Kadın – Sayfa 27

Burcu Hatiboğlu – İmkânsız Medeniyet (2017)

İMKÂNSIZ MEDENİYET, Burcu Hatiboğlu Eren, Ayizi Kitap, inceleme, 144 sayfa

Kentsel dönüşüm, bilhassa AKP’nin iktidar yıllarında yoğunluklu olarak gündemimizde yer aldı ve göründüğü kadarıyla uzun bir süre de böyle olmaya devam edecek. Türkiye’nin her tarafının “dönüştüğü” bu sürecin, esasında açık bir rant mekanizması olduğu açık bir biçimde görülüyor. Bu kitap ise, kentsel dönüşüme farklı bir pencereden, kadınların gözünden bakıyor. TOKİ’nin Ankara’da yaptığı Aktaş Mahallesi’nden kadınların deneyimine dayanan kitap, gecekonduların çok katlı ve karmaşık TOKİ binalarıyla yer değiştirmesinin kadınların cephesinden nasıl göründüğünü gözler önüne seriyor. Eskiden bahçeli, ferah evlerin olduğu mahallelerde yaşamış kadınlar, bahçesi dahi olmayan, içine kapalı bu “steril” mekânların hayatlarını nasıl dönüştürdüğünü, kendilerini nasıl yabancılaştırdığını anlatıyor.

Waris Dirie – Anneme Mektup (2008)

ANNEME MEKTUP, Waris Dirie, çeviren: Nurten Hatırnaz, Bilge Kültür Sanat Yayınları, kadın, 183 sayfa

Ünlü manken Waris Dirie’nin ‘Anneme Mektup’u, yazarın kendi geçmişini anımsama çabası olarak da düşünülebilir. Dirie’nin annesine hitap ettiği mektuplarından oluşan bu anlatı, annesi üzerinden, yaşadıkları toplumun baskısı altında ezilmiş Afrika kadınlarının çileli yaşamlarını anlatıyor. Dirie, henüz on üç yaşındayken, yaşı altmışı geçen bir adamla beş deve karşılığında evlendirilmek istenir. Evlenmemek için Somali’den kaçan Dirie, on sekiz yaşında iken, İngiliz bir fotoğrafçı tarafından keşfedilir. Ünlü bir manken olan Dirie, modellik kariyerinin ardından, Afrika’da uygulanan kadın sünnetiyle mücadele etmeye başlar. İşte kitap, bu yaşanmışlığın ayrıntılarını sunmasıyla dikkat çekiyor.

Nora Ephron – Yaşlanıyor muyum Ne? (2008)

YAŞLANIYOR MUYUM NE?, Nora Ephron, çeviren: Serhat Ataman, Mikado Yayınları, kadın, 137 sayfa

Nora Ephron ‘Yaşlanıyor muyum Ne?’si, kadınlık durumları üzerine denemeler barındırıyor. Başta yaşlılık, yaşlılığın getirdiği bedensel-ruhsal durumlar olmak üzere, kadın-erkek ilişkileri, ebeveynlik ve tek eşlilik, bu denemelerde karşımıza çıkan konulardan birkaçı. Ephron’un bu durumlara, hem bir edebiyatçının hem de bir kadının dünyasından bakması ise, kitabın en öne çıkan yanıdır denebilir. Temelde yaşlılık gibi sıkıntılı bir konuyu işleyen bu denemelerin, yazarın kendine has mizah anlayışıyla keyifli bir okuma olarak karşımıza çıkıyor. Ephron’un senarist olduğunu ve yazdığı on iki senaryodan üçünün Oscar ödüllü olduğunu da hatırlatalım.

Ayşe Buğra ve Yalçın Özkan – Akdeniz’de Kadın İstihdamının Seyri (2014)

Birçok yazarın katkıda bulunduğu çalışma, kadınların işgücüne katılım oranının dünya çapında yükselişini mümkün kılan belirleyicileri ve kadın istihdamının farklı toplumlar üzerindeki etkilerini Mısır, Türkiye, İtalya, İspanya ve Yunanistan’dan oluşan beş Akdeniz ülkesi bağlamında irdeliyor.

Kadın istihdamıyla ilgili mevcut literatürün hâkim akımlarının eleştirel bir gözle ele alındığı çalışma, ekonomik gelişim ve yapısal dönüşümlerin kadın istihdamı üzerinde yarattığı etkinin diğer faktörlerle etkileşimini ve toplumsal cinsiyet ilişkilerinin siyasal dinamikler tarafından nasıl şekillendirildiğini ortaya koymasıyla önemli.

Künye: Kolektif – Akdeniz’de Kadın İstihdamının Seyri, derleyen: Ayşe Buğra ve Yalçın Özkan, İletişim Yayınları, kadın, 220 sayfa, 2014

Gizem Çelik – Öldüren Erkek(lik)ler (2017)

ÖLDÜREN ERKEK(LİK)LER, Gizem Çelik, Nota Bene Yayınları, toplumsal cinsiyet, 336 sayfa

Türkiye’nin en yakıcı sorunlarının başında, kadına yönelik şiddet geliyor. Hatta kamuoyunda bu yönde büyük bir tepki oluştuğu halde, kadına yönelik işkence ve cinayetler azalmak yerine gün geçtikçe daha da artıyor. Gizem Çelik’in bu önemli çalışması da, eşine şiddet uygulamış cezaevindeki erkeklerin dünyasını gözler önüne sermesi açısından, alana önemli bir katkı sunuyor. Doğrudan bu erkeklerin anlatımlarıyla yol alan bu kitap, meselenin ataerkil boyutunu kapsamlı ayrıntılı bir şekilde serimliyor. Sorunu saptamakla kalmayıp, bunun çözümü konusunda öneriler de geliştiren Çelik, hem eleştirel erkeklik incelemeleri hem de toplumsal cinsiyet konularına ilişkin nitelikli bir kaynağa imza atmış.

