Etiket: Şükrü Alpagut

David Baker – Dünya’nın Kısa Tarihi (2024)

‘Dünya’nın Kısa Tarihi’, evrenin başlangıcından günümüze kadar uzanan kapsamlı bir tarihsel yolculuk sunuyor.

Kitap, karmaşık bilimsel kavramları anlaşılır bir dille aktararak, evrenin oluşumundan yaşamın ortaya çıkışına, insanlığın evrimine ve geleceğe dair tahminlere kadar geniş bir yelpazede konuyu ele alıyor.

  • Büyük Patlama ile başlayan evrenin genişlemesi ve evrendeki temel kuvvetlerin oluşumu.
  • İlk canlıların ortaya çıkışı, evrim süreci ve biyolojik çeşitlilik.
  • İnsanların maymunlardan ayrılması, alet yapımının başlangıcı ve medeniyetlerin doğuşu.
  • Tarım devrimi, şehirlerin kurulması, sanayi devrimi gibi insanlık tarihini şekillendiren önemli olaylar.
  • İklim değişikliği, teknolojik gelişmeler ve insanlığın geleceği gibi konularda tahminler.

Kitabın en önemli özelliklerinden biri, karmaşık bilimsel bilgileri herkesin anlayabileceği bir dilde anlatması. Baker, tarih boyunca yaşanan büyük değişimleri, evrenin genel bir perspektifinden ele alarak okuyuculara farklı bir bakış açısı sunuyor.

Kısacası kitap, evrenin ve insanlığın 13.8 milyar yıllık tarihini kısa ve öz bir şekilde anlatarak, okuyuculara evren hakkında daha derin bir anlayış kazandırmayı amaçlıyor.

  • Künye: David Baker – Dünya’nın Kısa Tarihi, çeviren: Şükrü Alpagut, Say Yayınları, tarih, 250 sayfa, 2024

Neil Oliver – Eskilerin Bilgeliği (2024)

Zaman zaman balinaların karaya vurduklarını görürüz.

Üstelik bir başlarına da değil, sürü halinde.

Peki bunu neden yaparlar?

Yaşlı ve bilge bir Maori’ye göre bu elim olaylar bir balinanın hastalanmasıyla ilgilidir.

Hastalanan balina artık kendinde yüzecek gücü bulamaz ve karaya çıkıp dinlenmek ister.

Onu seven aile fertleri de peşinden gider…

Yaşlı Maori balinaların çok uzun zaman önce suya geri dönen suaygırı benzeri amfibi bir hayvandan evrimleştiklerini bilmez.

Bilmez ama, olaya getirdiği açıklama bize bu bağlantıyı her nasılsa sezmiş olduğunu düşündürür.

İşte böyledir eskilerin bilgeliği…

Neil Oliver, unutulmuş kültürlerin ve ilk uygarlıkların kalıntıları altında gömülü kalmış fikirleri gün ışığına çıkarmak için bizi zamanda geriye götürüyor.

Tanzanya’daki Laetoli ayak izlerinde, Göbekli Tepe ve Çatalhöyük’te, Stonehenge’de ve Chauvet mağara resimlerinde saklı mesajları bizim için yorumluyor.

Usta hikâye anlatıcısı, eskilerin bilgeliğini zamanın testinden geçmiş on iki mesaja ayrıştırıyor ve bizi bunların bugünkü yaşamlarımıza nasıl uygulanabileceğini düşünmeye davet ediyor.

Sonuç güçlü, ilham verici ve etkileyici.

  • Künye: Neil Oliver – Eskilerin Bilgeliği: Uzak Geçmişten Yaşam Dersleri, çeviren: Şükrü Alpagut, Say Yayınları, tarih, 328 sayfa, 2024

Alfredo Saad-Filho – Kriz Çağı (2023)

Gittikçe otoriterleşen neoliberalizm, demokrasiyi tehdit eder hale geldi.

Alfredo Saad-Filho, süregelen küresel ekonomik kriz, siyasi kriz ve pandemi gibi yürürlükteki neoliberalizm çağındaki üç krizi Marksist ekonomi politik bakış açısından tartışıyor.

Kitap, pandemi sonrası siyasal-iktisadi bağlamın nasıl bir manzara gösterebileceği ve mevcut siyasete karşı siyasal alternatifler izlememizi tartışmasıyla çok önemli.

