Kategori: İktisat

Kolektif – Faşizm ve Kapitalizm (2018)

Max Horkheimer’in çok önemli bir saptaması olmuştu: Kendisi, “Kapitalizmden söz etmek istemeyen, faşizm kelimesini de ağzına almamalıdır.” demişti.

Zira toplumun ekonomik üretimi ile sosyal yapı ve bu temel üzerinde yükselen kamusal iktidar biçimi arasında doğrudan bir ilişki vardır.

Bu derleme ise, faşizm ve kapitalizm arasındaki hem açık hem de karmaşık ilişkiyi daha iyi kavramak için çok iyi bir fırsat.

Kitapta bir araya gelen Marksist yazarlar Angelo Tasca, Arthur Rosenberg, Otto Bauer ve August Thalheimer, özellikle faşizm, faşizmin tarihsel kökleri ve işlevleri hakkında çok önemli saptamalarda bulunuyorlar.

Kitapta,

  • Devletin neliği,
  • Devletin tipolojisi,
  • Faşizmin devlet tipolojisindeki yeri,
  • Faşist devlet iktidarı,
  • Faşizmin teorisi,
  • Bir kitle hareketi olarak faşizmin yükselişi ve düşüşü,
  • Faşizmin oluşum ve gelişiminin genel şartları ve bunun gibi önemli konuları tartışıyor.

Faşizmin demokratik alanı tarumar ettiği bir süreçten geçiyoruz ve bu kitap da, faşizmin karakteri ve faaliyetleri hakkında çok sağlam bir kaynak.

  • Künye: Kolektif – Faşizm ve Kapitalizm, çeviren: Rona Serozan, Ayrıntı Yayınları, siyaset, 128 sayfa, 2018

Serge Latouche – Kanaatkâr Bolluk Toplumuna Doğru (2018)

Serge Latouche, günümüzde, küçülme teorisi, büyüme karşıtlığı, iktisadi ve araçsal aklın eleştirisi, ekolojizm ve tüketim toplumuna alternatif yaşam modelleri gibi temalar söz konusu olduğunda başvurulan en önemli isimlerden.

Latouche’un küçülme teorisini çok yönlü bir şekilde açıkladığı bu çalışması da, kendisinin kalkınmacı iktisadi yaklaşıma ve büyüme saplantısına yönelik en keskin eleştirilerini barındırıyor.

Latouche, ekonomizmin imgelemimizi işgal ettiğini, onu yeniden şekillendirdiğini ve nihayetinde alternatif düşünce olanaklarını bir bütün olarak yok eden tahakkümcü bir güce dönüştüğünü belirtiyor.

Kitabın en önemli katkılarından biri de, küçülme düşüncesi karşıtlarındaki yanlış anlama ve yorumlara açıklık getirmesi, eleştirilere cevap vermesi ve sıradan okurun zihninde küçülme düşüncesine dair soruları cevaplandırmasıdır diyebiliriz.

Küçülmenin neden sıfır büyüme olmadığını, neden taş devrine dönüşü hedeflemediğini, neden teknoloji düşmanı olmadığını ve neden herkesi işsizler ordusuna katmanın aracı olmadığını kavramak isteyenler bu kitaba muhakkak bakmalı.

  • Künye: Serge Latouche – Kanaatkâr Bolluk Toplumuna Doğru: Küçülme Üzerine Yanlış Yorumlar ve Tartışmalar, çeviren: Tahir Karakaş, İletişim Yayınları, iktisat, 176 sayfa, 2018

Ayşe Buğra ve Osman Savaşkan – Türkiye’de Yeni Kapitalizm (2014)

1980 sonrasında iş dünyasının ekonomik, siyasi ve kültürel koordinatlarını dönüştüren, yeni türden çıkar temsiliyetlerine yol açan ve Türkiye’de hükümet ile iş dünyası arasındaki ilişkileri değiştiren gelişmelerin bir dökümü.

Bu kitap tam da bunu irdeliyor ve bunu yaparken, muhafazakâr ve laik burjuvazi arasındaki çatışmaları saptamayı da ihmal etmiyor.

  • Künye: Ayşe Buğra ve Osman Savaşkan – Türkiye’de Yeni Kapitalizm, İletişim Yayınları

Maurizio Lazzarato – Marcel Duchamp ve İşin Reddi (2017)

Zamanı ve dünyayı hakkıyla yaşamak için tembelliği bir araç gibi nasıl kullanabiliriz?

