Ahmet Demirel – Dipnotski

Kolektif – Türkiye Siyaseti (2025)

1980’lerden 2010’lara uzanan süreçte Türkiye siyasetine dair hâkim analizler, devlet-toplum, merkez-çevre, asker-sivil gibi ikiliklere dayalı bir bakış açısıyla şekilleniyor. Bu yaklaşım, muhalif bir söylem üretse de zamanla hegemonik bir konum kazanıyor. Siyasi tarih, büyük ölçüde devlet ve bürokrasi içi ilişkiler üzerinden okunuyor; burjuvazi dahil toplumsal aktörlerin devlet ve siyaset üzerindeki etkileri yok sayılıyor. Kapitalizmin sınıfsal boyutları ya da sosyo-politik güç dengeleri arka plana itilerek, liberal demokrasi nihai hedef olarak sunuluyor. Böylece, teorik ve olgusal açıdan sorunlu bir devlet-merkezci anlatı ortaya çıkıyor.

2000’lerden itibaren ise farklı kuramsal yaklaşımlarla beslenen eleştirel çalışmalar yeni bir yönelim geliştiriyor. Bu araştırmalar, Türkiye siyasetini sınıf, toplumsal cinsiyet, etnisite ve dini kimlik eksenlerinde çözümlüyor. Devletin ve siyasetin, toplumsal mücadelelerin ve güç ilişkilerinin sahnesi olduğu vurgulanıyor. Bu derleme, Türkiye siyasetini devlet-merkezli ve ikiliklere dayalı anlatılardan çıkararak sınıf, toplumsal cinsiyet, etnisite ve kimlik mücadeleleri üzerinden yeniden okuyor. Cumhuriyet’in yüz yılı aşan tarihinde işçiler, kadınlar, LGBTİ+ bireyler, Kürtler ve Aleviler gibi toplumsal kesimlerin siyasal özneliğini görünür kılıyor. Türkiye’nin hem içerideki güç dengeleri hem de küresel kapitalizmle ilişkileri bu yeni kuşak çalışmalar ışığında ele alınıyor.

Cumhuriyet’in yüz yılı aşan tarihini konu edinen derleme, dönemsel dinamiklere ve temel meselelere odaklanarak kapsamlı bir bilanço çıkarıyor. 1990’larda gelişen eleştirel birikimden faydalanmakla birlikte esas olarak son yıllarda sosyal bilimlerde ortaya çıkan bu yeni araştırma geleneğinin ışığında Türkiye’nin siyasal geçmişine ve bugününe bakıyor.

Kitaba katkıda bulunan yazarlar ise şöyle: İsmet Akça, Ahmet Demirel, Taha Baran, Y. Doğan Çetinkaya, Alexandros Lamprou, Ozan Kuyumcuoğlu, Cangül Örnek, Ayfer Genç Yılmaz, Mustafa Şener, Gencer Özcan, Ahmet Bekmen, Fulya Atacan, Evren Balta, Umut Bozkurt, Murat Somer, Özgür Sevgi Göral, Ayşegül Kars Kaynar, Özlem Kaygusuz, Yasemin Özgün, Eylem Özdemir, Levent Köker, Ulaş Bayraktar, Gülseren Adaklı.

Künye: Kolektif – Türkiye Siyaseti: Dönemler, Aktörler, Meseleler, derleyen: İsmet Akça, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, siyaset, 2025

Kolektif – Siyaset (2014)

İdeolojiden devletin örgütlenmesine, siyasal şiddetten demokrasiye, medya ve siyasetten temsiliyete, siyaset bilimi alanına giren temel ve klasik kavramlar için nitelikli bir kaynak kitap.

Yüksel Taşkın’ın editörlüğünü üstlendiği, farklı yazarların katkıda bulunduğu kitapta,

Modern siyasal hayatta kurumların doğuşu ve küreselleşmesi,
İdeoloji,
Dünya görüşü ve ideoloji,
Devletin örgütlenmesi,
Demokrasi,
Siyasetin toplumsal aktörleri,
Anayasa, yasama, yürütme ve yargı,
Siyasi partiler ve parti sistemleri,
Temsiliyet ve seçimler,
Medya ve siyaset,
Siyaset, iktisat ve iktisat ideolojisi gibi konular irdeleniyor.

