‘İlahi Komedya’, Japon çizgiroman sanatı Mangada.
Politik literatürün kimi eserlerini mangalaştırmış East Press, Dante’nin bizi Cehennem, Araf ve Cennet arasında bir gezintiye çıkardığı ve bunu yaparken teolojiden felsefeye, gökbilimden geometriye bilgilerle zenginleştirdiği hikâyesine yeni bir boyut kazandırıyor.
Çizgi roman üretiminin şimdi sanat dünyasıyla daha yakın doğrultuda olmasının anlamı nedir?
Yirminci yüzyılın önemli bir bölümünde çizgi roman ile “yüksek sanat” arasındaki sınırlar çizgi romanın aleyhineydi.
Çizgi romanlar ve bant karikatürler “ilham verici” olarak kabul edilseler dahi birer sanat ürünü olarak kabul edilmezlerdi.
Peki, ne oldu da, önceleri pek bilinmeyen çizgi roman sanatçıları adı sanı ve tarzı bilinen birer sanatçıya dönüştü?
İşte Bart Beaty de, ağırlıklı olarak Amerikan çizgi roman dünyası üzerinden, ucuz basılı malzemelere basılan çizgi romanların birer koleksiyonluk nesneye dönüşmesinin hikâyesini anlatıyor.
Yazar ilk olarak, çizgi romanın 20. yüzyılın büyük bölümünde sanat tarihinden dışlanmasının gerekçelerini aydınlatarak bu süreci izliyor.
Beaty, çizgi roman ile müze, müzayede evi ve sanat yayıncılığı arasındaki ilişkiyi incelemesiyle alan için bu önemli bir çalışmaya imza atmış.
Arthur Conan Doyle’un ‘Korku Vadisi’nin elimizdeki uyarlaması, çizgiroman tutkunlarını sevindirecek türden.
Hikâye, Sherlock Holmes’un davetli olduğu bir evde karşılaştığı kötü bir sürprizle açılır.
Dedektifin Sussex’te konuk olduğu Birlstone Malikânesi’nde, Amerikalı John Douglas feci bir cinayete kurban gitmiştir.
Scotland Yard’ın çaresiz kaldığı bu süreçte, devreye Holmes ile sadık yardımcısı Dr. Watson girecektir.Holmes’un kendine has dehası ile Dr. Watson’ın muazzam kabiliyeti bir araya gelince, İngiltere’den ABD’nin taşrasına, Korku Vadisi’nden mason örgütlenmelerine uzanan büyük gizemin perdesi de yavaş yavaş aralanacaktır.
Tenten, köpeği Milu, arkadaşı Kaptan Haddock ve daha pek çok güzel karakter barındıran ‘Tenten’in Maceraları’ dünyanın en ünlü çizgiroman serilerinden.
Çocukluğunda onunla yolu kesişmeyen kimse yoktur.
Hatta öyle Tenten tutkunları vardır ki, yetişkinliklerinde bile bu çizgiromana karşı duyarlılıklarını, hassasiyetlerini kaybetmezler.
İşte bu kitap, tam da bu etkinin izini sürmesiyle önemli.
Tom McCarthy, 1929 yılında yaratılmış bu ünlü çizgiromanın dünyasına iniyor ve onun hangi yönleriyle böylesi olağanüstü bir başarı yakaladığını irdeliyor.
Bunun için öncelikle Tenten’in yaratıcısı Hergé’nin hayatındaki ayrıntılara bakan McCarthy, Tenten’de gördüğümüz maceraların ne kadarının Hergé’nin bizzat yaşadıklarıyla, ne kadarının kurmaca olduğunu araştırıyor.
Çizgiromanın başarısının altında, Hergé’nin roman sanatının inceliklerini kullanmadaki yeteneğinin gizli olduğunu belirten yazar, buradan hareketle Tenten’in ne kadar edebi bir metin olduğunu sorguluyor.
McCarthy bunu yaparken Barthes, Bataille, Derrida gibi düşünürlerin fikirlerine de başvurmakta.
Bir burnun hikâyesi.
Evet evet, bir burnun!
Sahibinin suratından kaçıp sırra kadem basan ve kendine has, tamamıyla bağımsız bir hayat sürmeye başlayan bir burnun hikâyesi.
Gogol’un bu çarpıcı hikâyesi, edebiyatta dönüm noktası teşkil eden metinlerden. Bu gerçeküstü öyküsü, Gogol’un Rus toplumunu hedef aldığı hiciv eserlerinin en iyilerinden biri olarak kabul ediliyor.
Berber İvan Yakovleviç’in sabah kahvaltısındaki ekmeğinin içinden, bir burun çıkar. Fakat çok geçmeden, burnun Binbaşı Kovalev’e ait olduğu ortaya çıkar.
İşi daha da tuhaf hale getiren, burnun bir insan gibi yaşamasıdır. Zira burun beşinci dereceden bir memur olarak Moskova caddelerinde dolaşmakta, üstelik kasım kasım kasılmaktadır.
İşte elimizdeki kitap, bu meşhur öykünün çizgiroman uyarlaması.
Andrea Camilleri’nin keyifli anlatımı ve Maja Celija’nın şahane resimleri, meşhur hikâyeye farklı bir boyut katıyor.
Ne güzel şeyler olup bitiyor da, ruhumuz duymuyor?
Örneğin, İtalyanca ve Yunanca yayımlanmış başarılı grafik roman Küçük Kudüs, gözden geçirilmiş ve genişletilmiş bir baskıyla Türkçede yayımlanmış meğer.