İtalyan düşünür ve sosyolog Maurizio Lazzarato, Marcel Duchamp’ın yeni bir öznelliği yaratmanın ve var olan kapitalist dayatmayı aşmanın bir yolu olarak ortaya koyduğu “işin reddi” ve “tembel eylem” kavramlarını iktisadi ve felsefi birer kategori olarak yeniden yorumluyor.

Lazzaroto bunu yaparken, söz konusu kavramların kapitalist anlamda işin üzerimizde yarattığı baskıyla nefes alamaz hale geldiğimiz bugün için bize ne gibi mücadele imkânları sunabileceğini de irdeliyor. Ki kitabın en önemli katkısı da bu.

“Amaçlanan çalışmama özgürlüğü müdür yoksa çalışarak özgürlüğe kavuşmak mıdır?” sorusunun izini süren Lazzarato, mübadele, mülkiyet ve emek kavramlarının bir sorgulaması eşliğinde, bizi başka bir yaşam biçimi üzerine düşünmeye çağırıyor.

  • Künye: Maurizio Lazzarato – Marcel Duchamp ve İşin Reddi, çeviren: Sercan Çalcı, Kolektif Kitap, siyaset, 80 sayfa, 2017

Jeremy Rifkin – Üçüncü Sanayi Devrimi (2014)

Endüstriyel yaşam tarzını oluşturan petrol ve diğer fosil yakıtlar tükeniyor ve bu enerjiden üretilen teknolojiler hızla eskiyor.

İnternet teknolojisi ve yenilenebilir enerjilerin dünyayı değiştirebilecek bir Üçüncü Sanayi Devrimi’ni sağladığını söyleyen Rifkin, yeşil bir geleceğin imkânlarını tartışıyor.

  • Künye: Jeremy Rifkin – Üçüncü Sanayi Devrimi, çeviren: Pelin Sıral ve Murat Başekim, İletişim Yayınları

Kolektif – İktisatta Davranışsal Yakalaşımlar (2017)

Psikoloji alanında çalışan uzmanların ortaya koyduğu gibi, gündelik hayatımızda pek rasyonel davrandığımız söylenemez.

Bu durumu en iyi gözlemleyebileceğimiz alanlardan biri ise, alışveriş alışkanlıklarımız.

Alışverişe çıkarken bizi peşinden sürükleyen irrasyonel davranışlarımız neler?

İşte, ilk baskısı 2015’te yapılan bu çalışma, davranışsal iktisat hakkında Türkçede yetkin bir kaynak olmaya devam ediyor.

Saha çalışmaları ve örnek vakalarla desteklenen kitap, insanın hem tüketici hem de üretici olarak iktisattaki davranışlarını kapsamlı bir bakışla analiz ediyor.

  • Gelirimiz yetmediği halde, sırf komşumuz yeni bir araba aldı diye gidip krediyle araba alıyoruz?
  • Elinde hesap makinesiyle bize teklif sunan satıcı, neden elleri cebinde teklif veren satıcıdan daha inandırıcı gelir?
  • Güneşli havalarda neden ATM’lerden daha fazla para çekiyoruz?
  • Pazarda neden önünde daha fazla kalabalık olan tezgâhlara yöneliyoruz?
  • Neden ucu bucağını düşünmeden kafe, restoran açmaya karar veriyoruz?

Eldeki kitap, tüm bu sorulara yanıt vermesiyle önemli.

  • Künye: Kolektif – İktisatta Davranışsal Yakalaşımlar, derleyen: Devrim Dumludağ, Ester Ruben, Levent Neyse ve Özge Gökdemir, İmge Kitabevi, iktisat, 416 sayfa, 2017

Zülküf Aydın – Çağdaş Tarım Sorunu (2017)

Türkiye tarımında, özellikle son 15-20 yıllık süreçte akla hayale gelmeyecek dönüşümler yaşandı.

Örneğin son yıllarda buğday ve saman gibi, ülkenin tarımının ana ürünlerinin dahi ithal edildiği haberlerini sıklıkla alıyoruz.

Bu, var olan sıkıntıların yalnızca çok küçük bir kısmı.

Örneğin çok uluslu şirketler tarımın hemen her alanında varlık göstermeye başladılar.

Ve son dönemde çıkarılan tütün, şeker ve diğer tarım yasaları da, ülkenin tarımından ziyade bu şirketlerin çıkarlarına hizmet ediyor.

İşte Zülküf Aydın’ın bu önemli çalışması, tarım alanındaki bunun gibi güncel sorunları geniş bir perspektifte irdeliyor.

