Ian Stewart – Dipnotski

Ian Stewart – Dünyayı Değiştiren 17 Denklem (2025)

‘Dünyayı Değiştiren 17 Denklem’, matematiğin gücünü ve insanlık tarihini şekillendiren önemli denklemleri anlaşılır bir dille anlatıyor. Yazar, karmaşık matematiksel formülleri basitleştirerek, bu denklemlerin günlük hayatımızdaki ve bilimsel keşiflerdeki etkilerini gözler önüne seriyor.

Kitapta yer alan 17 denklem, Pisagor teoremi gibi temel bir matematiksel ilkeden, modern fiziğin karmaşık formüllerine kadar geniş bir yelpazede seçilmiş. Her denklem için ayrı bir bölümde, denklemin tarihsel arka planı, nasıl keşfedildiği, ne anlama geldiği ve günlük hayatımızdaki yansımaları detaylı bir şekilde anlatılıyor. Örneğin, Newton’un kütle çekim yasası, Einstein’ın görelilik teorisi, Schrödinger denklemi gibi ünlü denklemler, bu kitabın odak noktalarından bazılarıdır.

Pisagor teoreminin nasıl Küresel Yön Bulma Sistemine (GPS) nasıl yol açtığından, mimaride logaritmaların nasıl uygulandığına; dijital kameranın geliştirilmesinde sanal sayıların neden önemli olduğundan, Schrödinger’in kedisi paradoksuna kadar büyük denklemlerin önemi aydınlatılıyor.

Ian Stewart, matematiksel formülleri sadece soyut kavramlar olarak değil, aynı zamanda insanlığın ilerlemesinde önemli bir rol oynayan araçlar olarak sunuyor. Kitap, okurlarına matematiğin güzelliğini ve gücünü göstererek, bu alana olan ilgiyi artırmayı amaçlıyor.

Künye: Ian Stewart – Dünyayı Değiştiren 17 Denklem, çeviren: Mehmet Kur, Alfa Yayınları, bilim, 384 sayfa, 2025

Ian Stewart – Zarlar Tanrı’yı Oynar mı? (2023)

Yanlış bir inanç vardır: Bir zar attığımızda eğer atış yönü, rüzgâr hızı vs gibi zarı etkileyen bütün fiziksel olguları bilirsek sonucu tahmin edebiliriz.

Bu inanç ne klasik fizikte ne de kuantum fiziğinde temellendirilebilir.

Ama yine de pek çok kişi tarafından gözü kapalı savunulur, çünkü bazı şeyleri kesin olarak bilebileceğimize inanmak isteriz.

Seçimi kimin kazanacağını, borsanın çöküp düşmeyeceğini veya bir şüphelinin kesinlikle suç işleyip işlemediğini öğrenebilmek isteriz.

Oysa bir tesadüfi olayın sonucunu tahmin etmemiz istendiğinde, neredeyse her zaman yanılıyoruz.

Zira belirsizlik hayatın ta kendisidir.

Ian Stewart tarih boyunca olasılık matematiğinin gelişiminin özetini vererek gerek bilebileceğimiz gerekse asla bilemeyeceğimiz şeylere dair şaşırtıcı ve tatmin edici bir anlatı sunuyor.

Kaos teorisine ve kuantum evreninin belirsizliklerine büyüleyici bir bakış…

Schrödinger’in ünlü kedisinin gerçekten ölü mü yoksa canlı mı olduğu ya da Heisenberg’in belirsizlik ilkesinin gerçekten ne kadar belirsiz olduğuyla ilgilenen okurlar, bu kitabı okumalı.

Stewart matematik, kumar ve bilim tarihine yaptığı ilginç gezilerle, kuantum dolaşıklığı ile iletişim arasındaki bağlantıyı araştırıyor.

Künye: Ian Stewart – Zarlar Tanrı’yı Oynar mı?: Belirsizliğin Matematiği, çeviren: Alper Hayreter, Alfa Yayınları, bilim, 312 sayfa, 2023

Ian Stewart – Profesör Stewart’ın Matematik Hazineleri (2022)

Kaos nasıl organize edilir?

Dünyaca ünlü matematik profesörü Ian Stewart, pek çok bulmaca ve matematik problemini eğlenceli bir tarzda çözüyor.

Stewart, ‘Matematiksel Tuhaflıklar Dolabı’ kitabının büyük başarısından sonra başka bir çekmeceyi açıyor ve ‘Profesör Stewart’ın Matematik Hazineleri’nde zekası ve bilgisiyle sıradan bulmacaları eski ve modern matematiksel düşünceyle harmanlıyor.

Mantıksız ve hayali olandan karmaşık ve çiviyazısına kadar her tür sayı hakkında gizemli ve şaşırtıcı gerçekler arasında şunları öğreniyoruz:

Kaos nasıl organize edilir?
Madde, karşı-maddeyi nasıl dengeler?
Bir küre nasıl ters çevrilir ?
Yıldızları gözlemleyerek pi sayısı nasıl hesaplanır?
Neden tüylü bir topu düzgün bir biçimde tarayamazsınız?

Stewart, okura, hayatın ve evrenin altında yatan matematiğin heyecan verici bakışlarını sunuyor, okuru matematiğe teşvik ediyor.

Kitapta dijital küplerden ‘tüylü top teoremine pek çok ilgi çekici konu ele alınıyor.

Künye: Ian Stewart – Profesör Stewart’ın Matematik Hazineleri, çeviren: Kutay Dişbudak ve Şule Ölez, Alfa Yayınları, bilim, 368 sayfa, 2022

David Tall ve Ian Stewart – Matematiğin Temelleri (2021)

Matematiksel bir problemin çözümü, nasıl sorusundan önce ne sorusunun cevaplanmasını gerektirir.

