Anı – Sayfa 2 – Dipnotski

Zeki Paşa’nın Balkan Savaşı Hatıratı (2012)

ZEKİ PAŞA’NIN BALKAN SAVAŞI HATIRATI, çeviren: Sema Demirtaş, Alfa Yayınları, anı, 136 sayfa

Elimizdeki kitap, 1912 yılı başlarında 2. Ordu Müfettiş Vekâleti’ne atanan ve daha sonra Vardar Ordusu Komutanlığı ile Balkan Savaşı’na katılan korgeneral Zeki Kılıç-Kolaçoğlu’nun anılarından oluşuyor. Balkan Savaşları’nda orduyu komuta etmek gibi önemli bir görev üstlenmiş Zeki Paşa anılarında, Kumanova Meydan Muharebesi’ni, Pirlepe bölgesinde yaşanan olayları, Manastır Meydan Muharebesi’ni ve Kuzey Yunanistan’da Yanya’nın düşüşünü anlatıyor.

Mustafa Yoker – Kalimera, Fener, Şalom, Balat (2012)

KALİMERA FENER, ŞALOM BALAT, Mustafa Yoker, Çatı Kitaplar, anı, 256 sayfa

Mustafa Yoker, İstanbul kültüründe yüzyıllar boyu var olmuş Rumlar, Ermeniler ve Yahudilere bir ağıt niteliğindeki anılarında, 1950’li 1960’lı yıllarda geçen çocukluk yıllarını anlatıyor. Yoker’in anılarını kapsayan mekân, Unkapanı’ndan başlayarak Haliç kıyısı boyunca Eyüp’e kadar uzanan Cibali, Küçük Mustafa Paşa, Fener, Balat ve Ayvansaray gibi tarihi semtler. Yazar burada, çocukluğunun mahalle kültürünü ve bölgedeki toplumsal hayatı ayrıntılı bir şekilde anlatıyor. Yoker’in çocukluğunun, Fener ve Balat semtlerinde henüz kozmopolit kültürün yaşandığı dönemlerde geçmesi de, anıları önemli kılan hususların başında geliyor.

Abdullah Paşa’nın Balkan Savaşı Hatıratı ve Mahmut Muhtar Paşa’nın Cevabı (2012)

ABDULLAH PAŞA’NIN BALKAN SAVAŞI HATIRATI VE MAHMUT MUHTAR PAŞA’NIN CEVABI, çeviri: Hülya Toker, Sema Demirtaş ve Mustafa Toker, Alfa Yayınları, anı, 396 sayfa

Elimizdeki çalışma, Balkan Savaşları’nda önemli görevler almış iki ismin, Tevfik Paşa Hükümeti’nin Harbiye Nazırı Korgeneral Abdullah Kölemen ile onun hatıratına yanıt veren 2. Doğu Ordu Komutanı Mahmut Muhtar Paşa’nın anılarından oluşuyor. Hatıratına, Balkan Savaşları öncesinde Osmanlı ordusunun durumu hakkında bilgi vererek başlayan Abdullah Paşa, devamında da, Balkan Savaşları için seferberlik ilan edilişini, askeriyenin yaptığı yığınakları ve yapılan savaşları anlatıyor; bu arada, savaşta 2. Doğu Ordu Komutanı olarak görev yapmış Mahmut Muhtar Paşa’ya da kimi eleştiriler yöneltiyor. Mahmut Muhtar Paşa ise, Balkan Savaşları konusunda kendi anılarını anlatırken, aynı zamanda Abdullah Paşa’nın yaptığı eleştirilere de yanıt veriyor.

Pakize Türkoğlu – Kısa Süren Hasat (2012)

KISA SÜREN HASAT, Pakize Türkoğlu, İş Kültür Yayınları, anı, 638 sayfa

Pakize Türkoğlu ‘Kısa Süren Hasat’ta, Köy enstitüsündeki öğrencilik yıllarını anlatıyor. Türkoğlu, 1944’te Aksu Köy Enstitüsü’nü, 1947’de de Hasanoğlan Köy Enstitüsü’nün yüksek bölümünü bitirdi. İşte elimizdeki kitap, Türkoğlu’nun bu iki okula dair anılarından oluşuyor. Yazar burada, okullarda aldığı eğitimi, burada görev almış öğretmenleri ve enstitülerde eğitim almanın öğrencilerde yarattığı muazzam dönüşümü anlatıyor. Dönemin Türkiye’sinin de bir panoramasını çizen Türkoğlu’nun anılarında, Mehmet Başaran, Talip Apaydın, Sabahattin Eyüboğlu, Ruhi Su, Bella Eskenazi, Malik Aksel, Karl Ebert gibi simalar da yer alıyor.

