Kültür – Sayfa 32

Gilles Fumey ve Olivier Etcheverria – Dünya Mutfakları Atlası (2007)

DÜNYA MUTFAKLARI ATLASI, Gilles Fumey ve Olivier Etcheverria, çeviren: İsmail Yerguz, NTV Yayınları, kültür, 82 sayfa

‘Dünya Mutfakları Atlası’, mutfağın kökenleri, ülkelerin yiyecek hazırlama, yemek pişirme ve yeme biçimleri üzerine yoğunlaşan bir çalışma. Bu mutfaklarda yer alan tuz, şeker, çikolata, buğday, pirinç veya mısır gibi ürünlerin hikâyelerinin de yer aldığı atlas, son olarak da bu tatların analizine yer veriyor. Biri kültürel coğrafya doçenti, diğeri de beslenme coğrafyası doçenti olan iki ismin hazırladığı çalışma, toplumların yemek kültürleri, bunun tarih içinde aldığı biçimler ve coğrafya-yemek arasında kurduğu koşutluklarla ilgi çekiyor.

Christine Allison – Yezidi Sözlü Kültürü (2007)

YEZİDİ SÖZLÜ KÜLTÜRÜ, Christine Allison, çeviren: Fahriye Adsay, Avesta Yayınları, kültür, 502 sayfa

Yezidiler, Kürtlerden oluşan dini ve kültürel bir topluluk. Christine Allison’ın ‘Yezidi Sözlü Kültürü’ de, Yezidi geleneklerini sosyal bağlamlarıyla ele alan ilk eser. Kitabını, “Yezidilerin sözlü gelenek alanını yabancılarca anlaşılabilir şekilde ‘haritalandırma’ çabasıdır,” şeklinde tanımlayan Allison, bu halkın geleneklerinin belli başlı alanlarını ve özelliklerini belirlemeyi ve bir diğeriyle olan ilişkilerini kaydetmeyi amaçlıyor. Şu ana kadar sadece Yezidilerin dini inanışını temel alan eserlerin çokluğu düşünüldüğünde, Yezidilerin ve genelde Kürtlerin geleneklerinin anlamına, sözlü kültürüne odaklanan böylesi bir çalışmanın değeri daha iyi anlaşılır.

Vedat Ozan – Kokular Kitabı (2016)

KOKULAR KİTABI, Vedat Ozan, Everest Yayınları

Daha bebekken annemizle keşfettiğimiz, ardından ikinci bir dil olarak hayatımızda yer edinen kokunun, kokuların serüveni! Gündelik hayatın keşmekeşinde farkına varamadığımız kokularının izini süren Ozan, anne kokusundan mutfak kokularına, insanın farklı kokularından yapay kokulara, “Gaz” kokusundan hayvan kokularına pek çok ayrıntıyı burnumuza “dayıyor”.

Metin Solmaz – Türkiye’ye Ait 100 Büyük Yanılgı (2016)

TÜRKİYE’YE AİT 100 BÜYÜK YANILGI, Metin Solmaz, Ağaçkakan Yayınları

Hurafeler, şehir efsaneleri, yanılgılar… Solmaz, alışkanlıklarımız gereği sorgulamadığımız 100 yanılgıyı ortaya koyuyor. Bunlardan bazıları şöyle: Yuvayı dişi kuş yapar, kışın dondurma yenmez, her Türk asker doğar, Hitler vejetaryendi, klasik müzik zekâyı geliştirir, grip ilaçları gribi geçirir ve erkekler her 7 saniyede seks düşünür.

Antony Wild – Kahve: Bir Acı Tarih (2007)

KAHVE: BİR ACI TARİH, Antony Wild, çeviren: Ezgi Ulusoy, MB Yayınevi, tarih, 283 sayfa

Antony Wild, İngiltere’de büyük bir kahve şirketinde, on üç yıl satın alma müdürü olarak çalıştı. Dolayısıyla kendisi için, kahve uzmanı veya “kahve eksperi” demek pek yanlış olmasa gerek. Yazarın bu kitabı, kültür tarihi incelemelerinin iyi örneklerinden biri. Wild kahvenin beş yüz yıllık hikâyesini anlatırken, kahvenin simya, antropoloji, şiir, siyaset ve bilimle kurduğu bağları da anlatıyor. Kahvenin öyküsüne eleştirel bakan Wild, kahvenin sömürgecilik geçmişinden günümüzün kahve endüstrisine kadar geniş bir alanda hareket ediyor. Hatta çalışma asıl önemini de, bu özgün lezzetin arkasındaki sömürgeci çarkı gözler önüne sermesine borçlu diyebiliriz.

