Etiket: Alevilik

Rıza Yıldırım – Geleneksel Alevilik (2018)

“Anadolu’nun bağrında, parça parça yok olan yitik bir hikâyeden bahsediyorum.”

Rıza Yıldırım bu kapsamlı incelemesinde, geleneksel Aleviliğin inanç yapısını ve kültürünü detaylı bir şekilde ortaya koyuyor.

Kent düzeni ve modern hayat ile karşılaşma, geleneksel Aleviliği de büyük dönüşüme uğrattı ve Alevilik böylece kentli bir form ve içerik kazandı.

Başka bir deyişle geleneksel Alevilik modern Aleviliğe dönüştü.

İşte Yıldırım da, toplamda 170 günü bulmuş birebir görüşmeler yoluyla, kaybolmak üzere olan bu “geleneksel Alevilik bilgisini” kayıt altına almış.

Esas olarak Amasya, Tokat, Çorum ve Sivas’ta gerçekleştirilen bu görüşmeler,  okurunu Anadolu’nun bağrında saklayan dedelerin, babaların, aşıkların, anaların, kamberlerin, sofuların,

“Yol”un taliplerinin, Hak erenlerinin, Ehl-i Beyt aşıklarının, Ali muhiplerinin ve gelip geçmiş erenlerin geride kalan son temsilcilerinin dünyasına davet ediyor.

Çalışma, 2013-2016 yılları arasında yapılan bir projeye dayanıyor.

Proje kapsamında 670 Alevi köyünde 442 kişiyle yüz yüze derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiş ve 295 görüşmenin kayıtları birebir deşifre edilmiş.

Elimizdeki kitabın kaynağı da, toplam 4700 sayfa civarında olan işte bu görüşmenin metinleri.

  • Künye: Rıza Yıldırım – Geleneksel Alevilik: İnanç, İbadet, Kurumlar, Toplumsal Yapı, Kolektif Bellek, İletişim Yayınları, inceleme, 411 sayfa, 2018

Oral Çalışlar – Aleviler (2015)

Alevi kanaat önderlerinin dilinden, Alevilerin değişik örgütlenmeler içindeki, farklı düşüncelere sahip temsilcilerinin bir toplu fotoğrafı.

Kitap, Aleviliğin güncel sorun ve taleplerinin ne olduğunu, bugüne kadar neden ve nasıl dışlandıklarını ve Dersim’de, Maraş’ta, Sivas ve Gazi Mahallesi’nde onları katliamdan geçiren anlayışı daha yakından görmek için birebir.

  • Künye: Oral Çalışlar – Aleviler, Everest Yayınları

Ali Haydar Saygılı – Kızılbaş Alevi Rönesansı (2015)

Aleviliğe dair kimlik tartışmalarının yoğunlaştığı son zamanlarda, bu tartışmaya tarihsel ve güncel boyutuyla Kızılbaş Aleviliğini inceleyerek katkıda bulunan ilgi çekici bir inceleme.

Aleviliğin toplumsal, inançsal ve siyasal değişimi, Cem Vakfı çizgisi, demokratik Alevi hareketi ve Kürt sorunu, Ali Haydar Saygılı’nın burada tartıştığı kimi konular.

  • Künye: Ali Haydar Saygılı – Kızılbaş Alevi Rönesansı, Ceylan Yayınları

Khanna Omarkhali (ed.) – Kürdistan’da Dini Azınlıklar (2014)

Kürdistan’da İslami ana akımın dışındaki dini yapılar için bir kılavuz.

Yezidilik’ten Aleviliğe, Haqqa ve Khaksar gibi Sûfi oluşumlardan Derviş tarikatlarına birçok dini grubun özel yönleriyle irdelendiği kitap, Kürt Yahudilerle ilgili tarihsel verilere dayanan bazı materyaller içermesiyle de önemli.

  • Künye: Kolektif – Kürdistan’da Dini Azınlıklar, editör: Khanna Omarkhali, çeviren: İbrahim Bingöl, Avesta Yayınları

Cafer Solgun – Alevilerin Kemalizmle İmtihanı (2008)

Cafer Solgun, ‘Alevilerin Kemalizmle İmtihanı’nda, Cem evlerinde bir politik figür olarak Mustafa Kemal portrelerinin 12 İmam resimleriyle beraber asılı olmasını tuhaf bularak eleştiriyor.

Yazar, varolan Cem evlerinin özellikle Kürt Aleviler açısından asimilasyonun bir parçası rolü üstlendiğini söylüyor.

Solgun, üç bölümden oluşan kitabının ilk bölümünde, güncel-politik Alevi tartışmaları konusunda kaleme aldığı yazıları bir araya getirmiş.

Kitabın en dikkat çeken tezlerini barındıran ikinci bölümde, Alevilerin Cumhuriyet ve laiklikle ilişkileri ele alınıyor.

Kitabın son bölümünde ise okuru Alevi kültürü hakkında bilgilendirmeyi hedefleyen yazılar yer alıyor.

  • Künye: Cafer Solgun – Alevilerin Kemalizmle İmtihanı, Hayy Kitap, siyaset, 141 sayfa

Mustafa Cemil Kılıç – Hangi Sünnilik: Sünniliğe Yönelik Bazı Eleştiriler (2008)

İlahiyatçı-sosyolog Mustafa Cemal Kılıç ‘Hangi Sünnilik’te, Sünniliğin Aleviliğe dair görüşlerini eleştiriyor ve Alevilik önündeki engellerin kaldırılması için önerilerde bulunuyor.

