İnsan-araç ilişkisinin en güzel örneklerinden biri olan kaleme dair, 45 yazardan 45 öykü.
1923 doğumlu Hıfzı Topuz’dan 1974 doğumlu Faruk Duman’a her yazar, kalemle kurduğu ilişkinin detaylarını paylaşıyor.
Kitaba katılan her yazarın çalışma masasının fotoğrafına da yer verilmesi ise, okuru burada karşılayacak bir diğer sürpriz.
Kemal Ateş’in, 1995 PEN – Orhan Kemal Başarı Ödülü kazanan ‘Bir Şarkıyı Dinlerken’ isimli bu kitabı, yazarın usta işi dokuz öyküsünü bir araya getiriyor.
Kemal Ateş, Türkçeyi en iyi kullanan, duyarlılığı ve gerçekçi sosyolojik-siyasal gözlemleriyle öne çıkan bir yazar.
Elimizdeki kitapta yer alan öyküler de, Ateş’in bu tarzının en yetkin örneklerinden oluşuyor.
Örneğin kitaba adını veren öykü, Baran isimli çocuğun baba özlemini hikâye ediyor.
Tanınmış bir yazar olan Baran’ın babası Kemal, ülkedeki baskıcı darbe zihniyeti yüzünden kaçak yaşamak zorunda kalmıştır.
Bu kaçaklık halinin duygusallığa düşmeden, çocuksu duyarlıkla anlatılması, metni samimi ve gerçekçi kılan başlıca unsur diyebiliriz.
‘Boşluğa Gülümsemek’, genç öykücülerimizden Onat Bahadır’ın on iki öyküsünü barındıran bir ilk kitap.
Kendisini kutluyor ve eserlerinin devamını diliyoruz.
Bahadır’ın hem daha önce çeşitli dergilerde yayınlanan hem de bu kitapta bir araya getirdiği öyküleri için, karakterlerinin iç dünyalarını merkeze alan ve bunu yaparken de ağırlıklı olarak gerilim unsurunu kullanan metinlerdir diyebiliriz.
Bahadır’ın öykülerindeki karakterler, dışarlıklı olmaktan çok kendi içlerine kapanan, gerçek dünyadan çok iç dünyalarıyla alışverişte bulunan karakterlerdir.
Karakterlerin iç dünyalarının beklenmedik bir aşamada gerçek dünyayla ilişkiye geçmesi ise metne hareket kazandıran önemli unsurlardan.
Odabaşı’ndan, yakın dönemin sarsıcı konuları etrafında dönen hikâyeler…
Öykülerin ortak özelliği, Türkiye gibi tipik bir Ortadoğu ülkesinin sorunlarıyla boğuşan, acı çeken karakterlerin, hayatla ve idealleriyle giriştiği hesaplaşma.
Bu hesaplaşmada merkezi rolü de, adeta yokluktan var edilen, bedeli oldukça ağır aşk alıyor.
Bu kitap, William Faulkner’ın Amerikan edebiyatının babası olarak nitelediği Mark Twain’in, kimi kısa kimi uzun beş öyküsünü bir araya getiriyor.
Twain’in halk edebiyatından yola çıkarak kaleme aldığı ‘Sıçrayan Kurbağa’; insana dair karamsarlığının şekillendirdiği ‘Gizemli Yabancı’; insanın para saplantısını ve güce taparlığını güldürü-yergi tarzında işlediği ‘1.000.000 Sterlinlik Banknot’; son dönem öykülerinden, insanın doğasının yozlaşmaya, çürümeye müsait olduğu fikriyle kurguladığı ‘Hadleyburg’u Yozlaştıran Adam’ ve yazarın dil ustalığının en güzel örneklerinden olan, bir aşk hikâyesi ‘Eskimo Kızın Aşk Öyküsü’, kitapta yer alan öyküler.
Görkemli kutup ışıklarının eşlik ettiği, 19. yüzyıl St. Petersburg’unda dört gece.
Yalnızlıklarının, umutsuzluklarının bir araya getirdiği iki genç.
Dostoyevski’nin karamsar eserlerine göre daha coşkulu, romantik bir öykü: ‘Beyaz Geceler’.
Yazarın 1848’de yazdığı başka dört öyküyle birlikte, bu kitapta.
Çağın değişen duygu ve değerlerini izleyen, bunun içinde dönenip duran bireyi büyük çaresizliği, karmaşaları ve bunalımları eşliğinde işleyen öyküler.
Altan’ın, ince elenip sık dokunmuş metinleri hem sinematografik yönden güçlü olmaları hem dilsel vukufiyetleri hem de koşturmayan ritimleriyle edebiyatseverlerin ilgisini çekebilecek nitelikte.
Öykü olmakla birlikte, türün bildik kalıplarına dâhil olmayı kabul etmeyen metinler.
Deneme, gezi yazısı, makale ve anlatı arasında gidip gelen melez, kendine has bir kitap.
Özyaşamöyküsel boyutta ilerleyen, fakat bir yerde muhakkak birbiriyle ilişkilenen dört öykü, edebiyata ve insana bakma penceremize farklı bir boyut katıyor.
Toprak Işık ‘Azgın Tekeler’de, orta yaş ve üstü erkeklerin kendilerinden yaşça daha küçük kadınlarla kurdukları ilişkiler üzerinden onların cinsellik karşısındaki tutumlarını alaycı, mizahi bir dille öykülüyor.
Bu topraklarda, erkekliğin cinsellikle arasındaki sıkıntılı bağ, aslında her zaman mizahın en iyi kaynaklarından birini oluşturmuştur.
Işık’ın yaptığı da, birebir bu zengin kaynağı kendine has tarzıyla harmanlamak.
Kurgulanan öyküleri gerçekçi kılan başlıca unsur ise, yazarın bu erkekleri sıradan, gündelik hayatın içinden seçmesidir diyebiliriz.
Henry James’in ‘Bir Başyapıtın Öyküsü’, yazarın dört öyküsünü bir araya getiriyor.
Kitaba adını veren öykü, sanatçı ruhlu karakterlerinin, New York’taki sanat çevrelerine dair izlenimlerini hikâye ediyor.
‘Son Derece Tuhaf Bir Durum’, iç savaşa gitmiş erkekler ile evlerinde kalmış kadınlar arasındaki ilişkileri,
‘Crawford’un Tutarlılığı’, Crawford isimli karakterinin genç ve güzel bir kadına âşık olması ve ardından terk edilmesini,
Ve ‘Uluslararası Bir Olay’ başlıklı son öykü ise New York’a seyahat için gelen iki İngiliz’in züppe, düşüncesiz tavırlarını hikâye ediyor.
Dipnotski 