Daniel C. Dennett – Dipnotski

Douglas R. Hofstadter ve Daniel C. Dennett – Aklın G’özü (2021)

Bilişsel bilim profesörü Douglas R. Hofstadter ile felsefe profesörü Daniel C. Dennett’in kaleme aldığı ‘Aklın G’özü’nde, benlik, ruh, hayaller ve düşünceler, kapsamlı bir şekilde irdeleniyor.

“Ben kimim?”,

“Zihin nedir?”,

“Madde düşünebilir ya da hissedebilir mi?”, gibi huzur kaçıran soruların yanıtlarını arayan yazarlar, akıl, yapay zekâ, zihin-beden ilişkisi konularındaki felsefi ve bilimsel düşünceleri tartışıyor.

İkilinin bu tartışmayı, edebiyattan bilime, felsefeden bilim-kurguya, evrim kuramından psikolojiye uzanan farklı disiplinler aracılığıyla yapması ise, eseri nitelikli kılan unsurların başında geliyor.

“Elinizdeki kitabı bu zihin karışıklıklarını ortaya çıkarma ve belirginleştirme girişimi olarak tasarladık,” diyen yazarlar, bu doğrultuda benlik, bilinç, başkası gibi konuları farklı metinlere başvurarak, çok yönlü ve disiplinlerarası bir yaklaşımla ortaya koyuyorlar.

‘Aklın G’özü’, Jorge Luis Borges’ten Alan Turing’e, Stanislaw Lem’den Richard Dawkins’e, John Searle’e, Thomas Nagel’e uzanan geniş bir yazar yelpazesinin önemli metinlerini de barındırıyor.

Künye: Douglas R. Hofstadter ve Daniel C. Dennett – Aklın G’özü: Benlik ve Ruh Üzerine Hayaller ve Düşünceler, çeviren: Füsun Doruker, Alfa Yayınları, bilim, 600 sayfa, 2021

Daniel C. Dennett – Özgürlük Alanı (2020)

Özgür irade üzerine usta işi bir sorgulama arayanlar, bu kitabı muhakkak okumalı.

Daniel Dennet ‘Özgürlük Alanı’nda, bilinç hakkındaki bilindik klişeleri yıkıyor.

Dennet, klasik felsefede özgür irade konusundaki hatalı önermeler ile evrim mekanizmalarının bilinmemesi ya da anlaşılamamasından dolayı, özgür irade konusunda yanlış yargıların ortaya çıktığını savunuyor.

Künye: Daniel C. Dennett – Özgürlük Alanı: İstenmeye Değer Olan Özgür İrade Çeşitleri, çeviren: Emrah Günok, Alfa Yayınları, felsefe, 324 sayfa, 2020

John Brockman – Meraklı Zihinler (2020)

Bir çocuğu bilim insanı olmaya yönlendiren etkenler nedir?

‘Meraklı Zihinler’, Richard Dawkins’ten Steven Pinker’a, Howard Gardner’dan Daniel Dennet’a ve Ray Kurzweil’a, önde gelen yirmi yedi bilim insanı ve düşünürün, çocukken bilimden nasıl etkilendiklerine dair anılarını barındırıyor.

Örneğin Richard Dawkins, okuduğu Doktor Dolittle kitabının çok etkisinde kalmış.

David Buss, hayatın bazı gerçeklerini New Jersey’de bir kamyon durağında çalışırken öğrenmiş.

Kozmos âşığı Janna Levin, evrenin ucuna yolculuk etme hayalleri kurmuş.

Nicholas Humphrey, bilim insanları hanedanlığının üyesi olarak doğmuş olmanın getirdiği üstünlüklerden bol bol yararlanmış.

Robert Sapolsky, sık sık Bronx Hayvanat Bahçesi’ne gitmiş ve bir dağ gorili olmak istemiş.

Judith Harris’i, yaşıtları arasında yaşadığı yalıtılmışlık ve yalnızlığının bilime yönlendirmiş.

Bu ve bunun gibi pek çok anı barındıran, ayrıca tutkulu ve içten oluşuyla dikkat çeken kitap, bilime ilgi duyan okurları güdüleyecek, onlara ilham verecek türden.

