Yahya Kemal, Ahmet Rasim ve Süleyman Nazif…
Yaşadıkları dönemde, her biri kendi alanında usta olmuş üç önemli isim.
Bu kitap, bu üç ismi alışıldık olmayan yönleriyle; yani şakaları, yergileri ve hazırcevaplıklarıyla karşımıza çıkarıyor.
Okurken keyif alacağımız bu nükteler, dönemin edebiyat dünyasının bir panoramasını sunduğu kadar, bugüne dair de pek çok şey söylüyor.
Sosyal medyanın içi boş paylaşımlarının, onun dayattığı klişelerin ve “profillerin” dışında kalan, bir nevi sosyal medya anti kahramanı bir kadının romanı.
Tuğba Sarıünal’ın karakteri, erkek egemen dünyanın tüm alışkanlık ve ezberleri ile fit beden ve para tapınmacılığını arkasına almış bu kültürü kendine has üslubuyla yerden yere vuruyor.
Taşbaskı (Litografi) tekniğiyle basılmış Nasreddin Hoca kitapları, koleksiyoncuların en çok aradığı çalışmalardandır.
Mustafa Duman’ın elimizdeki önemli çalışması ise, 1850-1924 yılları arasında yayınlanmış olan taşbaskısı 55 Nasreddin Hoca kitabını karşılaştırmalı bir bakışla inceleyerek bize sunuyor.
Söz konusu taşbaskısı kitapların en meşhurlarından olan ve 128 fıkra içeren ‘Hoca Nasreddin Letâifi’nin çevriyazısını da tam metin olarak barındıran kitap, devamında da söz konusu süreçte yazılmış taşbaskısı kitaplara yer veriyor.
Duman’ın çalışmasında, Nasreddin Hoca fıkraları için çoğu isimsiz halk sanatçıları tarafından çizilmiş, kimisi ustalıklarıyla göz dolduran bazı resimlere de yer verilmiş.
Kitabın, yalnızca Nasreddin Hoca bağlamında halk kültürüne ve mizahına ilgi duyanlara değil, taşbaskı koleksiyoncularına ve meraklılarına da hitap edeceğini söyleyebiliriz.
Mimarların genellikle keyifli ve renkli kişiliklere sahip olduğunu düşünen Doğan Hasol’dan, mimarların iş ve iç dünyasına odaklanan öyküler.
Bizzat içinde yaşayarak tanığı olduğu olayları esprili bir üslupla ele alan yazar, mimarların insani yönlerini, kimi gariplik ve tuhaflıklarını, mesleklerinin zorluk ve sıkıntılarını anlatıyor.
Türkiye’de mimarlığın duayen isimlerinden olan Hasol’un kitabı, hem meslekten olanlar hem de meslekten olmayanlar için keyifli bir okuma vaat ediyor.
Kitabın başlığının aksine, dili eğip bükmede usta bir yazarın, David Sedaris’in ülkesi Amerika’yı mizahın, taşlamanın penceresinden yorumlayışı.
Alaycı espri anlayışı ve keskin toplumsal eleştirileriyle bilinen Sedaris bu kitaptaki metinlerinde, Amerika’daki kültürel klişeleri ve siyaseten doğruculuğu hedef tahtasına koyuyor.
Önemli senaryolara imza atmış Kandemir Konduk’tan, bir siyasi mizah çalışması.
Akıl hastanesine kapatılmış bir emekli öğretmen, kişisel tarihiyle Gezi gençliğini mizahla örerek karşılaştırıyor.
Bu karşılaştırma, kadın-erkek ilişkileri, aşk ve değişen toplumsal yaşam gibi birçok alanı kapsıyor ve okuru, Türkiye üzerine bir daha düşünmeye çağırıyor.
Can Yücel’in toplu yazılarının ilk cildini oluşturan ‘Düzünden’, Yücel’in 1967’de Ant dergisinde düzenli olarak başladığı gazete/dergi yazarlığının 1992’ye kadar olan kesitini kapsıyor.
Bu süre, otuz yıllık bir zaman aralığına tekabül eder ki, tüm olumsuzluklar bir yana, Türkiye bu dönemde iki askeri darbe yaşadı.
Yücel bu kötü durumda bile, hapis yatmak dâhil bütün bedelleri ödeyerek şiirinden ve yazılarından vazgeçmedi.
İşte burada bir araya getirilen yazılar, dürüst ve duruşundan ödün vermeyen isimlerden Can Baba’nın zengin külliyatına katkıda bulunuyor.
Sakınmasız eleştiri, politik mizah, fıkra ve yerginin bu usta isminin yazıları, yeni bir baskıyla okurun karşısında.
Acının mizahla dışa vurumu, tarihin ötekilerinden olan Aşkenaz Yahudilerinde gelişmiş bir duygu.
Kitap, Aşkenazların, Freud’un dahi başka örneğinin olmadığını söylediği harikulade zekâsının en iyi örneklerini sunarak mizahın neden bilgelikle eşdeğer olduğunu ortaya koyuyor. İrvin Mandel’in sayfalara neşe katan çizgileriyle.
Ali Mert’in ‘Bitişik Şehir ve Medya Hikâyeleri’ alt başlıklı ‘Kumdan Kitap’ında, daha önce yayınladığı ‘Çöpten Kitap’ından da aşina olunan yergi ağırlıklı metinler yer alıyor.
Söz konusu yergi, hele Türkiye gibi muazzam çarpıklıkların ve aynı zamanda kirlenmişliklerin de yaşandığı bir coğrafyaya isyansa eğer, Mert’in bunu sağlam argümanlar ve iyi bir üslupla ifade ettiğini söylemekte fayda var.
Türkiye’de zengin/fakir arasındaki uçurum, medyanın içinde bulunduğu çürüme, günümüz bireyinin açmazları, iş dünyasındaki sınır tanımaz hırs, kısacası her aklıselimin sinir ve sabır sınırlarını zorlayan konular, Mert’in politik mizahın güzel bir örneği olan bu metinlerinden okura süzülüyor.
2008, Nasreddin Hoca’nın 800. doğum yıldönümü.
Mustafa Duman’ın uzun yıllar üzerinde çalışarak tamamladığı bu kitapta da, Nasreddin Hoca’nın biyografisi ile 857’si Türkiye’deki yazılı ve sözlü kaynaklardan, 698’i ise Türkiye dışından derlenen 1555 Nasreddin Hoca fıkrası yer alıyor.
Dolayısıyla çalışma, Nasreddin Hoca kaynak kitabı niteliğinde.
Ayrıca eserde, Nasreddin Hoca hakkında yeni bilgiler ve kaynakların bulunduğunu da belirtmekte fayda var.
Bugüne kadar yayımlanan Nasreddin Hoca kitapları içerisinde en çok fıkra içeren kitap olma özelliğini taşıyan eserdeki ilklerden biri de, ‘Menâkıb-ı Nasreddin Efendi’ isimli yazmanın metnini de barındırıyor olması.
Dipnotski 