Etiket: Deneme

Stefan Zweig – Montaigne (2012)

  • MONTAIGNE, Stefan Zweig, çeviren: Ahmet Cemal, Can Yayınları, deneme, 122 sayfa

Yetkin biyografi kitaplarıyla da bildiğimiz Stefan Zweig, elimizdeki tamamlanmamış kitabında, dünya edebiyatında denemenin babası olarak bilinen, büyük hümanist Montaigne’e ve onun çağına odaklanıyor. Zweig, yaşamının son yılında, 1942’de kaleme aldığı kitabında, kendisinden yüzlerce yıl önce yaşamış, Rönesans ve hümanizmin mirasçısı olarak insana yaklaşan ve onu sorgulayan Montaigne’in dünyasına iniyor. Zweig, kendi deyimiyle, kitle çılgınlığının doruğa vardığı bir zamanda, insanlığını korumaya çalışanların ne yapmaları gerektiğini, nereden yardım alabileceklerini sorgularken, Montaigne’in düşüncelerine uzanıyor.

İnci Aral – Yazma Büyüsü (2011)

  • YAZMA BÜYÜSÜ, İnci Aral, Kırmızı Kedi Yayınları, deneme, 167 sayfa

 

Roman ve öykü kitapları yayımlanmış İnci Aral, ‘Anlar, İzler, Tutkular’ başlıklı bir deneme kitabına da imza atmıştı. Aral, elimizdeki deneme kitabında da, hayatı ve insanı anlamlandırma yolu olarak yazmak konusunu, kendi yazma sürecinden yola çıkarak ele alıyor. Kitapta yazma endişesi, sözcüklerin büyüsü, yazarın yalnızlığı, yanılsama ve fantazya arasındaki ince çizgi, yazar olabilmenin kıstasları ve yazmak ile zaman arasındaki ilişki gibi keyifli konular yer alıyor. Aral ayrıca, yazarlığın öğrenilip öğrenilmeyeceği, roman sanatı, okumak ve yazmak arasındaki ilişki ve bir roman karakterinin yaratılması gibi konuları da tartışıyor.

Evgin Atalay – Hayat Yeşil, Umut Mavi (2011)

  • HAYAT YEŞİL, UMUT MAVİ, Evgin Atalay, Kırmızı Yayınları, deneme, 143 sayfa

 

Evgin Atalay, tedavisi mümkün olmayan bir kas hastalığından mustarip. Atalay yıllarca, hayatını zorlaştıran bu hastalıkla mücadele etti. İşte ‘Hayat Yeşil, Umut Mavi’, genç yazarın bu hastalıkla yaşama deneyimini anlattığı ve 1997 yılından beri tuttuğu günlüklerine dayanıyor. Atalay’ın kitabı için, tüm zorluklarına rağmen hayatla inatlaşma mücadelesi diyebiliriz. Çünkü yaşadığı hastalık, onu hiçbir şekilde hayattan uzaklaştırmamış; bilakis, umudunu daha da diriltmiş. Varolma çabasını yazarak ortaya koyan Atalay’ın kitabı, deneyimlerini başka insanlarla paylaşmak çabasının ürünü. Yazarın biricik hayali de, su kenti Venedik’i görebilmek.

Gabriel de Tarde – Geleceğin Tarihinden Alıntılar (2011)

Gabriel de Tarde, Türkçeye daha önce de çevrilen ‘Geleceğin Tarihinden Alıntılar’da, dünyanın yarınına dair bir ütopya ortaya koyuyor.

Tarde’nin tasarladığı bu tatlı dünyada, insandan başka bütün yaşam biçimleri ortadan kaldırılmış, insanların sürekli “sosyal tonik” alması sağlanarak yüksek bir mutluluk ve memnuniyet ortamı yaratılmıştır.

Yazar, biraz alay ederek, biraz onaylayarak, insan ilişkilerinin yeni bir biçimine işaret ediyor ve buradan bakarak günümüzün toplumsal ilişkilerini eleştiriyor.

Bilindiği gibi Tarde, sosyal-psikolojinin kurucusu olarak da anılıyor. Yazarın bu alandaki yetkinliği, denemelerinde de kendini hissettiriyor.

  • Künye: Gabriel de Tarde – Geleceğin Tarihinden Alıntılar, çeviren: Özcan Doğan, Say Yayınları, deneme, 112 sayfa

 

Tahsin Yücel – Dil Devrimi ve Sonuçları (2007)

  • DİL DEVRİMİ VE SONUÇLARI, Tahsin Yücel, Can Yayınları, deneme, 248 sayfa

Tahsin Yücel’in ‘Dil Devrimi ve Sonuçları’ isimli bu kitabı, ilk olarak, 1968 yılında yayımlanmıştı. Kitabın asıl önemi, dil ve dil devrimi konusunda yapılan tartışmalara, bu alanın uzmanlarından bir ismin, bir dilcinin katkı sunmasıydı. Dolayısıyla kitap, ilk yayımlandığı günden bugüne, konuya dair kılavuz çalışmalardan biri olma özelliğini hep korudu. Yaklaşık otuz yıl önce ilk baskısı yapılan, fakat uzun süredir tükenen kitap, dil ve dil devrimi gibi tartışmalı konulara, genel perspektifin dışında bakmasıyla önemli. Kitabın yeni baskısında, Yücel’in 2000 yılında Cumhuriyet gazetesi tarafından okurlara armağan edilen kitabı ‘Türkçenin Kurtuluş Savaşı’ da bulunuyor.

