Arsen Yarman – Dipnotski

Arsen Yarman – Osmanlı Döneminde Mücevher ve Ermeni Kuyumcular (2022)

Çağlar boyunca ihtişamın ve zenginliğin sembolü olarak görülen mücevherlerin tarihin ve somut insan emeğinin bir ürünü olduğunu düşünmek kolay değil.

Oysa tozun, toprağın içinden çıkarak usta ellerde mücevhere dönüşen değerli cevherler, bir saraya ya da malikâneye ulaşana dek pek çok insanın elinden geçer.

Arsen Yarman’ın ‘Osmanlı Döneminde Mücevher ve Ermeni Kuyumcular’ kitabı, hem kapsadığı uzun zaman süreci (14.-20. yüzyıl) hem de kullandığı arşiv ve kaynakların zenginliği sayesinde tozun toprağın içinden çıkan elmas ve altın gibi değerli cevherlerin sarraf ve kuyumcuların elinden geçerek Osmanlı sarayına, zenginlerin köşklerine kadar takip ettiği uzun yolu aydınlatıyor.

Osmanlı mücevhercilik-kuyumculuğunu tarihi bir bütünlükte ele alan kitap, Osmanlı arşiv belgeleriyle görsel malzemeleri bu çerçeve içinde bütünleştiriyor. Bu sayede Osmanlı’nın kendine özgü mücevhercilik-kuyumculuk üslubunun şekillenmesinde Ermenilerin oynadıkları önemli rolü arşiv belgeleri aracılığıyla takip edebilmeyi mümkün kılan çalışma, kuyumculuk zanaatının icra edilme koşullarını ayrıntılarıyla ele alıyor.

Kitabını meşakkatli bir süreç sonunda hazırladığını vurgulayan Yarman, şunları söylüyor:

“Bu kitapla cevherin nereden geldiği, nerede işlendiği, mücevherin kimin tarafından ve nerede tasarlandığı, kimlerin bu tasarımları uyguladığı, ortaya çıkan mücevheri sarayda ve saray dışında kimlerin taktığı gibi konuları incelemeye çalıştık.”

‘Osmanlı Döneminde Mücevher ve Ermeni Kuyumcular’ kitabı, 2.500 fotoğraf, belge vb. görsel malzemeyi (mücevher fotoğrafları, mücevher çizimleri, kuyumcu mühür ve imzaları) içeriyor.

Sonunda Türkçe ve Ermenice birkaç farklı kaynaktan derlenen kuyumcu listelerine de yer verilen kitap, aynı zamanda bir kaynak niteliğinde.

Künye: Arsen Yarman – Osmanlı Döneminde Mücevher ve Ermeni Kuyumcular, Yapı Kredi Yayınları, tarih, 2 Cilt, 1432 sayfa, 2022

Arsen Yarman – Ermeni Etıbba Cemiyeti (2014)

Bu kitap, Osmanlı devletinde 1912’den 1922’ye kadar faaliyet göstermiş İstanbul Ermeni Etıbba Cemiyeti, cemiyete mensup Ermeni doktorlar ve cemiyetin yayın organı Tarman dergisi hakkında kapsamlı bir inceleme.

Kitap, Osmanlı’nın savaş çağında, orduda önemli hizmetlerde bulunmuş, savaşın ve tehcirin ortasında mesleklerini yapmaya çalışan Ermeni doktorların yaşadıkları paradoks ve çelişkilerin izini sürüyor.

Künye: Arsen Yarman – Ermeni Etıbba Cemiyeti, Tarih Vakfı Yurt Yayınları

Arsen Yarman ve Ara Aginyan – Sultan II. Mahmud ve Kazaz Artin Amira (2013)

SULTAN II. MAHMUD VE KAZAZ ARTİN AMİRA, Arsen Yarman ve Ara Aginyan, çeviren: Tomas Terziyan, Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı Yayınları, tarih, 505 sayfa

Kazaz Artin Amira Bezciyan, Ermenice adıyla Harutyun Bezciyan, II. Mahmud’a hizmet etmiş, bilhassa Darphane-i Amire’nin idaresinde büyük başarılar göstermişti. Hatta II. Mahmud, bu hizmetleri ödüllendirmek amacıyla kendisini Tasvir-i Hümayun nişanıyla taltif etmişti. İşte elimizdeki kitap, Bezciyan’ın hayatını, yükselme dönemini, yapmış olduğu çalışmaları, II. Mahmud’la dostluğunu, Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi’ni kurmasını kapsamlı bir şekilde ele alıyor. Ara Aginyan’ın, Bezciyan’ın hayatını hikâye ettiği ‘Zafer Yolu’ adlı tarihi romanının yer aldığı kitap, barındırdığı çok sayıda belge ve resimle önemli bir tarihi kaynak.

Arsen Yarman – Ermeni Yazılı Kültürü (2012)

ERMENİ YAZILI KÜLTÜRÜ, Arsen Yarman, Türkiye Ermenileri Patrikliği Yayınları, inceleme, 366 sayfa

Ermeni matbaacılığının 500. yıldönümü ile Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi’nin 180. kuruluş yıldönümü vesilesiyle hazırlanan elimizdeki çalışma, Ermeni yazılı kültürünü harf, papirüs, elyazması, salnâmeler ve modern matbaacılık tekniği ürünleri üzerinden izliyor. Salnâme ve Osmanlı’da salnâme geleneğini ele alarak çalışmasına başlayan Arsen Yarman, devamında da, Ermenilerce kutsal sayılan elyazması geleneği, modern baskı tekniklerinin Ermeni yazılı kültüründeki etkileri ve 18. yüzyıl ve II. Meşrutiyet zamanlarında İstanbul’daki Ermeni matbaacılığı gibi konuları aydınlatıyor, bu serüvene dair çok sayıda belgeyle çalışmasını zenginleştiriyor.