Emrullah Ataseven – Dipnotski

Kolektif – Asiler Devri (2024)

İmparatorlukların yıkılıp ulus-devletlerin kurulduğu 20. yüzyıla varan süreçte Osmanlı, Habsburg, Romanov ve Kaçar imparatorluklarının sınırlarına büyük bir hareketlilik hâkimdi.

Kalıplaşmış siyasi hayat baştan aşağıya değişiyordu.

‘Asiler Devri’, bu süreçte Balkanlar’dan Kafkasya ve Ortadoğu’ya uzanan geniş bir coğrafyayı şiddet yoluyla şekillendiren eşkıyaların, isyancıların, çetecilerin ve eylemcilerin izini sürüyor.

Ramazan Hakkı Öztan ve Alp Yenen’in derlediği çalışma, Kafkas eşkıyalar ile Balkan devrimcilerin, İranlı çeteciler ile İttihatçıların kurulu düzeni ihlal etmelerine yol açan koşulları ve eylemlerinin sonuçlarını, çeşitli vakalar üzerinden tarihsel ve biyografik yaklaşımlarla ele alıyor.

Kitaptan bir alıntı:

“Kapsayıcı ve kullanışlı bir kategori olarak ‘asiler’ söz konusu mudur? Ve özellikle yaygın oldukları veya özellikle önemli bir rol oynadıkları bir dönemi anlamlı bir şekilde tanımlayabilecek bir şey –bir ‘asiler devri’– mevcut mudur? […] Bir anlamda, imparatorlukların cephelerinde ihlalci siyaset yapan marjinal figürler olabilirlerdi, fakat tarihsel anlamda hiç de marjinal değillerdi. Tam tersine, imparatorluğun sona ermesinde ve bir dizi ardıl devletin ortaya çıkmasında çok önemli bir rol oynadılar.”

Kitaba katkıda bulunan yazarla şöyle: Jack A. Goldstone, Alp Yenen, Ramazan Hakkı Öztan, Houri Berberian, Jeronim Perovic, Olmo Gölz, Anna Vakali, Toygun Altıntaş, İlkay Yılmaz, Aline Schlaepfer, Benjamin C. Fortna, Jordi Tejel, Erik Jan Zürcher.

Künye: Kolektif – Asiler Devri: İmparatorluk Cephelerinde İsyancılar, İhtilalciler ve Çeteciler, derleyen: Ramazan Hakkı Öztan, Alp Yenen, çeviren: Emrullah Ataseven, İletişim Yayınları, tarih, 469 sayfa, 2024

Jean-François Bert – Foucault (2020)

Michel Foucault’nun düşüncesi ve ona getirilen güncel eleştiriler hakkında iyi bir çalışma arayanlara bu kitabı öneriyoruz.

Jean-François Bert burada, Foucault’nun biyopolitika, söylem, episteme, norm, iktidar, özneleştirme ve hakikat gibi kavramlarını açıklıyor ve düşünürün beşeri ve sosyal bilimlerdeki etkilerini aydınlatıyor.

Bert ayrıca, Foucault’nun yapısalcılıkla olan bağını, tarihi kullanmadaki özgün yöntemini, İran Devrimi esnasında Humeyni’ye duyduğu sözüm ona hayranlığı, eleştirel söylemlerinde ortaya çıkan çelişkileri ve çalışmalarının yol açtığı kimi zaman sert olabilen eleştirilere de yer veriyor.

Künye: Jean-François Bert – Foucault, çeviren: Emrullah Ataseven, Sel Yayıncılık, felsefe, 127 sayfa, 2020

Domenico Losurdo – Pasif Direniş (2019)

Domenico Losurdo’nun bu önemli çalışması, pasif direniş adına toplumsal siyasi bir düzen inşa etmeye kendilerini adamış kişi ve hareketleri derinlemesine inceliyor.

Kitabı özgün kılan hususların başında, pasif direniş idealinden ilham alan hareketleri anlatmakla sınırlı kalmayıp aynı zamanda bu hareketlerin başına gelen ikilemleri, ihanetleri, hayal kırıklıklarını ve hakiki trajedilerini de enine boyuna tartışması.

Kitabına, ABD’de Hıristiyan kölelik karşıtlığı ve pasifizmi anlatarak başlayan Losurdo, devamında da,

Pasifist kölelik karşıtlığını,
Gandi ve Tolstoy’un pasif direniş öğretilerini,
Gandi ve sosyalist hareket arasındaki ilişkiyi,
Sömürgecilik karşıtı hareketler ile pasif direniş hareketlerinin buluşmasını,
Faşizm ve İkinci Dünya Savaşı karşısındaki pasif direnişi,
“Siyahi Gandi” olarak Martin Luther King’i ve Afroamerikan radikalizmini,
Gandi’nin dünyadaki şöhretini ve pasif direniş panteonunun inşasını,
Ve bunun gibi önemli konuları ele alıyor.

