Kategori: Şiir Eleştiri

Öykü Terzioğlu – Nâzım Hikmet ve Sömürgecilik Karşıtlığının Poetikası (2009)

Öykü Terzioğlu’nun kaleme aldığı ‘Nâzım Hikmet ve Sömürgecilik Karşıtlığının Poetikası’nın konusunu, Nâzım Hikmet’in 1925 ile 1935 yılları arasında kaleme aldığı ‘Jokond ile Sİ-YA-U’, ‘Benerci Kendini Nasıl Öldürdü?’ ve ‘Taranta Babu’ya Mektuplar’ adlı kitaplarında tür, biçim ve içerik ilişkisi oluşturuyor.

Yazar, Nâzım Hikmet’in şiirinin düzyazılaştığı ve romanlaştığı tezini, özellikle Hikmet’in Kemal Tahir’e yazdığı mektuplarda ortaya koyduğu poetik beyanları ekseninde irdeliyor.

Terzioğlu ayrıca, söz konusu üç kitapta, sömürgeci ile sömürge halkları arasındaki temsil edilişin, şiirde görülen dönüşümlerle ilişkisini de inceliyor.

  • Künye: Öykü Terzioğlu – Nâzım Hikmet ve Sömürgecilik Karşıtlığının Poetikası, Phoenix Yayınları, inceleme, 216 sayfa

Ataol Behramoğlu – Şiir Hayatın Neresinde? (2015)

Şiirin, varoluşu dile getirmenin en yüksek boyutlarından biri olduğu söylenir.

Bu çalışma ise, Ataol Behramoğlu’nun şiir sorunları, şairler, Türk ve dünya şiiri üzerine düşüncelerini sunuyor.

Kendi şiir anlayışını da okurlarıyla paylaşan Behramoğlu’nun kitabında, şairler ve şiir severlerin cevabını aradığı birçok sorunun yanıtı var.

  • Künye: Ataol Behramoğlu – Şiir Hayatın Neresinde?, Tekin Yayınevi

Hüseyin Cöntürk ve Halûk Aker – Eleştirmenin Arzusu (2015)

Edebiyat eleştirmeni Hüseyin Cöntürk ile yakın dostu Halûk Aker arasında 1968-2003 arasını kapsayan mektuplaşmalar.

Bu mektuplar, iki ismin dönemlerinin edebiyat dünyasının tartışmalarını bize aktardığı gibi, Cöntürk’ün divan edebiyatı, çağın şair ve yazarlarına ilişkin kitaplarının taslaklarını da okurlarla buluşturuyor.

  • Künye: Hüseyin Cöntürk ve Halûk Aker – Eleştirmenin Arzusu, Yapı Kredi Yayınları

Hilmi Uçan – Batı Şiiri ve Tevfik Fikret (2009)

Göstergebilim, edebiyat kuramı, edebiyat eğitimi, eleştiri, öykü ve roman çözümlemelerine dair yazıları ve Fransızca’dan yaptığı çevirilerle bildiğimiz Hilmi Uçan, ‘Batı Şiiri ve Tevfik Fikret’ isimli bu eserinde, uygarlık seçiminde de edebiyatta da oyunu Batı’dan yana kullanmış Tevfik Fikret’in kişisel ve entelektüel dünyasına odaklanıyor.

Uçan, kitabının ilk bölümünde, Osmanlı’nın yaşadığı uygarlık krizini ve o dönemdeki yeni arayışları anlatıyor.

Kitabın ikinci bölümü, Tevfik Fikret’in kişiliği ve sanatını irdeliyor.

Yazar, çalışmasının son bölümünde de, Tevfik Fikret’in birçok şiiriyle, François Copée ve Baudelaire gibi Batılı şairlerin üretimlerini, metinlerarası ilişkiler çerçevesinden karşılaştırıyor.

  • Künye: Hilmi Uçan – Batı Şiiri ve Tevfik Fikret, Hece Yayınları, inceleme, 276 sayfa

Federico Garcia Lorca – Konuşmalar (2009)

‘Konuşmalar’a, Federico Garcia Lorca’nın şiir, tiyatro, resim, müzik, halk şarkıları, ninniler hakkında görüşlerini yansıtan konuşmaları yer alıyor.