Künye: John Brockman – Meraklı Zihinler, çeviren: Ülker İnce, Pegasus Yayınları, bilim, 272 sayfa, 2020

Daniel C. Dennett – Özgürlüğün Evrimi (2016)

İnsan zihninin doğal dünya dışına çıkan bir şeyin değil evrimin ürünü olduğunu ispatlayan, Darwincilik ile insani özgürlük inancını ustaca uzlaştıran bir çalışma.

Daniel Dennett, en eski bilmecelerden olan belirlenimci bir dünyada özgür irade olup olmadığı sorusuna Darwinci akıl yürütmeyle yanıt veriyor.

Dennett ayrıca, ahlak, anlam ve özgürlük konuları üzerine en iyi ve en derin insani düşünceleri, en basit yaşam biçimlerinden hareket ederek inşa edebileceğimizi açıklıyor ve bunu yanı sıra, etikle ilgili geleneksel çalışmalara Darwinci bir katkı yaparak etiği, hak ettiği temeller üzerine kurmaya çalışıyor.

Kitap, özgürlük üzerine odaklandığı kadar, doğadaki yerimize dair bütünlüklü bir bakış da sunuyor.

Künye: Daniel C. Dennett – Özgürlüğün Evrimi, çeviren: Çağatay Tarhan, Alfa Yayınları, bilim, 285 sayfa, 2016

Kolektif – Felsefenin İhmal Edilmiş On Klasiği (2019)

Her alanda olduğu gibi, felsefede de ihmal edilmiş yapıtlar vardır.

Bazı kitaplar, hak etmedikleri halde fazla görünür olurken, bazı kitaplar ne akademik dünyada ne de okurun gözünde olması gerektiği yeri bir türlü bulamaz.

İşte bu kitap, tam da bu gayeden yola çıkarak felsefenin ihmal edilmiş on kitabını kapsamlı bir bakışla okura açıklıyor.

Kitaba katılan yazarlar, söz konusu eserlerin anlam ve önemini açıklamakla kalmıyor, aynı zamanda bugün profesyonel felsefenin dışlama kalıplarını gözler önüne seriyor ve ayrıca, bu klasik yapıtlardan hareketle güncel felsefenin nasıl yenilenebileceği üzerine derinlemesine düşünüyor.

Kitapta ele alınan on eser şöyle:

Gorgias’ın ‘Helen’e Övgü’sü,
Fénelon’un ‘Telemakhos’u,
Thomas Paine’in ‘Tarımsal Adalet ve Sosyal Sigortanın Kökenleri’i,
Hermann Lotze’un ‘Mikrokosmus’u,
F. H. Bradley’in ‘Görünüş ve Gerçeklik’i,
Jane Addams’ın ‘Kadınlar ve Kamusal Ev İdaresi’,
Ernst Cassirer’ın ‘Substanzbegriff und Funktionsbegriff’i,
Edith Stein’ın eserleri,
E. B. Du Bois’nın ‘Şimde Nereye ve Neden’i,
Ve Jonathan Bennett’in ‘Rasyonalite’si.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Rachel Barney, Ryan Patrick Hanley, Elizabeth Anderson, Frederick Beiser, Michael Della Rocca, Sally Haslanger, Alan W. Richardson, Kris McDaniel, Chike Jeffers ve Daniel Dennett.

Künye: Kolektif – Felsefenin İhmal Edilmiş On Klasiği, editör: Eric Schliesser, çeviren: İlker Aksu ve Onur İşci, Heretik Yayıncılık, felsefe, 286 sayfa, 2019

Douglas R. Hofstadter ve Daniel C. Dennett – Aklın G’özü (2009)

“Ben kimim?”,

“Zihin nedir?”,

“Madde düşünebilir ya da hissedebilir mi?”,

gibi huzur kaçıran soruların yanıtlarını arayan yazarlar, akıl, yapay zekâ, zihin-beden ilişkisi konularındaki felsefi ve bilimsel düşünceleri tartışıyor.

Künye: Douglas R. Hofstadter ve Daniel C. Dennett – Aklın G’özü: Benlik ve Ruh Üzerine Hayaller ve Düşünceler , çeviren: Füsun Doruker, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, inceleme, 471 sayfa

Kolektif – Üçüncü Kültür (2015)

Bilim insanları ile aydınlar, tümüyle apayrı entelektüel sınıfları mı temsil ediyor?

