Etiket: Marc Bloch

Marc Bloch – Tarihin Savunusu veya Tarihçilik Mesleği (2023)

Tarih nedir?

Tarihçi, tarih biliminin inşasında hangi rolü üstlenir?

Annales Okulu’nun kurucularından Marc Bloch, tarihçinin zanaatını farklı açılardan tartışıyor, tarihi neyin oluşturduğunu, tarihin tarihçi tarafından yapılandırıldığını ve yaratıldığını irdeliyor.

Kitabında kimi hatalı tarih yazımları ve sahtecilik örneklerini de sunan Bloch, tarihçinin zanaatının yargılayıcı olmaması gerektiğini, tarihçinin normatif terimlerle değerlendirmek yerine açıklamaya ve tanımlamaya çalışması gerektiğini belirtiyor.

Kitaptan bir alıntı:

“Her bilim, tek başına ele alındığında, bilgiye doğru evrensel hareketin yalnızca bir parçasını teşkil eder. …onu, en spesifik görünenleri de dâhil, araştırma usullerini tam olarak anlamamız ve takdir edebilmemiz için, bu usulleri disiplinin diğer kollarında aynı anda tezahür eden tüm eğilimlerle, emin bir şekilde nasıl ilişkilendireceğimizi bilmemiz esas olacaktır. Yöntemlere ilişkin bu araştırma, başlı başına bir uzmanlık dalıdır ve bu uzmanlık dalında faaliyet gösterenler kendilerine ‘filozof’ derler. Benim kendime böyle bir yakıştırma yapmam yasaklanmıştır. İlk eğitimimdeki bu eksiklik nedeniyle, bu denemem ifade kesinliği ve ufuk genişliğinden kuşkusuz büyük ölçüde mahrum kalacaktır. Bu denemeyi olduğundan farklı sunamam; bu, gündelik işleri hakkında kafa yormayı seven bir zanaatkârın; uzun yıllar metre ve tesviye cetveli kullandı diye kendini matematikçi sanmayan bir işçinin akıl defteridir.”

  • Künye: Marc Bloch – Tarihin Savunusu veya Tarihçilik Mesleği, çeviren: Çiğdem Büyükataman Guetta, Efil Yayınevi, tarih, 128 sayfa, 2023

Kolektif – Tarihsel Sosyoloji (2022)

Tarihle sosyolojinin kesiştiği alanlarda çalışmış önemli isimlerin metinlerinden usta işi bir derleme.

‘Tarihsel Sosyoloji’, Polanyi’den Anderson’a ve Wallerstein’a Thompson ve Bloch’a pek çok ismin makalelerini barındırıyor.

Yirminci yüzyıldaki sosyal bilimler araştırmalarının en önemli meseleleri, sosyal teori ve tarihin kesiştiği alanlarda çalışan biliminsanları tarafından ortaya atıldı.

‘Tarihsel Sosyoloji‘, bu isimlerden tarihçi Marc Bloch, siyasal ekonomist Karl Polanyi, toplumsal değişim teorisyeni S. N. Eisenstadt, Weber’in en önemli takipçilerinden sosyolog Reinhard Bendix, dünya tarihi araştırmacısı Perry Anderson, tarihçi E. P. Thompson, modern toplumsal yaşamda grup eylemleri araştırmalarıyla bilinen sosyolog Charles Tilly, kapitalist sistem kavramlarına yeni bir bakış kazandıran sosyolog Immanuel Wallerstein ve karşılaştırmalı tarihsel sosyal bilimler alanına katkılarıyla bilinen siyaset sosyolojisi uzmanı Barrington Moore Jr’ın akademik çalışmalarında izlediği yöntem ve görüşlerini ayrıntılı olarak açıkladıkları makaleleri içeriyor.