Lorca 1922-1935 arasında İspanya’nın ve Amerika’nın çeşitli şehirlerinde, İspanyol sanatının önemli kültürel değerlerini yeniden canlandırmak ve yaymak; şiirlerinde ve tiyatro eserlerinde ima ettiği estetik fikirlerini ifade etmek ve yaratım sürecini açıklamak için konferanslar verdi.

Zamansız ölümü birçok çalışmasını yarım bıraktığı gibi, bu konuşmaları derleyip yayına hazırlamasını da engelledi.

Fakat ölümünden sonra kardeşeri, dostları ve yayımcıları, geride bıraktığı her bir satırı kurtarıp okurlarına iletmeye çalıştı.

İşte bu derleme, böylesi bir çabanın ürünü olarak elimizde duruyor.

Derleme özellikle, Lorca’nın şiir konusundaki düşüncelerindeki değişimi detaylı bir biçimde göstermeleriyle ilgi çekiyor.

  • Künye: Federico Garcia Lorca – Konuşmalar, çeviren: Suna Kılıç, Alef Yayınları, deneme, 196 sayfa

Nihat Ziyalan – Manhattan’da Şiir Konuşmaları (2009)

‘Manhattan’da Şiir Konuşmaları’, “Önce şiir vardı. Önce şiiri bildim. Önce şiiri çocuklukla çılgınlığın, sonra şairi de çocuklu çılgının kardeşi bildim.” diyen Nihat Ziyalan’ın şiire odaklanan yazılarından oluşuyor.

Şiir, deneme ve öyküleri 1983’ten bu yana yayınlarda ve seçkilerde yer alan Ziyalan, kitabında, şiir-çeviri ilişkisinden hipertekste kadar, şiirle ilgili birçok güncel konuyu tartışırken, Ece Ayhan, Anna Ahmatova, Ingeborg Bachmann ve Allen Ginsberg gibi şairleri de, ele alınan konularla bağlantılı olarak irdeliyor.

Ziyalan metinlerinde, şiirin içinde bulunduğu sıkıntılar kadar, günümüz okuruna dair görüş ve eleştirilerini de dile getiriyor.

  • Künye: Nihat Ziyalan – Manhattan’da Şiir Konuşmaları, Yasakmeyve Yayınları, şiir, 110 sayfa

Orhan Koçak ve Yücel Göktürk – Turgut Uyar ve başka şeyler (2018)

Orhan Koçak ile Yücel Göktürk’ün ilk kez Bir+Bir Dergisi’nde yayınlanan bu söyleşileri, hakikaten kitabın alt başlığının da hakkını verdiği gibi, birçok konuya açılan çok zengin bir diyalog sunuyor.

Şimdi ikinci baskısına ulaşan kitap, Turgut Uyar’ın şiirini merkeze alarak cinselliğe, demokrasi ve devrime, İkinci Yeni’ye, ODTÜ’ye, romana, varoluşçuluğa, yenilgiye ve daha pek çok konuya uzanıyor.

Söyleşi bunun yanı sıra, Walter Benjamin’den Sartre’a, Marcuse’ten Žižek’e Ulus Baker’den Deleuze’e pek çok düşünürün fikirlerini de kat ediyor.

Tabi söylemeye dahi gerek yok; burada Edip Cansever, Orhan Veli, Cemal Süreya, Melih Cevdet ve Ece Ayhan gibi Türkiye şiirine yön vermiş pek çok aktör de karşımıza çıkıyor.

‘Turgut Uyar ve başka şeyler’ çok iyi bir söyleşi kitabı olmasının yanı sıra, şiir, edebiyat, felsefe ve siyasetin yetkin bir bireşimi olarak muhakkak okunmalı.

