Şemsa Özar – Dipnotski

Kolektif – Feminizm, Ekoloji, Toplumsal Direniş (2022)

‘Feminizm, Ekoloji, Toplumsal Direniş’, iklim krizine karşı alternatif yaklaşımlar, mücadele pratikleri ve örgütlenme deneyimleri sunuyor.

Kitaba katkıda bulunan yazarlar, konuyu feminist iktisattan yeşil ekonomiye ve alternatif gıda topluluklarına geniş bir perspektiften irdeliyor.

Türkiye ve dünya önemli bir değişim döneminden geçiyor.

Doğal olarak böyle bir dönem pek çok alandaki tartışmaların yeniden ele alınmasına yol açıyor.

Günümüzün en önde gelen tartışma başlıklarını kapsayan ‘Feminizm, Ekoloji, Toplumsal Direniş’ akademik faaliyetlerini, daha yaşanabilir, özgür ve adil bir dünya ve ülke yaratma mücadelesiyle birleştiren Şemsa Özar’a öğrencileri, yol arkadaşları ve meslektaşları tarafından armağan olarak hazırlandı.

Bu kitapta, kapitalizme, erkek egemenliğine, ana akım iktisat yaklaşımına ve tüm bunların elbirliği ile yol açtığı iklim krizine ilişkin eleştirel analizlere ve daha iyi bir dünya idealiyle oluşturulan alternatif yaklaşımlara mücadele pratikleri ve örgütlenme deneyimleriyle ilgili ufuk açıcı örnekler eşlik ediyor.

Her biri kendi alanında yetkin yazarlarca kaleme alınan metinler ve söyleşiler, dünyanın ve ülkenin güncel meselelerine ilişkin entelektüel tartışmaları yansıtmakla yetinmiyor; entelektüel faaliyeti, hayatı dönüştürmeye yönelik pratikle bütünlüğü içinde ele alıyor.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Aylin Vartanyan Dilaver, Ayşe Damla Pinçe, Begüm Özkaynak, Ceren Özselçuk, Ebru Kongar, Emel Memiş, Feryal Saygılıgil, Gülay Günlük-Şenesen, Gülay Toksöz, Handan Çağlayan, İlke Ercan, Serap Güre, Murat Koyuncu, Mustafa Şahin, Nurcan Baysal, Tülin Arman, Yahya Mete Madra, Zeynep Gambetti, Zeynep Kadirbeyoğlu ve Kaner Atakan Türker.

Künye: Kolektif – Feminizm, Ekoloji, Toplumsal Direniş, editör: Handan Çağlayan ve Kaner Atakan Türker, Nota Bene Yayınları, ekoloji, 328 sayfa, 2022

Kolektif – Emek, Beden, Aile (2021)

Ne denli gururlansak azdır: Türkiye’de siyasi iktidar ne kadar boşanmaya, kürtaja ve kadınların işgücüne katılımına karşı durmaya çalışsa da, Türkiyeli kadınlar her geçen gün daha fazla kendi hayatlarının iplerini ellerine almak, kendi kaderlerini tayin etmek için daha fazla mücadele ediyor.

Kadın emeği, aile, nüfus dinamikleri ve politikalarına dair pek çok değerli çalışması bulunan Ferhunde Özbay’ın anısına hazırlanmış bu derleme de, Türkiye’deki kadın özgürleşme mücadelesinin güncel bir resmini çekiyor.

Konuyu farklı kavramsal yaklaşımlar ve metodolojiler ekseninde ele alan yazarlar,

Türkiye’de yıllar içinde kadın emeğinin dönüşümü,
Türkiye’de kadın istihdamının önündeki demografik zorluklar,
Moda tutkunu genç mütedeyyin kadınların iş ve aile hayatı deneyimleri,
Türkiye’de imam nikâhı yaygınlığının evlilik kuşaklarına göre değişimi,
Ve kadınların anlatılarında boşanma hakkı ve kadının güçlenmesi gibi hayati konuları irdeliyor.

Kadın hareketinin ve feminist hareketin görünürlüğü ve etki alanı her geçen gün artıyor, kadınlar içinde yaşadıkları eşitsizliklere ve şiddete karşı toplu olarak seslerini yükseltmeyi sürdürüyorlar.

Bize bunu bir kez daha hatırlatan bu kitap için bir araya gelen isimler ise şöyle: Aslı Çoban, Ayşe Abbasoğlu Özgören, Faruk Keskin, İsmet Koç, Merve Kütük-Kuriş, Şemsa Özar, Taylan Acar, Z. Selen Artan-Bayhan, Zehra Yayla Enfiyeci ve Zuhal Esra Bilir.