Sedat Özkol – Dişil Yönetişim (2007)

DİŞİL YÖNETİŞİM, Sedat Özkol, Resital Yayınevi, kişisel gelişim, 282 sayfa

Sedat Özkol, ‘Dişil Yönetişim’de, kadınların iş, çalışma ve hizmet dünyasında kadın kalarak başarılı olabilmelerinin ipuçlarını sunuyor. Çalışma dünyasında erkek egemenliğinin sonuna gelindiğini savunan kitap, sıranın kadınlara geldiğini, çünkü kadınların yaşadıkları dünyaya karşı, erkekler kadar gaddar olmadığını söylüyor. Kadının dünyada genel olarak maruz kaldığı hak gaspı, kitaptaki anlatımın merkezinde yer alıyor.. Özkol, bu ayrımcılığı istatistikler ve kaynaklarla verirken, kadının iş dünyasındaki varlığının, eril anlayışa ne gibi alternatifler sunacağını da sıralıyor.

Aylin Kılıç Oğuz – Fedakâr Eş – Fedakâr Anne (2007)

FEDAKÂR EŞ – FEDAKÂR YURTTAŞ, Aylin Kılıç Oğuz, Kitap Yayınevi, eğitim, 236 sayfa

Aylin Kılıç Oğuz’un ‘Fedakâr Eş – Fedakâr Yurttaş’ adlı bu çalışması, Türkiye’nin 1970-1990 yılları arasındaki “Yurttaşlık Bilgisi” ve “Yurttaş Eğitimi” politikalarına odaklanıyor. Türkiye’de devletin, bireyi, haklarından çok sorumluluklarıyla tanımlaması, eğitim sisteminin de, her daim bireye bu “sorumluluklarını” benimsetme rolünü üstlenmesine neden oldu. Aylin Kılıç Oğuz’un kitabı, genel bir yurttaşlık tanımlamasını verdikten sonra, yurttaşlığın Türkiye serüvenini masaya yatırıyor. Kitapta en öne çıkan yön de, devlet erkinin, yurttaşlığı hak olmaktan çok, bireye yurttaşlık hakkını, “vergi vermek, askere gitmek, seçimlere katılmak” şeklindeki görev üçlemesini gerçekleştirmesi halinde tanıdığıdır. Dönemi, yurttaşlık bilgisi kitapları üzerinden değerlendiren çalışma, Türkiye’deki birey-devlet ilişkisi konusunda önemli saptamalar sunuyor.

Nimet Okan – Canların Cinsiyeti (2016)

CANLARIN CİNSİYETİ, Nimet Okan, İletişim Yayınları, kadın

Alevi söylem ve pratiklerinde kadının dinsel, toplumsal ve kültürel konumlanışını eleştirel bir bakışla irdeleyen bir çalışma. Alevi kültüründe eşitlik söylemini güçlendiren kadın figürlerden Alevi/Sıraç bir topluluk olan Anşabacılılar’da cinsiyetlerarası eşitliğe yapılan vurguya pek çok konuyu ele alan Okan, “Alevilikte kadın-erkek eşittir ” söylemini de sorguluyor.

Maureen Dowd – Erkekler Gerekli mi? (2007)

ERKEKLER GEREKLİ Mİ?, Maureen Dowd, çeviren: Mahmut Tuna ve Zekiye Yaraş Meriç, Saga Yayınları, kadın, 320 sayfa

Kadına yönelik baskıların azalmak yerine arttığı bu dönemde, bu sorunun çözümü konusunda önemli bir perspektif sunan feminist harekete daha bir dikkat kesilmemiz elzem. Maureen Dowd’un ‘Erkekler Gerekli mi?’ isimli kitabı da, feminist teoriyi yeniden canlandırma çabası olarak düşünülebilir. “Kadınlarla erkekler arasındaki karmaşık ilişkiler üçe ayrılır: Trajediler, komediler ve trajikomediler,” diyen Dowd, çok geniş bir çerçevede erkek-kadın ilişkilerinin günümüzde aldığı biçime odaklanıyor. Özellikle Dowd’un konu hakkında yaptığı göndermelerin, kitabı daha da ilgi çekici kıldığını söylemekte fayda var. Dowd’un çalışması, konu hakkında ileriye gitmenin, ancak geçmişi eleştirerek bugüne bakmakla mümkün olduğunu savunuyor.

John Stuart Mill – Kadınların Özgürleşmesi (2017)

On dokuzuncu yüzyılın en etkili filozoflarından Mill’in cinsiyetler arası iktidar ilişkilerine dair fikirlerini sunan bir eser.

Kadın sorununu psikolojik ve sosyoekonomik bir perspektifle tartışan Mill, kadının baskı altına alınmasının ne gibi sorunlar doğurduğunu ve toplumsal eşitliğin sağlanması konusunda neler yapılabileceğini irdeliyor.

Künye: John Stuart Mill – Kadınların Özgürleşmesi, çeviren: Damla B. Aksel, kadın, Pinhan Yayıncılık