‘Kriz Çağı’, yürürlükteki “neoliberalizm çağı”nda üst üste gelen üç krizi, Marksist ekonomi politik bakış açısından irdeliyor: Küresel ekonomideki kriz (süregiden durgunluk, finans kaynaklı oynaklık, dönemsel çöküşler); çağdaş siyasetteki kriz (demokrasinin gerileyişi, otoriterliğin ve yeni faşizm biçimlerinin yükselişi) ve insan sağlığı alanındaki (COVID-19 pandemisiyle öne çıkan) kriz.

Kitap, Covid-19 pandemisinin, ekonomide ve siyasette derin eşitsizliklerle ve bunalımlarla dikkat çeken bir bağlamda ortaya çıktığını, neoliberalizmin dışlayıcı eğilimlerini büyük olasılıkla pekiştireceğini ve hem ekonomik refaha hem de demokrasiye zarar veren sonuçlar doğuracağını savunuyor.

Öte yandan, pandemi, neoliberalizmin yetersizliklerini daha önce hiç olmadığı biçimde ortaya çıkardı, böylece bizatihi kapitalizmin meşruiyetine ilişkin soru işaretlerini çoğaltarak, sol için benzeri görülmemiş alanlar açtı.

Bu kitap, iktisat, uluslararası ilişkiler, siyaset bilimi, ekonomik politik ve sosyolojiye ilgi duyanlar için önemli bir kaynak niteliğinde.

  • Künye: Alfredo Saad-Filho – Kriz Çağı: Neoliberalizm, Demokrasinin Çöküşü ve Pandemi, çeviren: Şükrü Alpagut, Yordam Kitap, siyaset, 288 sayfa, 2023

Peter Watson – Büyük Bölünme (2023)

On binlerce yıl önce Afrika’dan yola çıkarak dünyaya yayılmaya başlayan insanlar son Buzul Çağı sona ermeden önce Sibirya’ya gelmişlerdi.

Daha sonra, günümüzden yaklaşık 18.000 yıl önce, o zamanlar okyanus seviyelerinin çok düşük olmasından dolayı bir kara köprüsü halinde olan Bering Boğazı’nı yürüyerek geçip Amerika kıtasına ulaştılar.

Ancak Buzul Çağı’nın sona ermesinden sonra Bering Boğazı suyla doldu ve Amerika kıtasındaki insanların diğer kıtalardakilerle bağlantısı kesildi.

Birbirinden habersiz iki nüfus arasındaki bölünme Kolomb’un Amerika’yı keşfine kadar devam etti.

Bu zaman diliminde Eski ve Yeni Dünya insanlarının gelişimini araştıran ‘Büyük Bölünme’de Peter Watson insanlık tarihine yeni bir anlayış kazandırmak için arkeoloji, antropoloji, jeoloji, meteoroloji, kozmoloji ve mitolojinin ustaca ve orijinal bir sentezini sunuyor.

Bu iki nüfusun paralel gelişmesi, bir anlamda, dünyanın tanık olduğu en büyük doğal deneydi.

Elbette laboratuvar deneyi anlamında, dört başı mamur bir deney değildi, yine de karşılaştırma açısından büyüleyici bir deney, doğayla insanın nasıl etkileşime girdiğini görmek, kendimizi kendimize açıklamak için bulunmaz bir fırsattı.

  • Künye: Peter Watson – Büyük Bölünme: Eski Dünya ve Yeni Dünyada Tarih ve İnsan Doğası, çeviren: Şükrü Alpagut, Say Yayınları, tarih, 680 sayfa, 2023

Marcello Musto – Karl Marx’ın Son Yılları (2021)

Marx’ın son yıllarında yazmaya son verdiği yahut Avrupa-merkezci olduğu iddialarına yanıt veren eşsiz bir kitap.

Marcello Musto, Marx’ın son yıllarında döneminin yeni antropolojik keşiflerinden nasıl sonuçlar çıkardığını gözler önüne seriyor.

Marx yaşamının son yıllarında, hayatını kaybettiği 1883’ten önce, bakışını farklı yönlere de çevirdi: Dönemin yeni antropolojik keşiflerinden sonuçlar çıkararak kapitalizm öncesi toplumlardaki komünal mülkiyet biçimlerini analiz etti, Rusya’da yükselen halkçı hareketi inceledi, Hindistan, İrlanda, Cezayir ve Mısır’daki sömürgeci baskıya eleştirilerini yöneltti.

