Deneme – Sayfa 15

Bedri Rahmi Eyüboğlu – Sabır ile Koruk (2008)

Türkiye’nin önemli gazeteci-yazarlarından Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun toplu yazılarının beşinci cildi olan ‘Sabır ile Koruk’, kendisinin 1952-1953 arasında kaleme aldığı, bazıları dönemin dergi ve gazetelerinde yayınlanmış yazılarını bir araya getiriyor.

Eyüboğlu’nun üslubunu bilenlerin de tahmin edebileceği gibi, gezi izlenimleri, güzel sanatlar ve toplumsal sorunlar gibi pek çok konuda kaleme alınmış bu yazılar, güncel yazıların aksine, birer deneme niteliğinde.

Eyüboğlu’nun herhangi bir yerde yayınlanmamış yazıları da, kitapta kronolojik olarak yer alıyor.

Künye: Bedri Rahmi Eyüboğlu – Sabır ile Koruk, İş Kültür Yayınları, deneme, 322 sayfa

Kürşad Kahramanoğlu – Babalara Hediyeler (2014)

‘Babalara Hediyeler’, sendikacı, aktivist ve gazeteci Kürşad Kahramanoğlu’nun siyaset, insan hakları, hukukun üstünlüğü, demokrasi ve seyahat konulu yazıları yer alıyor.

Kahramanoğlu’nun denemeleri, çok renkli ve farklı konulara uzanıyor.

Burada bazı yemek tariflerinden Tarkan’a, Ertuğrul Özkök’ten Yaşar Kemal’e, Sezen Aksu’dan Hrant Dink’e pek çok yazar, sanatçı, akademisyen ve gazeteciye dair anı ve yorumlar paylaşılıyor.

Künye: Babalara Hediyeler, Kürşad Kahramanoğlu, Alan Yayıncılık, deneme, 245 sayfa

İsmail Mert Başat – Gökyüzünden Başka Sınır Yok (2008)

İsmail Mert Başat’ın geçmiş yıllarda yayınlanmış üç deneme kitabından yaptığı bir seçki ile daha sonra kaleme aldığı denemeleri, bu kitapta bir arada…

Başat’ın, adını Endülüslü bir köylünün tümcesinden alan kitabındaki denemeler, dayatılmış bir hayat karşısında, bireyin ne tür savunma araçları yaratabileceğine odaklanıyor.

Başat bu savunma araçlarının başında sanatın geldiğini, çünkü sanatın küresel ve zihinsel hegemonya karşısında direnmeci ve özgürleştirici olanaklar barındırdığını düşünüyor.

Sanatta anlamın kuruluşu, estetik, sanatın felsefe, demokrasi ve barışla kurduğu bağlar, denemelerin konularını oluşturuyor.

Künye: Gökyüzünden Başka Sınır Yok, İsmail Mert Başat, Kırmızı Yayınları, deneme, 356 sayfa

Erol Göka – Hayata ve Aşka (2008)‏

HAYATA VE AŞKA… Erol Göka, Aşina Kitaplar, deneme, 254 sayfa

‘Hayata ve Aşka’, psikiyatrist Erol Göka’nın, insanın ruh ve düşünce dünyasına odaklanan denemelerinden oluşuyor. Hayatın anlamının olup olmadığı, aşırı bilginin zararları, marka anlayışının yarattığı kimlik krizi, neden gençlere düşman olunduğu, âşık olunup olunmadığının nasıl anlaşılacağı, evliliğin insana aykırı olup olmadığı, internet ilişkileri ve aşkları, kitapta yer alan ve aşk ile hayata odaklanan çok sayıdaki konudan birkaçı. Ruh dünyasının dönüşüme uğradığını ve birçok okura ulaşmak istediğini söyleyen Göka, kitabının, bu yeni ruh halinin ürünü olduğunu söylüyor.

Ursula K. Le Guin – Zihinde Bir Dalga (2017)

ZİHİNDE BİR DALGA, Ursula K. Le Guin, çeviren: Tuncay Birkan, Müge Gürsoy Sökmen, Özge Çelik, Özde Duygu Gürkan ve Savaş Kılıç, Metis Yayınları, deneme, 296 sayfa

‘Yerdeniz’ serisinden ‘Mülksüzler’e, dünya edebiyatına büyük yapıtlar armağan etmiş Ursula K. Le Guin’den farklı konulara eğilen denemeler. Le Guin’in edebiyat, yazmak ve okumak, yazarlar, hayat ve hayal gücü gibi konularda dair kaleme aldığı denemeler, kendisinin külliyatına önemli bir katkı sunuyor. Le Guin buradaki yazılarında kadın olmak, yaşlı olmak, okur olmak, yazar olmak, güzellik saplantısı, toplumsal cinsiyet, gerçek ve kurmaca, gençlik, koleksiyoncular, anlamak ve dinlemek, yazarlık atölyeleri gibi pek çok konuyu kendine has tarzıyla irdeliyor. Kitabın bir diğer ilgi çekici yanı da, Le Guin’in Tolstoy, Borges, Dickens, Twain ve J. R. R. Tolkien gibi yazarlar üzerine değerlendirmelerini barındırması. Sıra dışı bir hayal gücüne sahip bir yazardan hayal gücüne ve yaratıcılığa övgü niteliğinde metinler.