Künye: Kolektif – Emek, Beden, Aile: Türkiye’de Kadınlık Halleri (Ferhunde Özbay Anısına), hazırlayan: Taylan Acar ve Şemsa Özar, Metis Yayınları, toplumsal cinsiyet çalışmaları, 248 sayfa, 2021

Ferhunde Özbay – Kadın Emeği (2019)

Daha önce burada, Ferhunde Özbay’ın kadın emeği, aile, nüfus dinamikleri ve politikaları alanlarındaki bütün üretimlerini ortaya koyan, harika bir derleme olan ‘Dünden Bugüne Aile, Kent ve Nüfus’ adlı kitaba yer vermiştik.

Kolektif bir çalışmayla gün yüzüne çıkan bu kitap ise, Özbay’ın kadın emeği üzerine 1979 ile 2011 tarihleri arasında kaleme aldığı seçme makalelerini bir araya getiriyor.

Makaleler, Özbay’ın arkadaşları, öğrencileri ve genç araştırmacı ve akademisyenlerin sunuşları ve açıklayıcı notlarıyla da zenginleşmiş.

Özbay’ın külliyatına çok önemli bir katkı olarak düşünülebilecek çalışma, Yıldız Ecevit’in, Özbay’ın Türkiye’de kadın ve çocuk emeğinin kavramsallaştırılmasına yaptığı katkıları ortaya koyduğu giriş yazısıyla açılıyor.

Kitabın devamında da,

Türkiye’de kadın emeği ve istihdamına ilişkin çalışmaların gelişimi,
Kadın istihdamının politika söyleminde 1970’lerden bugüne geçirdiği dönüşümler,
Türkiye’de kırsal/kentsel kesimde eğitimin kadınlar üzerindeki etkisi,
Kırsal yörelerde kadının statüsü, işgücüne katılımı ve eğitim durumu,
Kırsal ve kentsel kesimlerde kadın emeği,
Ücretli ve ev içi ücretsiz emek tartışmaları bağlamında kadın emeğinin bütünlüğü,
Türkiye’de kadın ve çocuk emeği,
Ev içinde sosyal sınıf dinamikleri,
Evlerdeki cariyeler, evlatlıklar ve gelinlerin emeği,
Türkiye’de ev emeğinin dönüşümü gibi konular ele alınıyor.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Saniye Dedeoğlu, Ayşe Durakbaşa, Yıldız Ecevit, İpek İlkkaracan ve Şemsa Özar.

Künye: Ferhunde Özbay – Kadın Emeği: Seçme Yazılar, yayına hazırlayan: Şemsa Özar, İletişim Yayınları, toplumsal cinsiyet çalışmaları, 325 sayfa, 2019

Kolektif – Barış Açısını Savunmak (2015)

Türkiye’nin Kürt sorununun çözümünde önemli bir eşik olan Çözüm/Barış Süreci’ne ne oldu?

Bu soruyu, ülkenin demokratikleşme sorununu bağlamında irdeleyen eldeki kitap, Türkiye Barış Meclisi’nin süreç hakkında düzenlediği bir konferansta yapılmış sunumlar ile bir raporu barındırıyor.

Kitapta ele alınan kimi konular şöyle:

Barış Süreci’ne giden yol, Müzakereler sürecinde hukukun işleyişi,
Barış sürecinin toplumsallaşması,
Barış Süreci ve geçmişle yüzleşme,
Dünya deneyimleri ışığında Kürt meselesi ve çözüm,
Bölgesel gelişmelerin Çözüm Süreci’ne etkileri,
Kadınların gözüyle çözüm süreci,
Çözüm Süreci’nde medyanın rolü ve tavrı,
Çözüm Süreci hakkında kamuoyundaki algılar,
Barış Süreci’nde sivil toplumun rolü,
Çözüm Süreci’nde kırılmalar,
Paramiliter yapıların silahsızlandırılması,
Güney Afrika ve Kuzey İrlanda deneyimleri üzerinden barış müzakerelerinin kurumsal yapısı…

Siyasetçi, akademisyen ve hukukçuların katkıda bulunduğu bu değerli çalışma, Çözüm Süreci’nin yanı sıra, Gezi’den yeni anayasa çalışmalarına dek Türkiye’nin genel demokratikleşme sürecine de ışık tutacak nitelikte.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Necmiye Alpay, Şemsa Özar, Hakan Tahmaz, Ahmet Faruk Ünsal, Arzu Yılmaz, Atilla Yayla, Ayşe Betül Çelik, Cuma Çiçek, Ebru Günay, Emel Ataktürk Sevimli, Evren Balta, Ferhat Kentel, Galip Dalay, Hakan Yılmaz, Harun Ercan, Levent Korkut, Maya Arakon, Mehmet Emin Ekmen, Murat Çelikkan, Nil Mutluer, Selma Irmak, Turgut Tarhanlı ve Yasemin İnceoğlu.