Yazar bunların yanı sıra, nükleer felaket tehlikesi karşısında bulunan bugünkü dünyamızda, gerçekçi bir pasif direnişin imkânları üzerine de düşünüyor.

Künye: Domenico Losurdo – Pasif Direniş: Mitin Ötesinde Bir Tarih, çeviren: Emrullah Ataseven, Ayrıntı Yayınları, siyaset, 336 sayfa, 2019

Andrew Ross – Krediokrasi ve Borç Reddi Davası (2015)

Kredi ve borçlanma yoluyla, devletin halk üzerindeki sömürü faaliyetlerinin ibretlik öyküsü, bu kitapta.

ABD bankaları, 2013’ün yalnızca üç ayında 42,2 milyar dolar kâr ederek rekor kırdı.

Böylece bankalar bir çeyrekte elde edilen en yüksek kâra ulaştılar.

Bu kârın aslan payı altı bankaya gitti (Bank of America, Citigroup, Wells Fargo, JPMorgan Chase, Goldman Sachs ve Morgan Stanley).

Hâlbuki bu bankalar, kurumsal açgözlülükleri nedeniyle 2008’de küresel ekonominin mahvolmasına neden olmuştu ve bu olağanüstü kâr oranı, söz konusu bankaların krizden önceki hallerine göre daha büyük ve güçlü hale geldiklerini açıkça ortaya koyuyor.

İşte bu ve bunun gibi çarpıcı örnekler üzerinden ilerleyen Andrew Ross, borç sorunu bahanesiyle halkın sağlık, ulaşım ve kent haklarının nasıl daha yoğun sömürüldüğünü açıklıyor.

Künye: Andrew Ross – Krediokrasi ve Borç Reddi Davası, çeviren: Emrullah Ataseven, Ayrıntı Yayınları

Atsuko Ichijo ve Ronald Ranta – Yemek ve Ulusal Kimlik (2018)

Yemek yaşam için vazgeçilmezdir.

Ve tam da bu yüzden, özünde siyasi bir şeydir.

Fakat işin ilginç yanı, ulus devletlerin egemenliğini sürdürmesine, milliyetçiliğin yığınları etkilemesine ve yemeğin birçok durumda “ulusal” bir şey olarak tanımlanmasına rağmen, yemek ve milliyetçilik/ulusal kimlik arasındaki ilişki sistematik bir şekilde irdelenmedi.

İşte, Atsuko Ichijo ve Ronald Ranta’nın bu ilginç çalışmaları, tam da bunu yapıyor.

Yemek ve milliyetçilik ekseninde siyasetin doğasını irdeleyen yazarlar, milliyetçilik çalışmalarında ihmal edilmiş bir alana ışık tutuyor.

Kitabın bir diğer önemli katkısı ise, okurun dikkatini “yemek ve milliyetçilik” ilişkisinin eksenine, siyaseti araştırma ve anlamaya, politik ekonomi ve uluslararası ilişkilere çekmesi.

‘Yemek ve Ulusal Kimlik’, her anlamda ilgi çekici ve eğitici bir kitap.

Künye: Atsuko Ichijo ve Ronald Ranta – Yemek ve Ulusal Kimlik: Gündelik Yaşamdan Küresel Siyasete, çeviren: Emrullah Ataseven, Ayrıntı Yayınları, siyaset, 2018

Andrea Wulf – Doğanın Keşfi: Alexander von Humboldt’un Yeni Dünyası (2017)

Charles Darwin’i de derinden etkilemiş Alman doğa bilimci ve kâşif Alexander von Humboldt için kapsamlı, zengin bir biyografi.

Kitapta,

von Humbolt’un doğduğu çevre,
Eğitim yılları,
Botanik ve coğrafya alanındaki çalışmaları,
Çok sayıda keşfe imza attığı Güney Amerika yolculuğu,
Ve Casiquiare Kanalı’nı keşfedişi gibi birçok konu ele alınıyor.

Charles Darwin, Thomas Jefferson, Simon Bolivar, Henry David Thoreau ve John Muir gibi isimlerin von Humbolt’tan nasıl etkilendiklerinin de irdelendiği kitapta, von Humbolt’un Amerika, Venezuela ve Rusya seyahatlerine ait haritalar da bulunuyor.

Kitap, böylesi büyük bir bilim insanının hayatına daha yakından bakmak, ayrıca kendisinin çığır açan bilimsel çalışmalarına vakıf olmak açısından kaçırılmayacak bir fırsat.

Künye: Andrea Wulf – Doğanın Keşfi: Alexander von Humboldt’un Yeni Dünyası, çeviren: Emrullah Ataseven, Ayrıntı Yayınları, biyografi, 560 sayfa