Gün Zileli – Dipnotski

Kolektif – Modern Türkiye’de Kültür Savaşı (2023)

Kültür sathında etkili bir gerçeklik olarak kulturkampf (kültür savaşı), farklı ton ve derecelerde de olsa, çağdaş dünyadaki kamusal tartışmalara yön vermeye devam ediyor.

Bu gerçeklik, modernleşme periyodunun erken evrelerinden itibaren laik ve muhafazakâr bloklar arası rekabetçi, keskin ve çatışmalı ilişiklere sahne olan Türkiye sathına geldiğimizde daha keskin ve rafine temsillerle karşımıza çıkar.

Söz konusu kamplaşmanın geniş kitleler üzerindeki “büyüsel” etkisi, derece farkları görülse de günümüze kadar uzanabiliyor.

Nitekim ideoloji, sivil toplum, eğitim, kadın hareketleri, toplumsal cinsiyet, dindarlık formları, kent siyaseti, göçmen ve yerliler arası gerilimler gibi bir dizi yeni temsillerle aktüel mecrada istikrarını korumakta.

Bu çalışma da, kültür merkezli çatışma aksını sosyolojik analizin merkezine oturtuyor.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Ural Manço, Burak Bilgehan Özpek, Gün Zileli, İrfan Özet, Tarık Çelenk, Elif Gençkal Eroler, Necmettin Doğan, Ayşe Deniz Ünan Göktan, Hacı Çevik, Aykut Sığın, Buşra Çelik, Volkan Ertit, Emrah Yağmurlu.

Künye: Kolektif – Modern Türkiye’de Kültür Savaşı, Editör: Necmettin Doğan, İrfan Özet, Nika Yayınevi, sosyoloji, 334 sayfa, 2023

Ali Kar – Anılar (2021)

Ali Kar bütün hayatını tavizsiz bir sosyalist mücadele yürüterek yaşadı.

Bu kitap da, Kar’ın ziraat teknisyenliğinden Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (TSİP) yöneticiliğine ve oradan sürgüne uzanan çalkantılı hayatından çarpıcı anılar sunuyor.

Köyden ziraat teknisyenliğine, oradan köy öğretmenliğine, oradan astsubaylığa, oradan maden işçiliğine, oradan temizlik işçiliğine, oradan Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (TSİP) yöneticiliğine…

Sonra Kaçaklık…

Ülke dışı…

Yine işçilik…

Kar, Cem Karaca’nın şarkısındaki “işçisin sen, işçi kal” çağrısına uymuş gibi sanki bütün hayatı boyunca.

Ama o işçi “kalmakla” yetinmedi, nerede olursa olsun boyun eğmez bir işçi olarak kaldı.

Bu çalışma, Nâzım Hikmet’in dizeleriyle “kahreden ve yaratan” bir sınıfın kendi içinden çıkardığı bir işçi önderinin özyaşamöyküsü olarak okunmalı.

Künye: Ali Kar – Anılar: Kahreden ve Yaratan ki Onlardır, Gün Zileli ve Can Şafak, Ayrıntı Yayınları, anı, 160 sayfa, 2021

N. N. Sukhanov – 1917 Rus Devrimi (2020)

Nikolai Nikolaevich Sukhanov, ilk Sovyet MYK üyelerinden biri olmasıyla tarihçiden de öte, Rus Devrimi’nin birebir tanığıdır.

Sukhanov’un günü gününe tuttuğu notlardan oluşan bu nadide kitap ise, Rus Devrimi’nde yaşananları sıcağı sıcağına anlatan eşsiz bir çalışma.

Sukhanov’un toplamda yedi ciltlik, binlerce sayfalık bu eseri, ilk olarak Berlin’de yayımlandı, Stalin yönetimindeki Rusya’da yayımlanması ise mümkün olmadı.

Rus Devrimi literatüründe kabul görmüş ilk on kitaptan biri olarak gösterilen kitabında Sukhanov, Şubat Devrimi’nden Ekim Devrimi’ne, Nisan Günleri’nden Temmuz Günleri’ne 1917’yi baştan sona kapsayan notlarla detaylı bir Rus Devrimi fotoğrafı çekiyor.