Künye: Kolektif – Barış Açısını Savunmak, hazırlayan: Necmiye Alpay ve Hakan Tahmaz, Metis Yayınları, siyaset, 368 sayfa, 2015

Kolektif – Türkiye’de Yeni İktidar, Yeni Direniş (2015)

❝Yeni Türkiye❞nin gittikçe otoriterleşen iktidarını ve buna karşı varlık gösterecek bir muhalefetin imkânlarını tartışan makaleler, bu şahane derlemede.

Kitapta,

Türkiye’de ve Dünyada dönüşen sermaye-ulus devlet karşısında yerelötesi müşterekler siyaseti,
AKP’nin politik ekonomisinin çıkmazları,
Yeni hükümranlık yöntemleri karşısında yeni direniş biçimleri,
AKP’nin hizmet idealinin popülist dinamikleri,
Türkiye’deki Müslüman antikapitalist hareketin gelecek için bize neler söyleyebileceği,
Gezi’yle ortaya çıkan yeni muhalefet biçimi,
Ve bunun gibi konular tartışılıyor.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Susan Buck-Morss, Ayşe Çavdar, Mine Eder, Mahmut Mutman, Ceren Özselçuk ve Şemsa Özar.

Künye: Kolektif – Türkiye’de Yeni İktidar, Yeni Direniş, hazırlayan: Yahya M. Madra, Metis Yayınları

Kolektif – Kalkınma İktisadının Penceresinden Türkiye’ye Bakmak (Fikret Şenses’e Armağan) (2017)

Birçok yazarın katkıda bulunduğu elimizdeki kitap, daha önce burada yer verdiğimiz ‘Geçmişten Geleceğe Türkiye Ekonomisi’ başlıklı derlemenin devamı niteliğinde.

İki kitap da, ODTÜ İktisat Bölümü’nde iktisat alanına önemli katkılarda bulunmuş Fikret Şenses’in onuruna bir araya gelen otuz sekiz sosyal bilimcinin, Şenses’in kariyeri boyunca üzerinde çalıştığı konuları farklı bakış açılarıyla yeniden değerlendirmeleriyle ortaya çıktı.

İşte eldeki kitapta yer alan on dört yazar da, geniş bir şemsiye altında kalkınma iktisadını Türkiye bağlamında tartışıyor.

Kitapta irdelenen kimi konular şöyle:

Son 200 yılda Türkiye’de ve Dünyada sağlık ve eğitim,
Sosyal politika düşüncesi içinde eşitsizliğin yeri ve günümüz Türkiye’sinde eşitsizlikler,
Çin ve Türkiye özelinde kalkınan ülkelerin elli yıllık deneyimi,
Ağır borç yükü altında olan yoksul ülkeler ve yeni milenyumda IMF-Dünya Bankası yoksullukla mücadele girişimleri,
Yoksulluk kuramlarının kadın yoksulluğuna yaklaşımları,
Kâr oranının düşme eğilimi yasası…

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: R. Funda Barbaros, Ayşe Buğra, Nesrin Dağ, Alper Duman, Gül Ertan Özgüzer, Fatime Güneş, Nil Demet Güngör, Murat Koyuncu, Ahmet Öncü, İzzettin Önder, Şemsa Özar, İ. Can Özen, Şevket Pamuk, Meneviş Uzbay Pirili ve E. Ahmet Tonak.

Künye: Kolektif – Kalkınma İktisadının Penceresinden Türkiye’ye Bakmak (Fikret Şenses’e Armağan), derleyen: Hasan Cömert, Emre Özçelik ve Ebru Voyvoda, İletişim Yayınları, iktisat, 312 sayfa

Handan Çağlayan, Şemsa Özar ve Ayşe Tepe Doğan – Ne Değişti? (2011)

NE DEĞİŞTİ?, Handan Çağlayan, Şemsa Özar ve Ayşe Tepe Doğan, Ayizi Kitap, kadın, 206 sayfa

Bilindiği gibi Kürtler, en yoğun şekilde 1990-1995 yılları arasında, Doğu ve Güneydoğu’da zorunlu göçe tabi tutulmuştu. Göç, ardında boşaltılmış, yakılmış ve harabeye çevrilmiş binlerce köy bırakırken, yerlerinden yurtlarından edilen Kürtler kendilerini köylerinden çok uzakta, başka kentlerde buldular. İşte, Handan Çağlayan, Şemsa Özar ve Ayşe Tepe Doğan gibi, alanında uzman üç ismin çabasıyla ortaya çıkan bu kitap, zorunlu göçü Kürt kadınlarının gözünden izliyor. Yirmi beş kadın ve kız çocuğu ile yapılan yüz yüze görüşmelere dayanan çalışma, kadınların zorunlu göç sürecine dair anılarına; ailelerin parçalanması, cezaevleri, ev baskınları, işsizlik, evsizlik ve yoksulluk gibi travmalarla dolu hayatlarına iniyor. Kitap, Kürt kadınlarının deneyimlerini ve taleplerini görünür kılmasıyla önemli bir boşluğu dolduruyor.