Türkiye’nin 68 gençlik hareketine asıl rengini veren Deniz, Yusuf ve Hüseyin’in hikâyesi.
Esen Rüzgâr, dönem Türkiye’sinin bir panoraması eşliğinde, yeni ve adil bir gelecek kurmak için mücadele eden bu gençlerin hayallerini, devlet babanın onlara reva gördüklerini ve her biri birer efsane haline gelmiş bu gençlerin geleceğe bıraktığı mirasın hikâye ediyor.
Deniz Gezmiş, Yusuf Arslan ve Hüseyin İnan’ın idam edildikleri 6 Mayıs 1972 tarihi üzerinden kırk yılı aşkın süre geçmiş.
Birinci elden tanıklığa dayanan ‘İdam Gecesi Anıları’, bir avukat olarak bütün dava sürecinin içinde yer alan Halit Çelenk’in o utanç verici sürece dair anılarından oluşuyor.
Söz konusu döneme dair belgesel nitelikte bir eser olması, Çelenk’in kitabını asıl ilgi çekici kılan yön.
Zira mahkemelerin, sadece siyasal değil, hukuksal yönden de oldukça tartışmalı olan “karar” metinleri de elimizdeki kitapta yer alıyor.
Çelenk’in birebir tanıklığı ve yorumlarını okura sunan kitap, Türkiye yakın tarihinin en trajik olaylarından birini, ayrıntılı ve derinlikli bir biçimde tasvir ediyor.
Samim Kocagöz ‘Tartışma’da, 1960’lı yılların öğrencilerini, öğrenciler arasında gelişen ilerici-devrimci hareketi merkeze alıyor.
Kocagöz, başkahramanı Ekrem Mutaf’ın yaşadıkları üzerinden, 1960’ların öğrenci hareketinden 12 Mart darbesine giden süreci anlatıyor.
Roman, TİP’in yöneticisi ve tanınan bir avukat olan Mutaf’ın hayatı ekseninde, TİP içindeki gelişmeleri, aydınların uğradığı baskıları; Mutaf’ın çocukları ve yeğeni aracılığıyla da, 1968 gençliğinin ilk mücadelesini anlatıyor.
Kocagöz’ün kurgusu, öğrenci hareketinin yanı sıra, dönemin aydınlarını da olay örgüsünde önemli bir yere yerleştiriyor.
Burhan Dodanlı Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın idamının gazeteci tanığı.
Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının yargılandığı davayı başından sonuna kadar izlemiş olan Dodanlı’nın belgelere dayanarak kaleme aldığı ‘Hepiniz Suçlusunuz!’, üç gencin bir hiç uğruna idam edildiği bu davaya dair gözlemlerini barındırıyor.
İlk duruşmadan itibaren, Gezmiş ve arkadaşlarının neyle suçlandıkları, ifadeleri, sorguları, haklarında dinletilen tanık ifadeleri ve infaz gecesinde yaşananlar, kitapta ayrıntılı olarak yer alıyor.
Kitapta ayrıca, Deniz Gezmiş’in idamından hemen önceki son sözleri ile Mustafa Yalçıner ve Hacı Tonak’a ait gerilla günlüğü de sansürsüz bir şekilde sunuluyor.
‘Denizler İdama Giderken’, 6 Mayıs 1972’de idam edilen Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ı anan yazılardan oluşuyor. Fakat kitapta, bu üç isim için kaleme alınmış yazıların yanında, 12 Mart 1971 askeri darbesinin bir şekilde mağduru olan Mahir Çayan, İbrahim Kaypakkaya, Sinan Cemgil, Hüseyin Cevahir ve 1968 kuşağının birçok genç önderine dair yazılar da yer alıyor. Çalışlar, bu anma yazılarının amacını açıklarken, “Deniz Gezmişleri anmak, onlara yönelik acımasız yok etme mantığını doğru anlamakla değer kazanır. Denizler, Türkiye’nin statükosunun, militarizmin kurbanıydılar,” diyor. Kitapta yazıları bulunan isimler ise şöyle: Ülkü Sağır, Tuğrul Eryılmaz, Oğuzhan Müftüoğlu, Ertuğrul Kürkçü, Muzaffer Oruçoğlu, Mustafa Yalçıner, Necmi Demir, İlkay Alptekin Demir, Oğuz Etçi, Ayşe Emel Mesci, Atilla Keskin, Teslim Töre ve Çağatay Anadol.
‘Denizler İdama Giderken’, Oral Çalışlar’ın Cumhuriyet gazetesi için hazırladığı bir dizi sonucu ortaya çıktı. İlk yayımlandığı tarihin üzerinden uzun bir zaman geçtiği halde kitap, hem işlediği konu itibariyle hem de yazarın rahat üslubuyla değerini hâlâ koruyor. Burada, Çalışlar’ın yazılarının yanı sıra, 68 hareketinden birçok ismin Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan, Yusuf Aslan ve dönemin diğer önemli aktörlerine dair tanıklıkları da yer alıyor. Denizler’in idam edilişinin üzerinden otuz sekiz yıldan fazla bir zaman geçti. Çalışlar’ın kitabı, yakıcılığını ilk günkü gibi koruyan bu olayı, dönemin sağlam bir çerçevesini çizerek anlatıyor.
Dipnotski 