahveye, makarnadan zeytinyağına uzanan bu serüven, sadece bir damak zevki değil, aynı zamanda insanlığın tarih boyunca kurduğu bağların ve anlamların da izlerini taşıyor. Her lokma, kültürel bir şifre gibi geçmişin derinliklerinden günümüze ulaşan bir anlatıya dönüşüyor.

Bu yolculukta yalnızca damak tadının değil, kültürlerin, inançların, ritüellerin ve tabuların da izlerine rastlıyoruz. Tereyağını kutsal sayan uygarlıklardan, lahana yemeyen Yezidîlere; aşure ile Nuh Tufanı arasındaki gizemli bağlantı, Vikinglerin “kafatası” diyerek kadeh tokuşturmasına uzanan ilginç bilgiler, şaşırtıcı detaylar ve unutulmuş geleneklerle dolu bir anlatı…

Tez’in kitabı, basit sorularla büyük cevapların peşine düşüyor:

  • İlk yemek nasıl pişirildi?
  • Yoğurt neden sağlığın ve uzun ömrün sembolüydü?
  • Halil İbrahim sofrası neyi temsil eder?
  • Kahveyi ilk kim içti?
  • Patatesin “uğursuz” sayılmasının ardında ne vardı?
  • Ve tütün içmenin casuslukla ilişkilendirildiği o ilginç ülke hangisiydi?

Bu eser, yalnızca tarih meraklılarına değil, gündelik yaşantının arka planını anlamak isteyen herkese sesleniyor. Yemek aracılığıyla insanlık tarihinin izlerini sürmek, hem bilgiyle hem de şaşkınlıkla dolu bir deneyim sunuyor. Her lokmanın ardındaki hikâyeye kulak vermek isteyenler için bu kitap, keşfe değer bir lezzet arşivi.

  • Künye: Zeki Tez – Lezzetin Tarihi, Doruk Yayınları, yemek, 470 sayfa, 2025

Zeki Tez – Camın Parıltılı Tarihi (2021)

Cam, uygarlığın gelişiminde, tek başına on kaplan gücündedir.

Bilimden sanayiye, sanattan ev ihtiyaçlarına neredeyse her alanda kullanılır.

Zeki Tez de bu kitabıyla, insanın endüstriyel dehasını ortaya koyan cam üzerine keyifle okunacak bir araştırmaya imza atmış.

Ünlü cam yapımcısı Georges Bontemps, daha 1868 yılında, camın yerini alabilecek hiçbir madde yoktur diyordu.

Geçen yıllar Bontemps’i haklı çıkardı, zira tarih boyunca camın görkemi ve verimliliğine ulaşabilecek tek madde dahi keşfedilmedi.

Tez’in çalışması, yüzyıllar boyu bitip tükenmez biçimlerde işlenmiş, uygarlığımızın gelişiminde büyük yeri olan camın uzun ve karmaşık tarihini, bulunuşundan günümüze uzanarak ele alıyor.

Camın kullanım alanları, üretim teknikleri ve üretenleri üzerine usta işi bir çalışma arayanlar, bu kitabı kaçırmasın.

  • Künye: Zeki Tez – Camın Parıltılı Tarihi, Doruk Yayınları, tarih, 240 sayfa, 2021

Zeki Tez – İlaç ve Parfümün Sihirli Dünyası (2010)

Zeki Tez ‘İlaç ve Parfümün Sihirli Dünyası’nda, tarihte eczacılık, güzel kokular ve kozmetik konularını irdeliyor.

Eskiçağdaki şifalı bitkileri, ilk kimyasal ilaçları ve zehirleri, ilk sabunları ve kozmetiğin belkemiğini oluşturan kınanın işlenmesini anlatan Tez, ilaç ve parfümü ilk ortaya çıktıkları tarihten günümüze uzanan bir süreçte araştırıyor.

Topraktan hazırlanan ilaçlar, Ortaçağ’da şifa aracı olarak kullanılan taşlar, kutsal mekânların nasıl parfümlendiği, İslam dünyasının eczacılık anlayışı, Osmanlı ve Cumhuriyet Türkiye’sindeki ilaç bilimi, Avrupa’daki parfüm üretimindeki gelişmeler ve koku sınıflandırmasındaki püf noktalar, kitaptaki ilginç konulardan bazıları.