Küreselleşmenin ve finansallaşmanın dünya tarımına etkilerini irdeleyerek kitabına başlayan Aydın, bu gelişmelerin nasıl tarımın uluslararasılaşmasıyla sonuçlandığını ve Türkiye’de çok uluslu şirketlerin önceliklerinin nasıl devletin korumacı, destekleyici tarım politikalarının yerine geçtiğini gözler önüne seriyor.

Çalışmayı dikkat çekici kılan bir diğer husus da, Aydın’ın bunları yaparken, 1970’li ve 80’li yıllarda Türkiye’de büyük yankı uyandırmış “Tarım Sorunu” tartışmalarını yeniden gündeme getirmesi.

Tarımda yaşanan tarihsel ve güncel sorunları daha iyi kavramak için bir başucu kitabı.

  • Künye: Zülküf Aydın – Çağdaş Tarım Sorunu, İmge Kitabevi, tarım, 335 sayfa, 2017

Tevfik Güran – 19. Yüzyılda Osmanlı Ekonomisi (2014)

On dokuzuncu yüzyılda, hem iç dinamikleri hem de dünya ekonomisindeki gelişmeler nedeniyle önemli dönüşümler geçiren Osmanlı ekonomisinin bir panoraması.

On sekizinci yüzyılda İstanbul’un beslenme probleminin çözülme çalışmaları; Tanzimat dönemindeki tarım politikaları ve Osmanlı iç ticaretinin yapısı gibi ilgi çekici konuları merak edenlere…

  • Künye: Tevfik Güran – 19. Yüzyılda Osmanlı Ekonomisi, İş Kültür Yayınları

Kolektif – Türkiye’de İktisadi Düşünce (2017)

Türkiye’de iktisadi düşüncenin gelişimi hakkında farklı konu ve perspektifleri bir araya getiren sağlam bir derleme.

Kitabın yazarları bunu yaparken, Türkiye’deki iktisadi düşüncenin gelişiminde dış dünyadan gelen fikirlerin belirleyiciliğini, Türkiye’de ortaya çıkan iktisadi düşüncenin dış dünyaya etkilerini ve iktisadi düşüncenin kitlelere yayılma yollarını irdeliyor.

Çalışmada ele alınan kimi konular şöyle:

  • Osmanlı iktisat düşüncesinde bir kalkınma stratejisi olarak örnek alma,
  • Mehmet Sadık Rıfat Paşa bağlamında, 19. yüzyılda kameralist fikirlerin Osmanlı’ya etkileri,
  • List’in iktisadi fikirlerinin Osmanlı’nın son yılları ile Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki “Türkleştirme” politikalarına etkileri,
  • Kemalizmin ekonomi politiğinde önemli bir sayfa olan “Güdümlü ekonominin” nitelikleri,
  • Kadro yazarlarının perspektifinden Osmanlı ve Türkiye tarihinde derebeylik rejimi,
  • “Yeni toplum düzeni” arayışında Peyami Safa ve Fransız liberalleri,
  • Wilhelm Röpke çevirilerinin Türkiye’de üniversite çevrelerine etkileri,
  • Murat Sertel ve Korkut Boratav’ın özyönetim modelleri…

Görüldüğü gibi, daha önce pek ele alınmamış konuları tartışan kitabın, bu yönüyle alana özgün bir katkı sunduğunu belirtmemiz gerekiyor.

Kitaba yazılarıyla katkıda bulunan isimler ise şöyle: Seven Ağır, Alper Duman, Ercan Eren, Burak Gürbüz, Alp Yücel Kaya, Kaan Öğüt, M. Erdem Özgür, Eyüp Özveren, Metin Sarfati, Ahmet Sönmez ve Cenk Yaltırak.

  • Künye: Kolektif – Türkiye’de İktisadi Düşünce, derleyen: M. Erdem Özgür, Alper Duman ve Alp Yücel Kaya, İletişim Yayınları, iktisat, 328 sayfa, 2017

Kolektif – Bir Eylem Felsefesi (2014)

Komünist Manifesto’nun 100. yılı anısına, çağımızın önemli Marksist tarihçi ve kuramcıları tarafından kaleme alınmış metinler.

Makaleler, Marksizmin tarih, iktisat teorisi, felsefe ve kültür konularına dair temel tezlerini ortaya koyduğu gibi, Komünist Manifesto’da önerilen politikayı, bunun günümüzün devrimci değişimlerine verdiği yanıtı irdeliyor.

  • Künye: Kolektif – Kolektif – Bir Eylem Felsefesi: Komünist Manifesto ve İktidar Mücadelesi, çeviren: Tonguç Ak, Evrensel Yayınları