Felipe Fernández-Armesto – Yemek İçin Yaşamak (2007)

YEMEK İÇİN YAŞAMAK, Felipe Fernández-Armesto, çeviren: Elif Akhan, İletişim Yayınları, yemek, 280 sayfa

Felipe Fernández-Armesto, ‘Yemek İçin Yaşamak’ta, yemeğin tarihi serüvenine yer veriyor. Kitabın ilgi çekiciliği, yiyecek tarihini, insan türünün birbiriyle ve doğanın geri kalanıyla başka etkileşimlerinden ayrılmayan, dünya tarihinin bir konusu olarak ele almaya çalışmasıdır diyebiliriz. İnsanın yiyeceği pişirmeyi öğrenmesini; yamyamlığı ve bunun günümüzün beslenme anlayışıyla ilişkisini; sömürgeciliğin doğal çevre üzerindeki etkilerini; çiftçiler ve çobanların ortaya çıkışını; Amerikan yerlilerinin yiyecek saklama şekillerini ve ilk okyanus aşırı yolculuklarla beslenme sorunlarının nasıl çözüldüğü, kitapta dikkat çeken konulardan birkaçı.

Ku Hung-Ming – Çin Halkının Zihniyeti (2013)

ÇİN HALKININ ZİHNİYETİ, Ku Hung-Ming, çeviren: Hanife Güven, Doğu Batı Yayınları, kültür, 158 sayfa

Çinli bir anne ile Portekizli bir babanın oğlu olan Ku Hung-Ming, eğitimini Avrupa’da almış. Yazarın, 1915’te kaleme aldığı bu kitap, Çin halkı ve kültürü konusunda önemli ayrıntılar sunuyor. Yazar, kitabının ilk bölümünde Çin insanını, Çin kadınını ve Çin dilini anlatıyor. Kitabının ikinci bölümünde, Batılı yazarların Çin kültürüyle ilgili yanlış veya eksik saptamalarını ortaya koyan Hung-Ming, devamında da Çin uygarlığının diğer dünya medeniyetlerinin feyz alabileceği ne gibi olumlu niteliklere sahip olduğunu, dünyayı bekleyen savaşların aşılması konusunda Çin uygarlık değerlerine nasıl başvurulabileceğini irdeliyor.

Hasan Öztoprak – İstanbul’un 72 Milleti (2013)

İSTANBUL’UN 72 MİLLETİ, Hasan Öztoprak, Kafe Kültür Yayıncılık, kültür, 256 sayfa

‘İstanbul’un 72 Milleti’, on bin yılı aşan tarihi ile dünyanın en eski kent yerleşimlerinden biri olan İstanbul’da yaşamış, yaşayan halkları, kavimleri, dinsel ve etnik grupları tanıtıyor. Hasan Öztoprak kapsamlı çalışmasında, Türkleri, Türk kökenli halkları, Rumları, Ermenileri, Yahudileri, Kürtleri, Zazaları, Ezidileri, Arapları, Süryanileri, Arami kökenli halkları, Kafkas halklarını, Balkan halklarını, İranlıları, romanları, Avrupa halklarını ve burada adını zikredemeyeceğimiz İstanbul’un milletler mozaiğine renk veren çok sayıda halkın kökenini, tarihini, yaşama biçimini, dinini, dil ve kültürünü anlatıyor.

Takie Sugiyama Lebra – Japonlar ve Davranış Biçimleri (2013)

Antropolog Takie Sugiyama Lebra, Japonların kişiliklerini, kültürel bağlamdaki davranışları üzerinde yoğunlaşarak aydınlatıyor.

Japon kültürüne ışık tutan en iyi çalışmalardan biri olarak kabul edilen ve kültürlerarası iletişim alanında yetkin bir kaynak olan kitabında Lebra, fikirlerini “toplumsal görecilik” kavramı üzerine inşa ediyor ve Japonları aidiyet duygusu, empati, bağlılık, karşılıklı ilişki, uygun mevki ve rolde olma gibi bir dizi özellik üzerinden anlatıyor.

Lebra, Japonların davranış modelleri ve değişen durumlarda verdikleri tepkiler ile inanç ve rollerin Japon toplumunda gençlere nasıl aktarıldığını da açıklıyor.

Künye: Takie Sugiyama Lebra – Japonlar ve Davranış Biçimleri, Oğuz Baykara, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, kültür, 318 sayfa

Michel Pastoureau – Mavi: Bir Rengin Tarihi (2013)

MAVİ: BİR RENGİN TARİHİ, Michel Pastoureau, çeviren: İnci Malak Uysal, Can Yayınları, kültür, 183 sayfa

Michel Pastoureau, renkleri, doğal bir fenomenden ziyade karmaşık birer kültürel yapı olarak tanımlıyor. Yazar, bu kitabında, bu tanımlamadan hareketle mavinin Neolitik Çağ’dan 20. yüzyıla olan bir tarihini sunuyor. Bu zaman zarfında mavinin, dil, kumaşlar, giysiler, semboller, günlük yaşam, din ve sanat üzerinde nasıl bir etki bıraktığını araştıran Pastoureau, Antikçağ halkları için pek önemli olmayan, Romalılar açısından barbarların rengi olarak algılanmasıyla nahoş ve değersiz kabul edilen mavinin, 12. yüzyıldan itibaren tüm alanlarda, özellikle giyside ve günlük yaşamda adım adım yükselişini gözler önüne seriyor.