  • Künye: Zeki Tez – İlaç ve Parfümün Sihirli Dünyası, Hayy Kitap, tarih, 303 sayfa

Zeki Tez – Tıbbın Gizemli Tarihi (2010)

Bilim tarihi alanındaki çalışmalarıyla bilinen Zeki Tez, ‘Tıbbın Gizemli Tarihi’nde, buluşlarıyla insan hayatını kökten değiştiren tıbbın kültür tarihini inceliyor.

Tıpta din uluları; ilkel tıp; yılanın hekimlik simgesi olarak kabul edilişi; Mezopotamya, Mısır, eski Hint, Çin, Roma ve İslam tıbbı; Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde tıp; ortopedi; anatomi tekniği; sünnet ve iğdiş etme; anestezi; halk sağlığı; mikrobiyoloji; halk hekimliği; plastik cerrahi; alternatif tıp; Hipokrat yemini; diş hekimliği; veteriner hekimlik ve deontoloji, Tez’in kapsamlı çalışmasında karşımıza çıkan konulardan birkaçı.

Tez çalışmasında ayrıca, hastaneler ve sağlık kuruluşlarının tarihini de ele alıyor.

  • Künye: Zeki Tez – Tıbbın Gizemli Tarihi, Hayy Kitap, tıp tarihi, 304 sayfa

Zeki Tez – Avrupa’da Türk İzi (2015)

Doğu ve özel olarak da Türk imajı, Batı dünyasında nasıl bir dönüşüm geçirdi?

Batı zihin dünyasında oryantalist bakışın oluşumunu ve gelişimini sağlayan başlıca faktörler nelerdi?

Zeki Tez, tarihsel bir perspektif eşliğinde ve sahne sanatlarından müziğe, modadan resme pek çok alandan örneklerle zenginleştirdiği çalışmasında, bu soruların yanıtını arıyor.

  • Künye: Zeki Tez – Avrupa’da Türk İzi, Hayy Kitap

Zeki Tez – Yasaklı Sanat Olarak Minyatür, Resim ve Grafik Tarihi (2018)

Sanat tarihini yalnızca tek yönlü ilerleyen estetik bir süreç olarak değil, aynı zamanda sanatçıların baskı altına alındığı bir tarih şeklinde okumak her zaman daha gerçekçi bir okumadır.

Tarihte görüldüğü gibi resim sanatı da, mağara resimlerinden grafiğe, ciddi eleştirilerin yanı sıra muazzam baskıların da hedefi oldu.

İşte Zeki Tez’in elimizdeki önemli çalışması da, sanat tarihini daha iyi kavramak için resim sanatının geçirdiği dönüşümü bilmenin elzem olduğu gerçeğinden yola çıkıyor.

Geçmişten bugüne minyatür, resim ve grafik sanatların farklı coğrafya ve farklı toplumlarda nasıl filizlendiği, ortaya çıktıkları dönemin toplumsal ve siyasi ortamında nasıl algılandıkları, neden baskıyla karşılaştıkları ve bu baskıların zamanla nasıl aşıldığı, bu kitabın konuları arasında.

İyi ve eleştirel bir sanat tarihi analizi arayanlar bu kitabı kaçırmasın deriz.

  • Künye: Zeki Tez – Yasaklı Sanat Olarak Minyatür, Resim ve Grafik Tarihi, İnkılap Kitabevi, sanat, 359 sayfa, 2018

Zeki Tez – Biyolojinin Kültürel Tarihi (2008)

Zeki Tez, ‘Biyolojinin Kültürel Tarihi’nde, bilimin ışığında, tarihsel seyirde canlıların oluşumunu ele alıyor.

Tez’in, biyoloji tarihi, bitkiler dünyası, hayvanlar dünyası, çağdaş kimyanın hayvan sağlığına katkısı, bahçe ve çiçek kültürü gibi bölümlerden oluşan kitabı, ele aldığı konuları, bu alanda araştırmalarda bulunmuş bilim insanlarının buluşları ve çalışmalarıyla da destekliyor.