Kılıç, Alevi inancının temellerine yönelik bir teolojik saldırı olduğunu ve çalışmasının da buna karşı gelişen savunmalara katkıda bulunmayı amaçladığını söylüyor.

  • Aleviliğin teolojik anlamda bağımsız bir inanç olduğu,
  • Kırklar Meclisi ve Kırklar Cemi’nin mitolojiden öte, özgün ve orijinal bir inanç olduğu,
  • Diyanet İşleri Başkanlığı’nın ‘Alevi/Bektaşi Klasikleri’nin Alevilik inancını çarpıttığı,
  • Ve Sünni mezheplerin kimi önemli çelişkiler barındırdığı, burada ele alınan konulardan birkaçı.

Kitap, Alevilik ve Sünnilik tartışmalarına önemli bir katkı sunmakta.

  • Künye: Mustafa Cemil Kılıç – Hangi Sünnilik: Sünniliğe Yönelik Bazı Eleştiriler, Etik Yayınları, din, 190 sayfa

Mehmet Bayrak – Bir Siyaset Tarzı Olarak Alevi Katliamları (2011)

  • BİR SİYASET TARZI OLARAK ALEVİ KATLİAMLARI, Mehmet Bayrak, Özge Yayınları, inceleme, 552 sayfa

 

Araştırmacı-yazar Mehmet Bayrak elimizdeki kitabında, Alevi toplumunun İslam halifeliğinden bugüne maruz kaldığı katliamları irdeliyor. Çalışmasına İslam halifeliği, Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde Alevi muhalefeti ve Alevilere uygulanan katliamlarla başlayan Bayrak, bu topraklardaki Kızılbaş/Alevi düşmanlığının ve aydın kıyımının ne boyutta olduğunu gözler önüne seriyor. Bayrak devamında, Alevi katliamlarında derin devletin rolünü ve devletin, bizzat bazı Alevi önderlerini kullanarak bu toplumu ne şekilde asimile etmeye çalıştığını da sorguluyor. Kitapta ayrıca, Maraş katliamı için yakılmış bazı ağıtlara da yer veriliyor.

Mevlüt Özben – Kirlilik Kavramı ve Aleviliğin Asimilasyonu (2011)

  • KİRLİLİK KAVRAMI VE ALEVİLİĞİN ASİMİLASYONU, Mevlüt Özben, Ayrıntı Yayınları, inceleme, 104 sayfa

 

Aleviliğin, sünni İslam gerçeğinin kurumsal dışlamasına maruz kaldığı biliniyor. Mevlüt Özben de, nitelikli çalışması ‘Kirlilik Kavramı ve Aleviliğin Asimilasyonu’nda, bu dışlamanın yanı sıra, Aleviliğin “kirlilik” şeklinde tanımladığı özel bir dışlanma teması üzerinden ötekileştirildiğini ortaya koyuyor. Özben çalışmasına, kirlilik metaforunu ve kavrama dair kuramsal yaklaşımları irdeleyerek başlıyor. Kitabın devamında, tamamı üniversite öğrencisi yirmi iki Alevi öğrenciyle yapılan görüşmelere yer veriliyor. Özben ardından, Alevi toplum kesimlerine yapıştırılan “kirlilik” etiketinin toplumsal olarak nasıl üretildiğini araştırıyor.

Necdet Saraç – Alevilerin Siyasal Tarihi (2011)

  • ALEVİLERİN SİYASAL TARİHİ, Necdet Saraç, Cem Yayınevi, tarih, 496 sayfa

Necdet Saraç, iki cilt olarak tasarladığı ‘Alevilerin Siyasal Tarihi’nin elimizdeki ilk kitabında, 1300-1970 arası döneme odaklanıyor. Alevilerle ilgili mevcut çalışmaların “Sünni gölge”den mustarip olduğunu söyleyen Saraç, bu çalışmaların ele aldığı Alevilerin siyasal tarihlerinin, yer yer gerçeklerden uzaklaştığını ve abartıldığını belirtiyor. Resmi tarih ile abartılar ve efsanelerle örülü yaklaşımlarla arasına mesafe koymayı amaçlayan çalışma, Alevilerin devletlerin kuruluş süreçlerinin önemli aktörleriyken, devlet kurumsallaşmaya, merkezi iktidar kurulmaya başlandıktan sonra iktidardan nasıl tasfiye edildiklerini gözler önüne seriyor.

Evrim Alataş – Biz Bu Dağın Çiçeğiydik (2010)

  • BİZ BU DAĞIN ÇİÇEĞİYDİK…, Evrim Alataş, İletişim Yayınları, deneme, 355 sayfa

‘Biz Bu Dağın Çiçeğiydik…’, bu yılın başlarında aramızdan ayrılan gazeteci-yazar Evrim Alataş’ın Birikim, Esmer, Amargi, Radikal İki, BirGün ve Taraf’ta yayımlanmış yazılarını bir araya getiriyor. İlk bölüm, Alataş’ın Kürtler, solcular, feministler üzerine kaleme aldığı yazılarından oluşuyor. İkinci bölümde, yazarın güncel konular üzerine kaleme aldığı yazılar; üçüncü bölümde ise çocukluğunun geçtiği köye dair tanıklıkları yer alıyor. Alataş’ın hayatında önemli bir yer tutan Diyarbakır’a dair yazılara da, kitapta ayrı bir bölüm olarak yer verilmiş. Fotoğraflarla da zenginleştirilen çalışma, Alataş’ın iki mülakatını da okurlarına sunuyor.