Bu çalışmada tanımlandığı haliyle “üçüncü kültür aydını” kavramı, sadece bir alanda yetkin olan bir entelektüeli değil, hem nesillerin düşüncelerini de şekillendirecek yetkinliğe sahip hem de bilim alanında da sağlam bir perspektife sahip entelektüeli kastediyor.

Aydın rolünü iletişimi de içerecek şekilde genişleten bu nitelikli kitabın yazarları, klasik entelektüelin bilimle arasına koyduğu mesafenin bugün kabul edilemez olduğunu savunuyor.

Yazarlar burada, insanın ve evrenin evrimini, zihin felsefesini, yeni karmaşıklık bilimini ve bunun gibi, felsefenin ve bilimin şu an gündeminde bulunan birçok konuyu irdeliyor.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Stephen Jay Gould, Richard Dawkins, Geogre C. Williams, Steve Jones, Steven Pinker, Marvin Minsky, DanielC. Dennett, Roger Penrose, Murray Gell-Mann, Stuart Kauffman, C. G. Langton, J. Donye Farmer, Alan Guth, Paul Davies, Lee Smolin, Martin Rees ve Daniel Hillis.

Künye: Kolektif – Üçüncü Kültür, editör: John Brockman, çeviren: Yelda Türedi, Alfa Yayınları

David Edmonds ve Nigel Warburton – Felsefe Muhabbetlerine Dönüş (2018)

‘Felsefe Muhabbetlerine Dönüş’, bu seriden yayınlanan üçüncü kitap ve felsefenin çeşitli temalarını, bugün bu alanda fikir üreten 27 isimle konuşmaya, kaldığı yerden devam ediyor.

Kitapta felsefeciler; zevk, acı, mizah, ahlaki statü, işkence, hayvan köleliği, bilinç, materyalizm, benlik algısı, hayal gücü, özgür irade, cezai sorumluluk, hoşgörü, istismar, itibar, siyasette kirli eller, metafizik, aklın enigması, anlam ve yorum, hayatın anlamı ve ölümden sonraki yaşam gibi pek çok güncel konu ve sorunu tartışıyor.

‘Felsefe Muhabbetleri’ni ilgiyle takip etmiş okurların bu kitabı da severek okuyacağını düşünüyoruz.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Thomas Hurka, Michael Tye, Noël Carroll, Jeff McMahan, John Mikhail, Raimond Gaita, Gary L. Francione, Ned Block, Patricia Churchland, Frank Jackson, Galen Stawson, Alison Gopnik, Daniel Dennett, Fiery Cushman, Nicola Lacey, Victor Tadros, Philip Pettit, Susan Mendus, Hillel Steiner, Rae Langton, Nancy Fraser, C. A. J. Coady, Kit Fine, Dan Sperber, Stephen Neale, Susan Wolf ve Samuel Scheffler.

Künye: David Edmonds ve Nigel Warburton – Felsefe Muhabbetlerine Dönüş, çeviren: Esra Nur (Sözbilici) Acar, Maya Kitap, felsefe, 307 sayfa, 2018

Daniel C. Dennett – Darwin’in Tehlikeli Fikri (2014)

Evrim anlayışı ile hayatın anlamını tartışan bir kitap.

Darwinci Devrimi genel anlamda ele alarak çalışmasına başlayan Daniel C. Dennett, bu kuramın, ayrıntılarını bilenlerin dünyasını nasıl değiştirebileceğini gösteriyor.

Dennett devamında ise, Darwin’in temel fikri olan evrim olgusunu algoritmik süreç şeklinde ele alarak onun hakkındaki yanlış anlamaları açıklığa kavuşturuyor.

Darwinci düşüncenin önünü açtığı bazı çarpıcı bakış açılarını da ele alan yazarın kitabı, Evrim kuramına karşı çıkan kimi biyologların, Darwin’in fikrini çürütmek yerine onu nasıl daha da güçlendirdiğini ortaya koymasıyla önemli.

Künye: Daniel C. Dennett – Darwin’in Tehlikeli Fikri, çeviren: Aybey Eper ve Bahar Kılıç, Alfa Yayınları, bilim, 683 sayfa