Kitap, biyolojinin Batı’da bir bilim olarak serüvenini takip ederken, Doğu’da bu yöndeki gelişmeleri irdelemeyi de ihmal etmiyor.

İslam’da ve Osmanlı’da biyolojik bilimler; İslam dünyasında bitki, hayvan ve bahçe kültürü ve Osmanlı sarayında hayvanın önem ve işlevi, kitapta ele alınan konulardan birkaçı.

  • Künye: Zeki Tez – Biyolojinin Kültürel Tarihi, Doruk Yayınları, tarih, 337 sayfa

Zeki Tez – Fiziğin Kültürel Tarihi (2008)

Zeki Tez, ‘Fiziğin Kültürel Tarihi’nde, ağırlıklı olarak modern çağ öncesi fiziğinin kültürel tarihini veriyor.

Daha önce de ‘Matematiğin Kültürel Tarihi’ ve ‘Mekanik Oyuncaklar Tarihi’ gibi aydınlatıcı çalışmalarıyla hatırlanacak Tez’in kitabında, Eskiçağ’dan günümüze fiziğin nasıl bir gelişme kaydettiği, keşifler ve buluşların bu bilimin gelişmesine ne gibi katkılarda bulunduğu ve bu alana yıllarını vermiş bilim insanlarının yaşam öyküleri yer alıyor.

Tüm bu gelişmeleri, bilim tarihindeki önemli sıçramalar eşliğinde aktaran kitap, lise dönemlerinde kimi öğrencilerin korkulu rüyası olan fiziğin kültürel ve sosyal tarihini anlaşılabilir bir dille vermesiyle öne çıkıyor.

  • Künye: Zeki Tez – Fiziğin Kültürel Tarihi, Doruk Yayınları, tarih, 301 sayfa

Zeki Tez – Otomatlar: Mekanik Oyuncaklar Tarihi (2008)

Halen Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi’nde görev yapmakta olan Zeki Tez, ‘Otomatlar: Mekanik Oyuncaklar Tarihi’ isimli bu çalışmasında, otomatların çıkış noktasını ve gelişim seyrini anlatıyor.

Doğayı ve canlıların hareketini gizli bir makine ile taklit eden karmaşık yapılı makineler olarak tanımlanan otomatların ilkinin Çinliler tarafından yapıldığı tahmin ediliyor.

Tez’in çalışması, otomatların Eskiçağ’dan günümüze uzanan gelişim seyrini inceliyor.

Kitapta, otomatların tarihinin yanı sıra, bu makinelerin yaratıcıları olan İskenderiyeli Ksetibos, Byzantionlu Philon, Benû Musa Kardeşler, El-Cezerî ve İskenderiyeli Heron gibi mucitler de anlatılıyor.

  • Künye: Zeki Tez – Otomatlar: Mekanik Oyuncaklar Tarihi, Doruk Yayınları, tarih, 184 sayfa

Zeki Tez – Lezzetin Tarihi (2012)

  • LEZZETİN TARİHİ, Zeki Tez, Hayy Kitap, kültür tarihi, 366 sayfa

Zeki Tez ‘Lezzetin Tarihi’nde, insanlığın geçmişten bugüne yiyecek, içecek ve keyif verici tatlar alanlarındaki üretimini izliyor. Eski çağlarda yiyecek kültürü ve yasak yiyecekler, Müslümanlarda yiyecek-içecek kültürü, Avrupa’da yiyecek ve beslenme, Batı’da içecek ve içki kültürü, sanayileşme çağında gıda sanayisi ve kimyanın yiyecek-içeceğe katkıları, kahve kültürünün kökleri ve yayılışı, Türkiye’de çay kültürü, çeşitli kültürlerde şeker ve farklı kültürlerde tütün keyfinin icra edilişi, kitapta yer alan konulardan birkaçı. Lezzetin kapsamlı bir tarihini sunan kitap, yiyeceklerle ilgilenen herkes hitap edecek nitelikte.