Söz konusu kavram, kurum ve süreçlerin devlet veya iktidar merkezli değil, sivil toplum odaklı belirlenmelerine özen göstermesi, çalışmanın bir diğer artısı.

Kitaba, yazılarıyla katkıda bulunan isimler ise şöyle: Tanıl Bora, Ahmet Murat Aytaç, Alev Özkazanç, Evren Balta, Menderes Çınar, Murat Yüksel, Mete Kaan Kaynar, Sezgi Durgun, Ahmet Demirel, Çağdaş Üngör ve Ahmet İnsel

Künye: Kolektif – Siyaset, editör: Yüksel Taşkın, İletişim Yayınları

Ahmet Demirel – Salâhattin Köseoğlu’nun Milli Mücadele Hatıraları (2017)

Bir Osmanlı subayı olan Selâhattin Köseoğlu, Mütareke döneminde Anadolu’ya ilk geçenlerden olmuş, 3. Kolordu’nun Kumandanlığına getirilmiş ve Anadolu’da sürdürülen Milli Mücadele’ye büyük katkılarda bulunmuş isimlerden.

Köseoğlu bunun yanı sıra, Birinci Meclis’e Mersin milletvekili olarak katılmış ve mecliste önemli bir muhalif odak olan İkinci Grup’un kurucuları arasında yer almıştı.

İşte bu kitap, Köseoğlu’nun bir döneme ışık tutan tanıklığını sunuyor.

Kitapta,

1919 Sivas Kongresi ve sonuçları,
Maraş ve Antep harekâtı,
Birinci Meclis’in kuruluşu ve buradaki siyasi çalışmalar,
Ve Birinci Meclis’te İkinci Grup nezdinde yürütülen muhalefet çalışmaları gibi konular yer alıyor.

Kitabın sonunda yer alan belgelerin, ilk kez yayımlandığını da ayrıca belirtelim.

Künye: Ahmet Demirel – İkinci Grup’un Kurucularından Salâhattin Köseoğlu’nun Milli Mücadele Hatıraları, İletişim Yayınları, anı, 440 sayfa

Ahmet Demirel – Tek Partinin İktidarı (2013)

TEK PARTİNİN İKTİDARI, Ahmet Demirel, İletişim Yayınları, tarih, 493 sayfa

Ahmet Demirel ‘Tek Partinin İktidarı’nda, 1923 seçimlerinden 1946 seçimlerine kadar olan dönem boyunca yapılan altı genel seçim ile yerel seçimleri irdeliyor, her seçimden sonra oluşan meclislerde yer almış milletvekillerinin özelliklerini kimi kriterlere göre inceliyor. Bu yönüyle, Cumhuriyeti kuran elitin kapsamlı bir analizini yapan, ayrıca ele aldığı dönemleri Türkiye’nin içinde bulunduğu kültürel ve siyasi koşulları gözeterek değerlendiren çalışma, ilk meclislerde görev alan milletvekillerinin kimler olduğu, hangi toplumsal-ekonomik kökenden geldikleri ve kaç kez seçildikleri hakkında iyi bir başvuru kaynağı.

Ahmet Demirel – Tek Partinin Yükselişi (2012)

TEK PARTİNİN YÜKSELİŞİ, Ahmet Demirel, İletişim Yayınları, tarih, 372 sayfa

‘Tek Partinin Yükselişi’, Ahmet Demirel’in 1995’ten bugüne Milli Mücadele ve tek parti dönemlerine ilişkin yazmış olduğu makalelerinden yapılmış bir seçki. Burada yer alan makalelerde, Birinci Meclis’te iktidar ve muhalefet, 1923 seçimleri, Kurtuluş Savaşı sırasında milletvekillerinin savaş sonrası Türkiyesi’ne bakışları, tek parti döneminde seçimler ve milletvekillerinin profilleri, Milli Mücadele ve tek parti dönemlerinde Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinin Meclis’te temsili, TBMM’de Lozan görüşmeleri, Atatürk döneminde Kemalizm ve 1950 seçimleri gibi, yakın tarihin önemli bir dizi olayı aydınlatılıyor.