  • Künye: Orhan Koçak ve Yücel Göktürk – Turgut Uyar ve başka şeyler: A’dan Z’ye Bir Konuşma, Metis Yayınları, şiir eleştiri, 133 sayfa, 2018

küçük İskender – Rimbaud’ya Akıl Notları (2009)

‘Rimbaud’ya Akıl Notları’, küçük İskender’in 80’lerden bugüne uzanan Türkiye şiiri ve şairini konu edinen eleştirilerini sunuyor.

küçük İskender burada, ürettiklerine yabancılaşanları, sistemin karşısında duramayıp kendi köşesine çekilenleri, ideolojileri çıkara dönüştürenleri, geleneksel ile modern arasında sıkışanları sivri bir dille eleştiriyor.

küçük İskender, kitapla ilgili bir söyleşisinde, “sıkıntı olan ülkede şiir yazılır. Her yer lunaparksa, her şey güllük gülistanlıksa şiire ihtiyaç olmaz,” diyor.

  • Künye: küçük İskender – Rimbaud’ya Akıl Notları, Sel Yayıncılık, eleştiri, 112 sayfa

Kolektif – “Türkçenin Dudaklarısın Sen Şair ve Editör Enver Ercan…” (2014)

Şair, editör ve yayıncı Enver Ercan için, Yıldız Teknik Üniversitesi’nde düzenlenmiş sempozyuma sunulan bildiriler ile Ercan’la yapılmış söyleşiler.

Aralarında Doğan Hızlan, Handan İnci, Haydar Ergülen, Metin Celâl, küçük İskender, Selim İleri, Veysel Çolak, Sennur Sezer ve Metin Cengiz’in bulunduğu katılımcılar, Ercan’ın bir şair ve editör olarak portresini sunuyor.

  • Künye: Kolektif – “Türkçenin Dudaklarısın Sen Şair ve Editör Enver Ercan…”, Yasakmeyve Yayınları

Kolektif – Kalkınma İktisadının Penceresinden Türkiye’ye Bakmak (Fikret Şenses’e Armağan) (2017)

Birçok yazarın katkıda bulunduğu elimizdeki kitap, daha önce burada yer verdiğimiz ‘Geçmişten Geleceğe Türkiye Ekonomisi’ başlıklı derlemenin devamı niteliğinde.

İki kitap da, ODTÜ İktisat Bölümü’nde iktisat alanına önemli katkılarda bulunmuş Fikret Şenses’in onuruna bir araya gelen otuz sekiz sosyal bilimcinin, Şenses’in kariyeri boyunca üzerinde çalıştığı konuları farklı bakış açılarıyla yeniden değerlendirmeleriyle ortaya çıktı.

İşte eldeki kitapta yer alan on dört yazar da, geniş bir şemsiye altında kalkınma iktisadını Türkiye bağlamında tartışıyor.

Kitapta irdelenen kimi konular şöyle:

  • Son 200 yılda Türkiye’de ve Dünyada sağlık ve eğitim,
  • Sosyal politika düşüncesi içinde eşitsizliğin yeri ve günümüz Türkiye’sinde eşitsizlikler,
  • Çin ve Türkiye özelinde kalkınan ülkelerin elli yıllık deneyimi,
  • Ağır borç yükü altında olan yoksul ülkeler ve yeni milenyumda IMF-Dünya Bankası yoksullukla mücadele girişimleri,
  • Yoksulluk kuramlarının kadın yoksulluğuna yaklaşımları,
  • Kâr oranının düşme eğilimi yasası…

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: R. Funda Barbaros, Ayşe Buğra, Nesrin Dağ, Alper Duman, Gül Ertan Özgüzer, Fatime Güneş, Nil Demet Güngör, Murat Koyuncu, Ahmet Öncü, İzzettin Önder, Şemsa Özar, İ. Can Özen, Şevket Pamuk, Meneviş Uzbay Pirili ve E. Ahmet Tonak.

  • Künye: Kolektif – Kalkınma İktisadının Penceresinden Türkiye’ye Bakmak (Fikret Şenses’e Armağan), derleyen: Hasan Cömert, Emre Özçelik ve Ebru Voyvoda, İletişim Yayınları, iktisat, 312 sayfa