Murathan Mungan – Stüdyo Kayıtları (2011)

  • STÜDYO KAYITLARI, Murathan Mungan, Metis Yayınları, deneme, 285 sayfa

Murathan Mungan’ın denemelerinden oluşan ‘Stüdyo Kayıtları’, yazarın daha önce yayımladığı aynı türdeki kitaplarından farklı özelliklere sahip. Daha kişisel bir tonla kaleme alınan denemelerde, Mungan’ın yazdığı şiir, öykü ve oyunlara ilişkin kimi ipuçları yer alıyor. Kitabı için “Yazı’mın kendimce ışıklandırabildiğim art alanlarını okura açmak, ön çalışma ve tasarımlara ilişkin bazı fazladan bilgileri onunla paylaşmak, bu vesileyle de kendi üstüme yüksek sesle düşünme isteği denebilir en fazla.” diyen Mungan, yazı atölyesini ve mutfağını okurlarına açıyor; yazı konusundaki hassasiyetlerini, ölçülerini ve meraklarını kaleme getiriyor.

Gündüz Vassaf – Kimliğimi Kaybettim, Hükümsüzdür! (2010)

  • KİMLİĞİMİ KAYBETTİM, HÜKÜMSÜZDÜR!, Gündüz Vassaf, İletişim Yayınları, deneme, 199 sayfa

Gündüz Vassaf’ın ‘Uçmakdere’ dizisinin ikinci kitabı olan ‘Kimliğimi Kaybettim, Hükümsüzdür!’, yazarın Radikal gazetesinde yayımlanmış yazılarından derlenmiş. Kitabın adından da anlaşılacağı üzere Vassaf, bizi kuşatan, kapsayan, ayrıştıran, ötekileştiren ve kimi zaman hayati ve tehlikeli roller de üstlenebilen ulusal, cinsel ve dini kimlikleri, bu yazıların konusu kılıyor. “Kendimi belki de en özgür hissettiğim anlar, karşılıklı kim olduğumuzu bilmediklerimle yaptığım tesadüfi sohbetlerde olur.” diyen Vassaf, dünya vatandaşlığına ulaşmanın, “Kimsin?”, “Kimlerdensin?” gibi soruların daha az sorulmasıyla mümkün olabileceğini belirtiyor.

Alberto Manguel – Okuma Günlüğü (2007)

  • OKUMA GÜNLÜĞÜ, Alberto Manguel, çeviren: Mehmet H. Doğan, Yapı Kredi Yayınları, deneme, 205 sayfa

Alberto Manguel’in ‘Okuma Günlüğü’, okurlara, yazarlara, eleştirmenlerin, kısacası kitapla yolu kesişen herkese hitap edecek denemelerden oluşuyor. Yazar, editör ve çevirmen olan Manguel’i, aynı zamanda, “profesyonel okur” olarak tanımlamak da mümkün. Manguel, kitabını bir yıl içinde, her aya bir kitap gelecek şekilde kaleme almış. Adolfo Bioy Casares’in ‘Morel’in Buluşu’, H. G. Wells’in ‘Dr. Morreau’nun Adası’, Rudyard Kipling’in ‘Kim’i, Chateaubriand’nın ‘Mezar Ötesinden Anılar’ı, Arthur Conan Doyle’un ‘Dörtlerin Simgesi’, Goethe’nin ‘Gönül Yakınlıkları’, Kenneth Grahame’ın ‘Söğütlükte Rüzgâr’ ve Cervantes’in ‘Don Quijote’u, Manguel’in kalemine konuk ettiği birkaç eser.

Michel de Montaigne – Denemeler (2006)

  • DENEMELER, Michel de Montaigne, çeviren: Engin Sunar, Say Yayınları, deneme, 493 sayfa

Denemenin babası Michel de Montaigne’in elimizdeki kitabı, onun denemelerinin birinci kitabını oluşturuyor. Montaigne, sadece denemenin babası olması yönüyle değil, Ortaçağ karanlığına ışık tutan, hümanist kültürün evriminde etkili rol oynamış, Avrupa kültürü ve düşüncesinin gelişmesinde en az Sokrates kadar etkili olmuş bir isim. Bunun yanı sıra düşünürün, gerçeklik peşindeki insanın sonsuz serüvenine yer veriyor olması, insan aklının yetersizliğini sergilemeye çalışacak kadar alçakgönüllü ve zeki olması, özgün bir üsluba sahip oluşu, sonu gelmez ayrıntı düşkünlüğü ve yaşama sanatına verdiği değer, kendisini ve metinlerini ilgi çekici kılan başlıca unsurlardan birkaçı.

Roni Margulies – Bugün Pazar, Yahudiler Azar (2006)

  • BUGÜN PAZAR, YAHUDİLER AZAR, Roni Margulies, Kanat Kitap, deneme, 111 sayfa

Roni Margulies’in ‘Bugün Pazar, Yahudiler Azar’ isimli bu deneme kitabı, 1950’lerden 70’lere, oradan günümüze uzanan bir süre içinde İstanbul Yahudilerine ilişkin kişisel gözlemlerden oluşuyor. Yazarın, “O yılların, o mutlu, kaygısız, pespembe çocuk yıllarımın Yahudi cemaatini, bugün ne kadar dışında olursam olayım, içimde hoş ve hüzünlü bir sevgi duygusu uyanmadan düşünmem nasıl mümkün olabilir?” cümlesi, aynı zamanda bu denemelerinin yazılış amacını da özetlemiş oluyor. Kitap, bunun dışında, İstanbul Yahudilerinin daha eski zamanlarına, Yahudiliğin günümüz Türkiye’sindeki problemli yanlarına, Yahudilerin yaşadıkları trajedilere ve siyonizm ve İsrail politikaları gibi konulara da odaklanıyor.