Etiket: Bahar Kılıç

Stephen Heard – Charles Darwin, Kaya Midyesi ve David Bowie Örümceği (2022)

‘Charles Darwin Kaya Midyesi ve David Bowie Örümceği’, bilimsel isimlerin ardında ne kadar ilginç hikâyelerin yatabildiğini ortaya koyuyor.

Biliminsanlarının yeni türleri nasıl isimlendirdiği ve bu isimlerin insanları onurlandırmak veya bazen aşağılamak için nasıl kullanılabileceğiyle ilgilenen herkes için harika bir kitap.

Bitki ve hayvanların bilimsel isimleri çoğumuza anlaşılmaz gelir; bu Latince terimlerin ancak, tozlu odalarda büyüteçlerle acayip numuneleri inceleyen taksonomistler için ilgi çekici olabileceğini düşünürüz genelde.

Evrimsel ekolog Heard ise bize bu önyargının ne kadar yanlış olduğunu, bilimsel isimlerin ardında ne kadar ilginç hikâyelerin yatabildiğini gösteriyor.

İsveçli botanikçi Carl Linnaeus’ın icadı olan isimlendirme sistemi sayesinde, bilimsel isimlerin (özellikle de belli kişilere gönderme yapan “eponim” isimlerin) biliminsanlarının kişiliklerine açılan bir pencere haline geldiğini belirten Heard şöyle diyor: “Eponim isimlerin açtığı pencereden baktığımızda, insanlığın en iyi ve en kötü yanlarını görürüz. Bilimin, içinde çokça kişilik ve tarih barındıran bütünüyle insani bir faaliyet olduğunu ve isimlendirilen tür, ona ismini veren kişi ve isimlendirmeyi yapan biliminsanı arasındaki şaşırtıcı bağlantılarla şekillendirildiğini anlarız.”

Bu isimlerin gönderme yaptığı kişiler arasında kimler yok ki: Charles Darwin ve Alexander von Humboldt gibi meşhur biliminsanları; Maria Sibylla Merian gibi, daha az bilinen ama bitki ve hayvan bilimine büyük katkısı olmuş insanlar; David Bowie, Beyoncé ve Frank Zappa gibi müzisyenler; ‘Harry Potter’ ve ‘Yüzüklerin Efendisi’ gibi fantastik romanların ve diğer edebi türlerden eserlerin kahramanları; hatta (ne yazık ki) Hitler gibi diktatörler – ve daha niceleri.

Aşktan nefrete, hayranlık ve minnetten horgörü ve intikama birçok insani duyguyu barındıran hikâyelerle örülü olan ve bilim pratiğinin güzel yanlarına olduğu kadar kimi eksiklerine de dikkat çeken bu kitabı bütün bilimseverlere tavsiye ediyoruz.

  • Künye: Stephen B. Heard – Charles Darwin, Kaya Midyesi ve David Bowie Örümceği: Bilimsel İsimler Maceraperestleri, Kahramanları ve Hatta Birkaç Düzenbazı Nasıl Onurlandırır?, çeviren: Bahar Kılıç, Metis Yayınları, bilim, 248 sayfa, 2022

Charles Darwin – İnsanda ve Hayvanlarda Duyguların İfade Edilmesi (2021)

Charles Darwin’in evrim kuramında eksik olan tek nokta duygulardı.

İşte Darwin’in son büyük eseri olan eldeki çalışma da, tam da insan ve hayvan duygularına odaklanmasıyla hazine değerinde bir yapıt.

Darwin, önceki eserlerinde insanların diğer hayvanlardan kategorik olarak farklı olmadığını ve dünya üzerindeki bütün canlıların ortak bir atadan geldiğini ispatlamıştı.

Bu eserinde ise, insanlar ve hayvanlarda duyguların nasıl ortaklıklar gösterdiğini analiz ederek hayvan davranışlarını inceleyen bir bilim dalı olan etolojinin de temellerini atmış olur.

Darwin’in ölümünün üzerinden yüz yıldan fazla zaman geçti.

Fakat bugün de, onun parmak ısırtan çıkarımlarla dolu ifadelerini tam olarak hazmedebilmiş değiliz.

Hiçbir bilimsel devrim daha önceki alışkanlıklarımızı ve kanaatlerimizi değiştirme açısından Darwin’in buluşuyla karşılaştırılamaz.

İşte bu kitap da, bu gerçeği bir kez daha ortaya koymasıyla çok önemli ve değerli.

  • Künye: Charles Darwin – İnsanda ve Hayvanlarda Duyguların İfade Edilmesi, çeviren: Bahar Kılıç, Alfa Yayınları, bilim, 360 sayfa, 2021

Yu Hua – On Sözcükte Çin (2020)

Yu Hua, çağdaş Çin edebiyatının en önemli isimlerindendir.

‘Yedinci Gün’, ‘Kanını Satan Adam’, ‘Yaşamak’ ve ‘Yağmur Altında Çığlıklar’ gibi kitaplarıyla bildiğimiz Hua, bu sefer ülkesi Çin’i yakın tarihini merkeze alarak anlattığı bu kitabıyla karşımızda.

Özellikle Kültür Devrimi’nden bu yana Çin’de yaşanan büyük değişimi çarpıcı ayrıntılarla vermesiyle dikkat çeken kitabında Hua, devrimin Çin toplumsal hayatı üzerindeki etkisini, Çin halkının kendine has niteliklerini, ülkenin içinde bulunduğu durumu ve Çin’in hem yazar hem de kişisel anlamda kendisini nasıl etkilediğini anlatıyor.

Kültür Devrimi’nden bugüne Çin’in geçirdiği dönüşüm hakkında keyifle okunacak kitabın, Hua’nın özgün tarzının yanı sıra, pek çok ilginç hikâyeyle zenginleştiğini de ayrıca belirtelim.

  • Künye: Yu Hua – On Sözcükte Çin, çeviren: Bahar Kılıç, Jaguar Kitap, deneme, 256 sayfa, 2020

Daniel C. Dennett – Darwin’in Tehlikeli Fikri (2014)

Evrim anlayışı ile hayatın anlamını tartışan bir kitap.

Darwinci Devrimi genel anlamda ele alarak çalışmasına başlayan Daniel C. Dennett, bu kuramın, ayrıntılarını bilenlerin dünyasını nasıl değiştirebileceğini gösteriyor.

Dennett devamında ise, Darwin’in temel fikri olan evrim olgusunu algoritmik süreç şeklinde ele alarak onun hakkındaki yanlış anlamaları açıklığa kavuşturuyor.

Darwinci düşüncenin önünü açtığı bazı çarpıcı bakış açılarını da ele alan yazarın kitabı, Evrim kuramına karşı çıkan kimi biyologların, Darwin’in fikrini çürütmek yerine onu nasıl daha da güçlendirdiğini ortaya koymasıyla önemli.

  • Künye: Daniel C. Dennett – Darwin’in Tehlikeli Fikri, çeviren: Aybey Eper ve Bahar Kılıç, Alfa Yayınları, bilim, 683 sayfa