Kitap, Sukhanov’un Martov gibi mesai ve mücadele arkadaşlarının yanı sıra Lenin, Troçki, Kamenev, Kerenski gibi isimler üzerine yaptığı incelikli gözlemleriyle de dikkat çekiyor.

Künye: N. N. Sukhanov – 1917 Rus Devrimi: Devrim Üzerine Notlar, çeviren: Gün Zileli, Edebi Şeyler Yayınları, siyaset, 632 sayfa, 2020

Robert Conquest – Kirov Cinayeti ve Stalin (2015)

Bolşevik Parti Sekreteri Sergey Kirov’un öldürülüşünün arkasında, o dönemdeki birçok siyasi cinayetin sorumlusu olarak itham edilen Stalin mi vardı?

Kirov cinayetinin ardından başlayarak yüz binlerce ölüme neden olan, Stalin dönemindeki “büyük temizliği” ve bunların arkasındaki asıl örgüt olan NKVD’yi (gizli polis) bir dedektif titizliğiyle araştıran bir kitap.

Künye: Robert Conquest – Kirov Cinayeti ve Stalin, çeviren: Gün Zileli, H2O Kitap

Gün Zileli – Kentlerde (2018)

Türkiye sol hareketinin önemli isimlerinden biri olan Gün Zileli politik ve kişisel hikâyesini, daha önce yayınlanan ‘Yarılma’, ‘Havariler’, ‘Sapak’, ‘Ev’, ‘Sığınmacılar’ adlı kitaplarında ayrıntılı bir bakışla bizimle paylaşmıştı.

Zileli’nin 2000-2013 arasını kapsayan hayat hikâyesini son kısmı olan ‘Kentlerde’ ise, kendisinin siyasi sığınmacı olarak bulunduğu İngiltere ve İsviçre günleriyle, daha sonra döndüğü Türkiye’de yaşadıklarına dair deneyimlerini barındırıyor.

Daha önce yayınlanan beş kitaplık otobiyografi çalışmalarında da gördüğümüz gibi, Gün Zileli yalnızca hayatının dönüm noktalarını anlatmakla kalmayıp, aynı zamanda geçmişteki kimi politik tercihlerini de eleştiriyor.

Dolayısıyla bu otobiyografi, bizdeki benzer türdeki çalışmalardan bu yönüyle ayrılıyor.

Bu saptamayı Zileli’nin elimizdeki kitabı için de söyleyebiliriz.

‘Kentlerde’, hem özgün bir kişisel tanıklık hem de Türkiye’nin 2000’den bu yana yaşadığı büyük toplumsal ve siyasi dönüşümlerin sağlam bir belgeseli.

Künye: Gün Zileli – Kentlerde (2000-2013), İletişim Yayınları, otobiyografi, 526 sayfa, 2018

Gün Zileli – Komün (2007)

KOMÜN, Gün Zileli, Yaba Yayınları, roman, 224 sayfa

Gün Zileli’nin ‘Komün’ü, ‘Geleceğe İlişkin Bir Politik Alegori’ alt başlığını taşıyor. Roman, hayali bir devrimin gerçekleştiği 2046 yılı Türkiye’sini kurguluyor. 2024 yılında Türkiye’de “İkinci Cumhuriyet” ilan edilmiş ve Türkiye, ‘Dersim-Zaza Eyaleti’, ‘Konya Özerk Eyaleti’, ‘Trakya-Rumeli Eyaleti’nden oluşan federatif bir yapıya geçmiş ve bu eyaletlerde komünal yönetimler kurulmuştur. Tarih 2046’yı gösterdiğinde ise, İstanbul 8. bölgede bir araya gelen devrim komününde işler daha da karışık bir hal alır. Devrimciler, Komün’ü eski heybetine kavuşturmaya çalışırlarken, yeni bir sorun baş göstermiştir. Zira seçme ve seçilme hakkının fraksiyon üyelerine yasaklanması, her şeyi daha da zorlaştırmıştır.