  • Künye: Kolektif – Tarihsel Sosyoloji: Bloch’tan Wallerstein’a Görüşler ve Yöntemler, derleyen: Theda Skocpol, çeviren: Ahmet Fethi Yıldırım, Alfa Yayınları, sosyoloji, 512 sayfa, 2022

Marc Bloch – Büyücü Krallar (2022)

Marc Bloch’un Orta Çağ’da krallara atfedilen büyülü güçleri incelediği ve uzun zamandır çevirisi beklenen muazzam çalışması, nihayet Türkçede.

Kitap, kralların Kilise’den aldıkları güçle sıraca hastalığını nasıl iyileştirdiklerini inceliyor.

“Efendimiz Kral Louis’nin alışılmış bir mucize gerçekleştirdiğini görmedik mi? Ben kendi gözlerimle, boyunlarında ya da bedenlerinin diğer kısımlarında sıracadan mustarip şahısların, kral tarafından dokunulmak üzere etrafında toplandıklarını gördüm. Orada, onun hemen yakınındaydım ve hatta kalabalığın ona çok yaklaşmasına mâni oldum. Fakat kral, doğuştan gelen keremini onlara gösterdi; huzurlu eliyle onları kendine doğru çekti ve tevazuuyla onların üzerlerine haç işareti yaptı. Babası Philippe de cansiperane bir şekilde kendini bu haşmetli ve görkemli gücü uygulamaya adamıştı.”

Kroniklerde geçen bu mucizevî ifadeler, Orta Çağ Avrupa insanlarının kraliyete atfettikleri iyileştirici güçlerin en canlı örneklerindendir.

Bu kayıtların, Bloch titizliğiyle bir araya getirildiği ‘Büyücü Krallar’, yayınlanışından neredeyse yüz yıl sonra Fransızcadan çevrilerek ilk kez Türkiyeli okurla buluşuyor.

Yirminci yüzyılın en önemli tarihçilerinden Bloch, meslektaşı Lucien Febvre ile birlikte kurdukları dergi ve bu derginin etrafında şekillenen araştırma ekolüyle, geçtiğimiz yüzyılda tarih yazımına yön verdiler.

Bloch’un uzun yıllar süren çalışmasının ürünü olan bu kitap, bir mucizenin tarihini ve zihinlerdeki etkisini, başlangıcından bitişine kadar bin yıldan daha geniş bir zaman diliminde uzun dönemli olarak ele alır.

Eserde, kralların Kilise’den aldıkları güçle sıraca hastalığını nasıl iyileştirdikleri incelenir.

Bu özelliğiyle Orta Çağ’ı kapsayan bir kraliyet, Kilise, mucizevî iyileştirme, inanç ve zihniyet tarihi kitabıdır.

Tamamıyla birincil kaynaklara dayalı eser, tarihçiler için kaynaklarını bir araya getirme ve yorumlama konusunda bir ders niteliğinde.

  • Künye: Marc Bloch – Büyücü Krallar: Fransa’da ve İngiltere’de Kraliyetin Doğaüstü Güçleri, çeviren: Fatih Yücel, Selenge Yayınları, tarih, 452 sayfa, 2022

Marc Bloch – Feodal Toplum (2014)

Lucien Febvre ile birlikte Annales ekolünün kurucusu olarak kabul edilen Marc Bloch’un ‘Feodal Toplum’u, feodalite tartışmaları ve Ortaçağ tarihçileri için vazgeçilmez bir kaynak olduğu gibi, tarihyazımına getirdiği yöntemsel yenilikler bakımından da önemli bir eser.

Bloch söz konusu dönemi,

  • Müslümanların Avrupa’yı kuşatması,
  • Macar istilalarının sonu,
  • İngiltere ve Fransa’daki İskandinav yerleşmeleri,
  • Feodal çağda yaşam koşulları ve düşünsel ortam,
  • Feodal toplumda soy dayanışması ve kan bağları,
  • Feodal çağda vasillik ve biat,
  • Feodal toplumun belli başlı sınıfları,
  • Ve siyasal örgütlenmesi gibi parametreler bağlamında inceliyor.

Künye: Marc Bloch – Feodal Toplum, çeviren: Melek Fırat, Islık Yayınları, tarih, 736 sayfa