Musto, ‘Karl Marx’ın Son Yılları’nda bütün bunları gözler önüne sererek Marx’ın çalışmaları hakkındaki iki yanlış algıyı kırmayı da hedefliyor

Bu algılardan ilki Marx’ın son yıllarında yazmaya son verdiği, ikincisi ise Marx’ın bir Avrupa-merkezci olduğu ve yalnızca sınıf çelişkisine odaklandığı.

Musto, Marx’ın son elyazmalarına, defterlerine ve mektuplarına başvurarak, çağdaş eleştirmenlerinin ve takipçilerinin çoğu tarafından resmedilenden farklı bir Marx çıkarıyor karşımıza.

Böylece, bu çalışma, Marx’ın yaşamına dair eksik bırakılmış bir dönemi okurlara sunarken, büyük düşünür ve eylemci hakkındaki önyargıları ve yanlış değerlendirmeleri de karşısına alıyor, onun bazı temel kavramlarının yeniden ve daha derinlemesine bir araştırmasını yapıyor.

  • Künye: Marcello Musto – Karl Marx’ın Son Yılları: Entelektüel Bir Yaşam Öyküsü, çeviren: Şükrü Alpagut, Yordam Kitap, biyografi, 240 sayfa, 2021

Lev Vigotski – Psikolojideki Krizin Tarihsel Anlamı (2021)

Kuramları psikoloji biliminde devrim yaratmış Lev Vigotski, gelişim psikolojisinden eğitim bilimine ve sanat psikolojisine çok farklı alanlarda üretti.

Düşünürün ilk kez 1926’da yayımlanan ve güncelliğini bugün de koruyan ‘Psikolojideki Krizin Tarihsel Anlamı’, psikoloji biliminin içinde bulunduğu krizden kurtuluşunun yolunun Marksist materyalist bir yöntembilime dayalı psikoloji bilimini yeniden inşa etmek olduğunu belirtiyor.

Vigotski bu amaçla, Marx’ın kapitalist toplumsal üretim ilişkilerini çözümleme yöntemini, psikoloji biliminin konusuna uygun kavramlar ve kavramsal aygıtlarla psikoloji bilimine uyguluyor.

Kendi döneminin ana akım psikoloji eğilimlerinin bir çeşit meta-psikolojiye dönüştüklerini, bir dünya görüşü, bir metafizik olarak ortaya çıktıklarını söyleyen Vigotski’nin burada yürüttüğü tartışma, günümüzde psikoloji biliminde yöntem birliği eksikliğinden kaynaklı tartışmaların doğru sonuca ulaştırılmasına da katkı sağlayabilecek nitelikte.

Öte yandan kitap, psikolojinin Freud, Adler, Pavlov gibi büyük isimleriyle, Gestalt okuluyla, Rusya’daki Machçılıkla vb. kriz ve yöntembilim bağlamında derinlemesine bir tartışma yürütmesiyle tarihi öneme de sahip.

  • Künye: Lev Vigotski – Psikolojideki Krizin Tarihsel Anlamı: Yöntembilimsel Bir İnceleme, çeviren: Şükrü Alpagut, Yordam Kitap, psikoloji, 256 sayfa, 2021

Paul Mason – Kapitalizm Sonrası (2016)

Neoliberalizm çatırdarken, Marx’ın haklı olup olmadığı sorusu da güncelliğini koruyor.

Paul Mason kitabında hem bu sorunun yanıtını arıyor hem de kapitalizm sonrası için nitelikli bir kılavuz sunuyor.

Yazara göre üretim ve çalışma şartları dönüştü ve bu yeni durum, üzerinde durulması gereken muazzam bir devrimci potansiyel barındırmakta.

  • Künye: Paul Mason – Kapitalizm Sonrası, çeviren: Şükrü Alpagut, Yordam Kitap

Paul Mason – Apaydınlık Gelecek (2020)

Paul Mason’ın ‘Apaydınlık Gelecek’i, her şeyden önce neoliberalizm üzerine usta işi bir çözümleme olmasıyla dikkat çekiyor.

Mason burada, ucu bucağı belirsiz teknolojinin, haddi hesabı olmayan denetimin, sonu gelmez gözetimin, büyük eşitsizliklerin egemen olduğu çağımızda, insanlığı savunmamızın gerekliliği ve zorunluluğu üzerine düşünüyor.

