Osmanlı’nın Arabistan ve Suriye’de yenilgiye uğramasında büyük payı olan, Irak’ın ilk kralı I. Faysal’ın, bölgenin tarihini tayin eden hayatının hikâyesi.
Kitap, bu tarihi figürün emperyalizmin bölgesel vizyonunun kurumsallaşmasındaki rolünü ve Ortadoğu’yu bugüne getiren süreci daha yakından görmek için iyi bir fırsat.
İkinci Meşrutiyet dönemi merkezileşme politikalarını ve bunun sınırlarını, 1908-1914 yılları arasında Basra vilayetinin sosyo-ekonomik, sosyo-politik ve idari yapısından yola çıkarak inceleyen bir çalışma.
Kitapta,
Dönemin Basra’sına ve bu özgün bölge bağlamında genel olarak Ortadoğu’nun Osmanlı’yla girift ilişkisine yakından bakmak isteyenler için iyi bir kaynak.
‘Türk Diplomasisinde Irak’, Gül İnanç’ın bizzat sahada çalışmış, Irak’ta görev yapmış büyükelçilerle yapmış olduğu mülakatları barındırıyor.
Sencer Asena, Nüzhet Kandemir, Sönmez Köksal, Necati Utkan ve Sadi Çalışlar, İnanç’ın mülakat yaptığı isimler.
Büyükelçilerin deneyimlerini barındıran kitabın özellikle, Irak ve Kuzey Irak meselelerinin Türkiye açısından can alıcı bir hale geldiği şu dönemde, önemli bir işlev üstlenebileceği söylenebilir.
Görev yaptıkları zamanlarda büyük zorluklarla da karşılaşan Büyükelçilerin beyanatlarında, Irak, Kuzey Irak, Kürtler, Türkmenler, savaş, terör ve Ortadoğu politakaları hakkında bir dizi soru tartışmaya açılıyor.
‘Bağdat Üzerinde 2 Dakika’, İsrail tarafından gerçekleştirilen ve Irak’ın nükleer tesisini hedef alan 7 Haziran 1981 tarihli Babil Operasyonu’nu irdeliyor. 1980’in başında, Irak Başkanı Saddam Hüseyin bir nükleer santral kurmuş; İsrail ise, kendisinin hedef alındığı gerekçesiyle, F-16 uçaklarıyla El Tuveythe’deki Irak reaktörüne saldırmıştı. Elimizdeki kitap, İsrail’in bu baskınının kapsamlı bir hikâyesinden oluşuyor. Arapların nükleer bomba elde etme çabaları; İsrail’in kendi ulusal güvenliği konusunda duyduğu endişeler ve Babil Operasyonu’nun gerçekleştirilmesi için aylar öncesinden yapılan planlamalar, kitapta ele alınan konulardan bazıları.
‘Irak’ın Sonu’nun yazarı Peter Galbraith için, “Kürtlerin Arabistanlı Lawrence’ı” nitelemesi yapılmıştı. Galbraith, alt başlığı ‘Ulus Devletlerin Çöküşü mü?’ olan kitabında, Kuzey Irak’taki faaliyetlerini anlatıyor. Yazarın hem Amerikan hem de Irak karar süreçlerine bizzat katılımı hatırlandığında, kitabın önemi daha da artıyor. Dolayısıyla kitap, Galbraith’in sadece Kürtlerle olan maceralarını değil, ABD’nin Irak işgaline eleştirel açıdan bakmasıyla da değer kazanıyor. Galbraith’in 2003 yılında, hükümetinden ayrılmasıyla beraber, ABD politikalarını daha rahat eleştirmeye başladığını ve kitapta bu eleştirel bakışın egemen olduğunu da belirtelim.
Dipnotski 