Zengin karakterler barındıran roman, bir ailenin inişli çıkışlı hikâyesi ekseninde, çokkültürlü Selânik’in modern tarihine uzanıyor.
Türklerin Selanik’teki beş yüzyıllık egemenliğinden Mustafa Kemal Atatürk’ün hayatında ve kişiliğinde Selanik’in yerine, şehirdeki Yahudi mirasından Nazilerin işgal zamanında yaşananlara, şehrin belleğinde yer etmiş pek çok kişi ve olay romanda işleniyor.
Başarılı çizimleri ve sağlam örülmüş insan hikâyeleriyle dikkat çeken roman, yakın tarihte birçok insanın belleğinde yer etmiş bu özgün kentin izlerini ve barındırdığı muazzam zenginliği daha belirgin kılıyor.
Hem edebiyat hem de grafikroman ve çizgiroman tutkunlarının kaçırmak istemeyecekleri eserlerden.
Teknoloji dünyasında çığır açmış Steve Jobs’un şu ana kadar pek çok biyografisi yayımlandı ve bunların önemli bir kısmı da Türkçeye kazandırıldı.
Jessie Hartland’ın bu çalışması ise, Jobs’un hayatının belli başlı duraklarını çizgilerin gücüyle ortaya koymasıyla diğer biyografi çalışmalarından ayrılıyor.
Jobs’un doğduğu aile ortamı,
Yetiştiği çevre,
Eğitim yılları,
Steve Wozniak ile tanışması ve beraber yaptıkları çalışmalar,
Hindistan dönemi,
Apple’ın ilk tohumlarının atılışı,
1984’te, daha sonra kült olacak Mac’ın ortaya çıkışı,
Apple’dan ayrılma süreci,
NeXT yılları,
Pixar animasyonun kuruluşu,
Yeniden Apple’a geri dönüş ve büyük beğeniyle karşılanacak iMac’in ortaya çıkışı,
2001’de Apple mağazalarının açılışı,
Ve sırasıyla iPod, iPhone ve iPad’in üretimi…
Kitap, Jobs’un yaptığı çalışmaların izini sürerken, aynı zamanda onun kişisel hayatında yaşadığı dönüşümleri ve sıra dışı düşünme kabiliyetini de gözler önüne seriyor.
Nitelikli bir çizgili biyografi…
René Gosciny ve Albert Uderzo’nun altmışlı yıllarda başladığı, günümüzde de heyecanla takip edilen ünlü Asteriks serisi, bu kitapta on dört bağımsız macerasıyla meraklılarının karşısına çıkıyor.
Bu çizgilerin çoğunluğu, bazıları dergilerde bazıları da gazetelerde yayınlanmış maceralardan oluşmakta.
Kitaba adını veren ve ilk olarak 1966’da yayınlanan öyküde Oburiks ve Asteriks, okula gitmek istemeyen çocukları, eğitime başlamaları için kendilerine has yöntemlerle “ikna” ediyor.
Mesela Oburiks’in, çocukları okula zorla götürmek gibi “hiç denenmemiş” bir yöntemi vardır.
Kahramanımız çocukları okula götürmeyi başarır, fakat bu çocuklar için iyi olsa da, kendisi için tam bir fiyaskodur.
Zira Oburiks’in zamanında iyi eğitim almadığı anlaşılacak ve çocuklarla aynı sıralara oturtulacaktır.
Türkiye’de büyüme olgusunu çarpıcı, keyifli ve zekice düşünülmüş ayrıntılarla ortaya koyan bir grafik roman. 1975 doğumlu Özge Samancı, İzmir’de orta sınıftan bir aileye mensup. İzmir’den başlayıp İstanbul’da Fen Lisesi ve üniversite mezuniyetine uzanan bu hikâyesinde Samancı, mutlulukları, bocalamaları, pişmanlıkları ve hayalleriyle Türkiye’nin yakın tarihinden dönüm noktalarını birbiriyle harmanlıyor. Grafik romanımızın başkahramanı Özge, henüz küçük bir kız çocuğuyken otorite ile bu otoriteyi her gün yeniden üreten aile, toplum ve eğitim sistemiyle yüzleşecektir. Bu hikâyeye de, Dallas dizisinden Adidas ayakkabılara, Sony Walkman’lerden tek televizyonlu zamanlara, Işık Evleri’nden Fen liselerindeki gerici örgütlenmeye, Türkiye yakın tarihine damga vurmuş pek çok kişisel, toplumsal ve siyasi ayrıntı da eşlik ediyor.
‘Fatemate: Sevgi ve Aşk’ın yazarı Kerim Sakızlı. Kitabın resimleyeni ise Bulgar çizer Donço Donçev. Bu çalışma yazar ve çizerin ilk birliktelikleri değil, 2005 yılında Donço Donçev’in resimlerine Kerem Sakızlı şiirle eşlik etmiş ve bu çalışma, Bulgaristan’da Sofia Flarmoni galerisinde sergilenmişti. Adını İngilizce’deki kader arkadaşı kelimesinden alan, yazarların bu son ortak çalışması da, oldukça yetkin resimleri ve epik öyküsüyle dikkat çekiyor. İstanbul’da geçen öykü, bir aşk hikâyesi ile fedakâr bir baba ve kızı arasındaki sonsuz sevgiyi anlatıyor. Kitap, Türkiye’de bu türü basan yayınevi azlığı düşünüldüğünde, tarzın tutkunları için kaçırılmaz bir fırsat.
Dipnotski 