Çağımızın, alternatif sağına ve otoriter yönelimlerine getirdiği güçlü itirazlarla da öne çıkan kitap, otoriter güçlerin karşısında hem bireysel hem de kolektif olarak potansiyelimizin ne olduğunu da sorguluyor.

Mason,

  • Neoliberal benliğin nasıl inşa edildiğini ve neden çuvalladığını,
  • “Occupy” hareketlerinde, Arap Baharı’nda, Gezi’de nelerin başarıldığını ve bu mücadelelerde neyin eksik olduğunu,
  • Yapay zekânın karşısında insanlığımızı nasıl koruyup geliştireceğimizi,
  • Denetim toplumuna teslim olmadan insanlığın temel değerlerini nasıl koruyacağımızı,
  • Marksizmin insan doğası teorisinin bugün için bize neler söyleyebileceğini,
  • Kadınların uğradığı baskıların işçi sınıfına ne gibi roller biçtiğini,
  • Ağ bağlantılı bireylerin kapitalizmi devirme olanaklarını,
  • Ve yeni “sınıf” tartışmalarının Marksizmle nasıl ilişkilenebileceğini tartışıyor.

Duru anlatımıyla da öne çıkan kitap, sömürüsüz, eşit, özgür ve aydınlık bir geleceği kurmamız için neler yapmamız gerektiği üzerine bizi aydınlatıyor.

  • Künye: Paul Mason – Apaydınlık Gelecek: İnsanın Köktenci Bir Savunusu, çeviren: Şükrü Alpagut, Yordam Kitap, siyaset, 432 sayfa, 2020

Viktor A. Lektorski – Özne, Nesne, Biliş (2016)

Epistemoloji ve bilim felsefesinin Marksist bir analizi.

Kuhn, Popper ve Quine gibi Batılı düşünürlerin epistemoloji kuramlarına, epistemolojinin geleneksel yöntemlerine ve bilhassa metafizik maddecilik alanındaki Marksist-Leninist çözümlemelere daha yakından bakmak isteyenler için iyi bir fırsat.

  • Künye: Viktor A. Lektorski – Özne, Nesne, Biliş, çeviren: Şükrü Alpagut, Yordam Kitap

Kolektif – Çağdaş Marksizm Seçkisi (2019)

Çağdaş Marksist kuramın önde gelen iki ismi, Bertell Ollman ve Kevin Anderson’ın hazırladığı bu harika derleme, son yüzyılın önde gelen Marksist yazarlarından bazılarının çok geniş yelpazedeki konularla ilgili yaptıkları seçkin çalışmalardan örnekler sunuyor.

Burada yer alan 31 makale, 20. yüzyıl boyunca yazılmış en kritik Marksist metinler olmalarıyla bilhassa önemli.

Makaleler; Marksist kuram ve yöntem, ekonomi politik, devlet ve siyaset, birey ve toplum, kültür ve din, tarih, sömürgecilik, ırk, cinsiyet ve çevrebilim başlıkları altında toplanmış.

Bu makalelerin tartıştığı kimi konular ise, şöyle:

  • Şeyleşme ve proletarya bilinci,
  • Marx’ın yönteminde soyutlama süreci,
  • Gündelik yaşamın yeniden üretimi,
  • Dünya kapitalist sisteminin yükselişi,
  • Mülksüzleştirme yoluyla birikim yolu olarak “yeni” emperyalizm,
  • Hukuksal kurumların toplumsal ve iktisadi işlevleri,
  • “Sivil toplum” kavramının kullanımları ve kötüye kullanımları,
  • Geç kapitalizmin kültürel mantığı,
  • Feodal üretim tarzı,
  • Marx’ın toplumsal cinsiyet üzerine yazıları,
  • Marx’ın sürdürülebilir insani gelişim görüşü…

Çağımızda yaşadığımız sorunlara Marksist bir perspektiften daha iyi kavramak isteyenlerin kaçırmak istemeyeceği bir çalışma.

  • Künye: Kolektif – Çağdaş Marksizm Seçkisi: Yüzyıla Damga Vuran Metinler, hazırlayan: Bertell Ollman ve Kevin B. Anderson, çeviren: Şükrü Alpagut, Yordam Kitap, felsefe, 624 sayfa, 2019