Kategori: Dil

Vecdi Erbay (der.) – İnatçı Bir Bahar (2012)

  • İNATÇI BİR BAHAR, derleyen: Vecdi Erbay, Ayrıntı Yayınları, inceleme, 590 sayfa

 

‘İnatçı Bir Bahar’, Kürtçe dil ve edebiyat konusunda emek vermiş isimlerin kaleme aldığı yazılardan oluşuyor. Kapsamıyla dikkat çeken kitap, Türkiyeli okurların Kürtçe dil ve edebiyat konusunda süren tartışma ve çalışmalar konusunda bilgilenmesinde önemli bir boşluğu dolduruyor. Kitaptaki makaleler, Kürtçenin ve Kürtçe edebiyatın geçmişte karşılaştığı sorunları; Kürtçenin yasaklanmasının ve böylece dilin yeraltına ya da ülke dışına çıkışının duygusal ve düşünsel sonuçlarını; medrese ve dengbêjlerin Kürtçeye katkılarını; kadınların dile ve edebiyata katkısını ve çağdaş Kürtçe edebiyatın katettiği mesafeyi irdeliyor.

Öner Ünalan – Dil Günlüğü (2012)

  • DİL GÜNLÜĞÜ, Öner Ünalan, Evrensel Yayınları, dil, 200 sayfa

2011’de hayata veda eden Öner Ünalan, felsefe, bilim, edebiyat ve dil alanlarında çalışmış, ayrıca Karl Marx, Friedrich Engels, Charles Darwin, Albert Einstein ve Lenin’in kitaplarını yetkin bir çeviriyle Türkçeye kazandırmıştı. Yazılarını Ragıp Gelencik takma adıyla yazan Ünalan’ın ‘Dil Günlüğü’ ise, dile ilişkin gözlemler, izlenimler, anılar, düşünceler ve eleştiriler barındırıyor. Ünalan’ın 1970’lerden itibaren başladığı dil günlükleri, buyurgan bir tutum takınmış Türk Dil Kurumu’nun bitmek bilmez yanlışlarını düzeltmeye çalıştığı gibi, Türkçenin yaşadığı güncel sorunların nasıl aşılabileceğini de irdeliyor.

Mehmet Kanar – Eski Anadolu Türkçesi Sözlüğü (2011)

  • ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ, Mehmet Kanar, Say Yayınları, sözlük, 813 sayfa

 

Mehmet Kanar ‘Eski Anadolu Türkçesi Sözlüğü’nde, 12. yüzyıldan başlayıp 14. yüzyıl başlarına kadar geçen dönem içinde Karahanlı Türkçesi ile Kıpçak Türkçesininin de izlerinin görüldüğü Oğuz Türkçesinin ayrıntılı bir sözlüğünü oluşturuyor. Bilindiği gibi eski Anadolu Türkçesi, İstanbul’un fethinden sonra oluşmaya başlayan divan edebiyatı ile yerini Osmanlı Türkçesine bırakmıştı. İşte eldeki çalışma, Hoca Dehhâni, Ahmed Fakîh, Yunus Emre, Sultan Veled, Aşık Paşa, Kadı Burhaneddin, Seyyid Nesîmî ve Şeyhî gibi önemli şairler ve yazarlar yetiştirmiş eski Anadolu Türkçesine dair mufassal bir sözlük olmasıyla önemli bir boşluğu dolduruyor.

Tahsin Yücel – Dil Devrimi ve Sonuçları (2007)

  • DİL DEVRİMİ VE SONUÇLARI, Tahsin Yücel, Can Yayınları, deneme, 248 sayfa

Tahsin Yücel’in ‘Dil Devrimi ve Sonuçları’ isimli bu kitabı, ilk olarak, 1968 yılında yayımlanmıştı. Kitabın asıl önemi, dil ve dil devrimi konusunda yapılan tartışmalara, bu alanın uzmanlarından bir ismin, bir dilcinin katkı sunmasıydı. Dolayısıyla kitap, ilk yayımlandığı günden bugüne, konuya dair kılavuz çalışmalardan biri olma özelliğini hep korudu. Yaklaşık otuz yıl önce ilk baskısı yapılan, fakat uzun süredir tükenen kitap, dil ve dil devrimi gibi tartışmalı konulara, genel perspektifin dışında bakmasıyla önemli. Kitabın yeni baskısında, Yücel’in 2000 yılında Cumhuriyet gazetesi tarafından okurlara armağan edilen kitabı ‘Türkçenin Kurtuluş Savaşı’ da bulunuyor.

Astrid Menz ve Christopher Schroeder (der.) – Türkiye’de Dil Tartışmaları (2007)

  • TÜRKİYE’DE DİL TARTIŞMALARI, derleyenler: Astrid Menz ve Christopher Schroeder, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, dil, 257 sayfa

‘Türkiye’de Dil Tartışmaları’nın temeli, İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde düzenlenen ‘Türkiye’de Dil Tartışmalarında Yeni Yönelimler’ adı altında düzenlenen önemli bir sempozyuma dayanıyor. Kitaptaki makaleler iki ana bölümden oluşuyor. ‘Dil Tartışmalarının Çoksesliliği’ bölümünde, Türkçenin kullanımı ve bu kullanıma ilişkin tartışmalar tasvir edilirken, ‘Değişen Dünyada ve Değişen Dilsel İlişkilerde Türkçenin Konumu’ başlıklı ikinci bölümde ise dil politikası ve sosyolengüistik gibi çeşitli alanlarda güncel oluşumlar konu ediliyor. Kitapta çeşitli disiplinlerden yazarların konuyla ilgili on makalesi bulunuyor.

Faik Bulut – Kürt Dilinin Tarihçesi (2006)

  • KÜRT DİLİNİN TARİHÇESİ, Faik Bulut, Berfin Yayınları, inceleme, 421 sayfa

Faik Bulut, ‘Kürt Dilinin Tarihçesi’nin bir “alan çalışması olmadığını” ve bu Kürtçenin tarihine ilişkin çalışmaların ilki olduğunu söylüyor. Kitap, ‘Türk Tarih Tezinin Eleştirisi’, ‘Hint-Avrupalılık ve Dilleri’, ‘İrani Diller’, ‘Avesta-Ari Dil İlişkisi’, ‘Med Dili’, ‘Medce, Pehlevice, Farsça’, ‘Fars Dili’, ‘Pehlevi Dili’, ‘Med Dilinden Kürt Diline’, ‘Kürt Dili ve Lehçeleri’, ‘Kürt Dilinin Yapısı’, ‘Kürt Diline Yönelik Devlet Politikaları’ ve ‘Kürt Diline İlişkin Konum Belirleme Siyasetleri’ başlıklı on üç bölümden oluşuyor. Bulut’un kitabı, anadilde eğitim tartışmalarının yoğunlaştığı bu döneme rastgelmesiyle önemli bir işlev üstleniyor. Kitabın ayrıca, Türkçede Kürt dilinin tarihçesine dair bir başlangıç eseri olduğu söylenebilir. İlk baskısı 1993 yılında yapılan kitabın, Kürtçenin tarihini öğrenecek olanlara hitap edebilecek bir giriş kitabı olduğu söylenebilir.