Bu kitap ise, ileri matematikte çalışmak isteyenler için matematiğin temellerini harika bir şekilde açıklıyor.

David Tall ve Ian Stewart, temel matematiksel kavramların ve yapıların nasıl kullanıldıklarına dair bir fikir sahibi olarak üniversite matematiğine geçiş yapan bir öğrencinin, bu kavram ve yapıların gerçekte bir matematikçi için ne anlam ifade ettiklerini öğrenebilmesi adına, sezgisel yaklaşımdan formel yaklaşıma doğru ilerleyen bir anlatım sergiliyorlar.

Fakat bu formel yaklaşımı, altta yatan sezgisel fikir kalıplarının bir sonucu olarak inşa ediyorlar.

Dolayısıyla öğrenci, matematiksel problemin çözümünde esas öneme sahip olan ne sorusunun cevabını alarak ilerlemiş oluyor.

Kitap, pedagojik bir motivasyonla basit matematiksel düşüncenin ötesine geçerek ileri matematikte çalışma yapmayı amaçlayan öğrenciler için matematiğin temellerine ilişkin tüm olağan başlıkları içermesiyle büyük önem arz ediyor.

Burada, sayılarla ilgili sezgisel fikirler ele alındıktan sonra, sayı sistemlerinin formel inşası için gerekli küme kuramı ve mantık altyapısı oluşturuluyor ve ardından da yeni matematiksel fikirlerin oluşturulmasına yönelik bu belitsel sistemlerin kullanımı anlatılıyor.

Künye: David Tall ve Ian Stewart – Matematiğin Temelleri, çeviren: Süleyman Cengiz, Doruk Yayınları, bilim, 528 sayfa, 2021

Ian Stewart – Profesör Stewart’ın İnanılmaz Sayıları (2021)

Sayıların gizemleri konusunda aydınlanmak isteyenler için harika bir kitap.

Matematik profesörü Ian Stewart, hiçbir ders kitabından öğrenemeyeceğiniz şeyleri, sayılar dünyasının neden bu denli olağanüstü olduğunu gözler önüne seriyor.

Sayılar üzerine klasik ve güncel araştırmaların iyi bir özeti olarak okunabilecek kitap, π (pi) sayısı gibi büyük öneme haiz sayılardan ilk başta önemsiz gibi görünen fakat özünde sıra dışı özelliklere sahip sayılara kadar, konu hakkında bilmemiz gereken pek çok aydınlatıcı ve keyifli ayrıntıyı bizimle paylaşıyor.

Künye: Ian Stewart – Profesör Stewart’ın İnanılmaz Sayıları, çeviren: Zeyd Remzi Şen, Alfa Yayınları, bilim, 368 sayfa, 2021

Ian Stewart – Önemli Matematikçiler (2021)

Matematiğin iki bin yıllık tarihi üzerine çok iyi bir kitap.

Ian Stewart bu ufuk açıcı kitabında, MÖ 250 yılındaki Arşimet’ten Liu Hui’ya, El-Harezmi’den fraktalların babası Benoit Mandelbrot’ya ve 21. yüzyıl matematikçisi William Thurston’a kadar, matematik tarihine damga vurmuş en önemli yirmi beş kişiyi ve çalışmalarını anlatıyor.

Stewart bu isimlerin çalışmalarını bize aktarmakla yetinmiyor, aynı zamanda matematiğin dünyamızı nasıl devrimci bir şekilde dönüştürdüğünü de gözler önüne seriyor.

Babil’den günümüze kadar uzanan kesintisiz bir matematiksel düşünce çizgisi vardır.

Bu çalışma ise, bu sürecin dönüm noktalarını ortaya koyan, harikulade bir matematik tarihi.

Künye: Ian Stewart – Önemli Matematikçiler: Çığır Açan Matematikçilerin Hayatları ve Çalışmaları, çeviren: Ulaş Apak, Alfa Yayınları, 652 sayfa, 2021

Ian Stewart – Güzellik Neden Gerçekliktir? (2015)

Güzellik kavramının gelişimini, simetrinin tarihiyle harmanlayan ilgi çekici bir inceleme.

Görelilik kuramı, kuantum mekaniği, sicim kuramı, çağdaş kozmoloji ve simetri gibi farklı alanlara atıflarda bulunan ünlü matematikçi Ian Stewart, güzelliğin matematiksel kesinliğini bulmanın peşinde.

Künye: Ian Stewart – Güzellik Neden Gerçekliktir?, çeviren: Zekeriya Aydın, Alfa Yayınları

Ian Stewart – Genç Matematikçiye Mektuplar (2007)

GENÇ MATEMATİKÇİYE MEKTUPLAR, Ian Stewart, çeviren: Zeynep Ertan, Profil Yayınları, bilim, 176 sayfa

Ian Stewart, Warwick Üniversitesi’nde matematik profesörü ve yine aynı üniversitedeki Matematik Bilinçlilik Merkezi’nin de yöneticisi. Kendisinin bu kitabı, matematikte öğrenim görmek ve bu alanda kariyer yapmayı planlayan gençlerin kararını etkilemeyi amaçlayan mektuplardan oluşuyor. Kitaptaki mektuplar Meg isimli bir karaktere yazılmış olup, Meg’in kariyerini liseden başlayarak üniversitede kadrolu bir göreve gelene kadar kronolojik sırayla takip ediyor. Mektuplarda temel mesleki kararlardan, profesyonel matematikçilerin iş felsefesine kadar değişen çeşitli konular ele alınıyor. Kitap bu yönüyle, gençlere dikkate değer önerilerde bulunuyor diyebiliriz.