Ceyhun Yılmaz – Yalnızsam Düzelt (2014)

YALNIZSAM DÜZELT, Ceyhun Yılmaz, Parantez Yayınları, deneme, 213 sayfa

‘Yalnızsam Düzelt’, komedyen Ceyhun Yılmaz’ın 2009’un Ekim ayından 2012’nin sonuna kadar izleyicileriyle paylaştığı tweetlerden oluşuyor. Tweetlerin konusunu, Yılmaz’ın aşka, hayata, insana, zamana, gelip geçiciliğe, kadınlara ve şiire dair fikirleri oluşturuyor. Tweetlerden bazı örnekler: “Kaybetmeye alışınca, / Kazanmayı sevemiyor gönül.”, “İlk soruyu kendine sorar insan. / Ve kimsenin cevabına ‘bunun için’ inanmaz.”, “Aşk’a hürmeti olmayanın / Merhametine inanmam.”

Hamit Geylani – Şemdinli’den Qamişlo’ya Dağ Sevdası (2014)

ŞEMDİNLİ’DEN QAMIŞLO’YA DAĞ SEVDASI, Hamit Geylani, Aram Yayınları, deneme, 208 sayfa

Bir dönem Hakkari milletvekilliği yapan ve halen BDP Genel Başkan Yardımcılığı görevini yürüten Hamit Geylani elimizdeki kitabında, hayatı ve siyaseti konu edinen denemelerini sunuyor. Geylani denemelerinde, acılarla kuşatılmış Kürt coğrafyasını, hukuk reformunun ve yeni bir anayasanın gerekliliğini, HADEP’i yaratan koşulları, demokratik temsildeki haksızlığı, bir barış projesi olarak demokratik özerkliği, babasıyla birlikte katledilen Uğur Kaymaz davasındaki adaletsizlikleri, Roboski katliami ile 33 Kurşun kıyımı arasındaki benzerlikleri ve Kürt hareketi ile Türkiye demokrasisinin kimi güncel sorunlarını anlatıyor.

Osman Namdar – Sokağa Çıkma Yüzü (2008)

SOKAĞA ÇIKMA YÜZÜ, Osman Namdar, Artshop Yayınları, deneme, 96 sayfa

‘Sokağa Çıkma Yüzü’, “Bir yanılsamalar çağında yaşıyoruz. Yüreğimiz günden güne sıcaklığını yitiriyor. Bu soğuyan dünyada edebiyat, özellikle de şiir en iyi sığınağı insanın,” diyen Osman Namdar’ın şiir konulu denemelerinden oluşuyor. Namdar, edebiyatın, özellikle de şiirin, insanın kendini tanımasının ve dış dünyaya da kendini anlatabilmesinin en iyi araçlarından biri olduğuna inanan bir isim. Kitaptaki denemeler de, bu inançtan ve yaklaşımdan güçlerini alıyor. Çağımızın bireye yaşattığı tüm yabancılaşmalar karşısında, “yüreğini sıcak tutmanın” tek çare olduğunu söyleyen yazarın denemeleri, hayata karşı içten olabilme kaygısının neticeleri.

Dinçer Sezgin – İzmir Esintileri (2007)

İZMİR ESİNTİLERİ, Dinçer Sezgin, İzmir Büyükşehir Belediyesi Yayınları, deneme, 223 sayfa

‘İzmir Esintileri’, kendisi de bir İzmirli ve İzmir tutkunu olan Dinçer Sezgin’in, bir kısmı bu şehre dair denemelerini barındırıyor. Öykü, şiir ve çocuk kitapları da bulunan Sezgin’in, hatırlanacağı gibi, deneme türünde de yayınlanmış eserleri bulunuyor. Sezgin’in denemeleri, kendisi gibi edebiyatla haşır neşir olmuş önemli isimlere dair anımsamalar, barış üzerine değerlendirmeler, gündelik hayatın içine sindiği için çoğu zaman fark edilemeyen ayrıntılar gibi birçok konuyu ele alıyor. Sezgin’in doğduğu ve halen yaşadığı İzmir kenti ise, denemelerde hem kendisinin hayatında bıraktığı izler hem de nostaljik yönleriyle öne çıkıyor.

Ataol Behramoğlu – Şiirin Dili Anadil (2007)

ŞİİRİN DİLİ ANADİL, Ataol Behramoğlu, Evrensel Yayınları, deneme, 368 sayfa

‘Şiirin Dili Anadil’de, Ataol Behramoğlu’nun Türkiye ve dünya şiiri ve şairleri üstüne kaleme aldığı yazılar yer alıyor. Yunus, Kaygusuz Abdal, Namık Kemal ve Tevfik Fikret’ten günümüzün genç şairlerine kadar, yüzlerce yıllık Türkiye şiirinin birikimi bu kitapta okuyucuyu karşılıyor. Yine Dante ve Hugo’dan, Marti, Eluard, Ritsos ve Neruda’ya, dünya şiirinin önemli isimlerinden seslenen kitap, şiirin evrensel coğrafyasına ve seyrine de odaklanmış oluyor. ‘Ustalardan Günümüze’, ‘Şiirin Dili-Anadil’, ‘Günümüz Şiirinden’ ve ‘Dünya Şiirinden’ başlıklı bölümlerden oluşan kitap, şiirin önemli duraklarına uğruyor, ayrıca Türkiye şiirinin dünya şiiriyle kurduğu bağlara da işaret ediyor.