Etiket: Thomas Paine

Thomas Paine – Toprak Adaleti (2025)

Thomas Paine’in ilk olarak 1797’de yayımlanan bu eseri, modern anlamda sosyal adalet, gelir dağılımı ve mülkiyet hakkı üzerine yazılmış en erken metinlerden biri kabul ediliyor. Paine, kitabında doğanın herkese ait olduğunu, toprağın mülkiyet haline getirilmesinin ise insanlık tarihinde eşitsizliğin başlangıcı olduğunu söylüyor. Ona göre özel mülkiyet, emeğin ürünü olarak meşrudur; fakat toprak, doğanın armağanı olduğu için kimsenin tekelinde olamaz. Bu nedenle, toprağın özelleştirilmesiyle kaybedilen ortak hakkın bir tür “doğal borç” olarak toplumun tüm üyelerine iade edilmesi gerektiğini öne sürüyor.

Paine, bu borcun ödenebilmesi için dönemin koşullarına göre oldukça radikal bir öneri getiriyor: Toprak sahiplerinin, mülklerinin bir kısmını kamusal bir fona aktarması gerektiğini savunuyor. Bu fon, her gence 21 yaşına geldiğinde başlangıç sermayesi olarak bir miktar para verilmesi ve yaşlılara düzenli gelir sağlanması için kullanılmalıdır. Böylece hem toplumsal dayanışma güçlenecek hem de ekonomik eşitsizlikler doğal bir dengeye kavuşacaktır. Paine’in bu fikri, günümüzde “evrensel temel gelir” tartışmalarının da öncülü sayılıyor.

‘Toprak Adaleti’ (‘Agrarian Justice’) aynı zamanda ahlaki bir çağrıdır. Paine, yoksulluğu bireysel başarısızlık değil, adaletsiz ekonomik sistemin sonucu olarak görüyor. Eşitliğin yalnızca yasalarla değil, maddi koşulların yeniden düzenlenmesiyle sağlanabileceğini vurguluyor. Ona göre gerçek özgürlük, yalnızca mülkiyetin değil, refahın da adil biçimde paylaşılmasıyla mümkündür.

‘Toprak Adaleti’, Paine’in politik düşüncesinin insancıl yönünü sergileyen bir manifesto niteliğinde. Eser, mülkiyetin sınırlarını sorgularken, sosyal adaletin ekonomik temellerini tartışmaya açıyor ve modern refah devletinin düşünsel öncüllerini kuruyor.

  • Künye: Thomas Paine – Toprak Adaleti, çeviren: Ömer Alkan, Fihrist Kitap, siyaset, 50 sayfa, 2025

Kolektif – Felsefenin İhmal Edilmiş On Klasiği (2019)

Her alanda olduğu gibi, felsefede de ihmal edilmiş yapıtlar vardır.

Bazı kitaplar, hak etmedikleri halde fazla görünür olurken, bazı kitaplar ne akademik dünyada ne de okurun gözünde olması gerektiği yeri bir türlü bulamaz.

İşte bu kitap, tam da bu gayeden yola çıkarak felsefenin ihmal edilmiş on kitabını kapsamlı bir bakışla okura açıklıyor.

Kitaba katılan yazarlar, söz konusu eserlerin anlam ve önemini açıklamakla kalmıyor, aynı zamanda bugün profesyonel felsefenin dışlama kalıplarını gözler önüne seriyor ve ayrıca, bu klasik yapıtlardan hareketle güncel felsefenin nasıl yenilenebileceği üzerine derinlemesine düşünüyor.

Kitapta ele alınan on eser şöyle:

  • Gorgias’ın ‘Helen’e Övgü’sü,
  • Fénelon’un ‘Telemakhos’u,
  • Thomas Paine’in ‘Tarımsal Adalet ve Sosyal Sigortanın Kökenleri’i,
  • Hermann Lotze’un ‘Mikrokosmus’u,
  • F. H. Bradley’in ‘Görünüş ve Gerçeklik’i,
  • Jane Addams’ın ‘Kadınlar ve Kamusal Ev İdaresi’,
  • Ernst Cassirer’ın ‘Substanzbegriff und Funktionsbegriff’i,
  • Edith Stein’ın eserleri,
  • E. B. Du Bois’nın ‘Şimde Nereye ve Neden’i,
  • Ve Jonathan Bennett’in ‘Rasyonalite’si.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Rachel Barney, Ryan Patrick Hanley, Elizabeth Anderson, Frederick Beiser, Michael Della Rocca, Sally Haslanger, Alan W. Richardson, Kris McDaniel, Chike Jeffers ve Daniel Dennett.

  • Künye: Kolektif – Felsefenin İhmal Edilmiş On Klasiği, editör: Eric Schliesser, çeviren: İlker Aksu ve Onur İşci, Heretik Yayıncılık, felsefe, 286 sayfa, 2019

Thomas Paine – Ortak Akıl, İnsan Hakları ve Tarımsal Adalet (2013)

  • ORTAK AKIL, İNSAN HAKLARI VE TARIMSAL ADALET, Thomas Paine, çeviren: Faruk Gültekin, Doruk Yayınları, siyaset, 432 sayfa

ORTAK

Elimizdeki kitap, Aydınlanmanın önde gelen yazar ve devrimcilerinden Thomas Paine’in üç kitabını bir araya getiriyor. Paine, Amerikan Devrimi’ne ilham veren ‘Ortak Akıl’da, soydan gelen krallık anlayışını eleştiriyor ve kendi kendine yeterli, bağımsız bir cumhuriyeti savunuyor. Paine, Fransa Meclisi’nde, Fransız olmayan üç üyeden biriydi. Düşünürün ‘İnsan Hakları’ kitabı, Fransız Devrimi’nin beraberinde getirdiği değerlere bir methiye niteliğindeyken, Fransa Cumhuriyeti Yasama Meclisi’ne hitaben kaleme aldığı ‘Tarımsal Adalet’ ise, tarımdaki tekelleşmeye karşı çıkıyor, insanın sosyal durumunu iyileştirecek kimi öneriler sunuyor.

Thomas Paine – Akıl Çağı (2012)

Aydınlanma döneminin önde gelen düşünürlerinden Thomas Paine, ‘Akıl Çağı’ adlı bu devrimci kitabında, Tevrat ve İncil’i kıyasıya bir eleştiriye tabi tutuyor.

Paine, 1874’te yayımlanan kitabında, Tanrı’ya inandığının özellikle altını çiziyor ve söz konusu kutsal addedilen kitapların Tanrı yapısı değil, insan yapısı olduğunu savunuyor.

Buna örnek olarak da İncil’de yer almış açık saçık öyküleri, işkenceleri ve acımasızlıkları gösteren Paine, bu kitapların Tanrı’nın sözü değil, bizzat İblis’in sözü olduğunu belirtiyor.

Yayımlandığı dönemde tepkiyle karşılanan kitabın, günümüzde de önemini koruduğunu söyleyebiliriz.

  • Künye: Thomas Paine – Akıl Çağı, çeviren: Ali İhsan Dalgıç, İş Kültür Yayınları, din, 175 sayfa