Charles V. F. Townshend – Mezopotamya Seferim (2012)

MEZOPOTAMYA SEFERİM, Charles V. F. Townshend, çeviren: Gürol Koca, İş Kültür Yayınları, anı, 718 sayfa

İngiliz general Charles V. F. Townshend ‘Mezopotamya Seferim’de, komutası altında gerçekleşen Kurna, Kûtülamare ve Selmanıpâk muharebelerine dair anılarını sunuyor. Kûtülamare savaşı, Osmanlı ordusunun Çanakkale savaşı ile birlikte, 1. Dünya Savaşı’nda kazandığı iki büyük zaferden biriydi. Kitap, bu muharebereyi birebir komuta etmiş bir generalin anlatımlarından oluşmasıyla önemli bir tarihi belge. Selmanıpâk taaruzu gibi, Irak cephesi konusunda ayrıntılı detayların sunulduğu kitap, Townshend’in İstanbul’da yaşadığı dönemden hareketle yaptığı, şehrin siyasi atmosferi hakkındaki değerlendirmelerle de dikkat çekiyor.

Melda Kaptana – Ben Bir Bizans Bahçesinde Büyüdüm (2012)

BEN BİR BİZANS BAHÇESİNDE BÜYÜDÜM, Melda Kaptana, E Yayınları, anı, 335 sayfa

Yeni bir baskıyla sunulan ‘Ben Bir Bizans Bahçesinde Büyüdüm’, Melda Kaptana’nın İstanbul’da başlayıp Paris’e, New York’a ve Stockholm’e uzanan hayatından kesitler sunuyor. İstanbul’da gerçek bir Bizans bahçesinde dünyaya gelen Kaptana, genç bir Cumhuriyet aydını olarak Paris’te eğitim almış, New York’ta uzun bir süre bulunmuş, geçimini sağlamak için neredeyse sayısız işte çalışmış ve yaşadığı sıkıntılara rağmen hayattan keyif almayı da unutmamış isimlerden. Aynı zamanda Türkiye’nin ilk sanat galericilerden biri olan Kaptana’nın anıları, Doğu ile Batı kültürünün iyi bir bireşimini sunmasıyla da okunmayı hak ediyor.

Güngör Aydın – Vali (2012)

VALİ, Güngör Aydın, İmge Kitabevi, anı, 270 sayfa

Güngör Aydın, yetmiş yılı aşkın yaşamı içinde kaymakamlık ve valilik gibi yönetsel görevlerin yanı sıra, Mülkiyeliler Birliği, Halkevleri ve İnsan Hakları Derneği gibi sivil toplum kuruluşlarında, Demokrasi Kurultayı, Anayasa Kurultayı ve Aydınlar Dilekçesi gibi aydın girişimlerinde demokrasi ve insan hakları savaşımı vermiş bir isim. Güngör, 1978’de Elazığ valiliği yaptığı sırada, Alevileri katletmeye hazırlanan gerici kitleyi, yetkilerini zorlayarak engellemiş ve büyük bir katliamın yaşanmasının da önüne geçmişti. Onun anılarından oluşan eldeki kitap, bu mücadeleci kişiliğin hikâyesini ilk ağızdan vermesiyle önemli.

Steven Runciman – Bir Gezginin Alfabesi (2012)

BİR GEZGİNİN ALFABESİ, Steven Runciman, çeviren: Bahar Tırnakçı, Yapı Kredi Yayınları, anı, 285 sayfa

Bizans İmparatorluğu ve Haçlı Seferleri alanlarının önde gelen isimlerinden Steven Runciman, üç ciltlik ‘Haçlı Seferleri’ ile ‘Konstantinopolis Düştü’ isimli kitaplarıyla övgü toplamıştı. Yazarın eldeki kitabı da, hayatının farklı dönemlerinde, çalışmaları ya da merakı vesilesiyle gördüğü mekânlara dair anılarından oluşuyor. Aynaroz, Bulgaristan, Kamboçya, Mısır, Basra Körfezi, Los Angeles, Mora, Filipinler, Romanya, Xanadu ve Batı Hint Adaları, Runciman’ın gezilerinden birkaç durak. Runciman’ın kitabını ilgi çekici kılan bir husus da, mekânlara dair izlenimlerin yanı sıra, ilginç insan hikâyeleri barındırması.

Hasan Cemal – Kimze Kızmasın Kendimi Yazdım (2012)

KİMSE KIZMASIN KENDİMİ YAZDIM, Hasan Cemal, Everest Yayınları, anı, 280 sayfa

Hasan Cemal, şu ana kadar kendisini en çok zorlayan kitap olarak tanımladığı ‘Kimse Kızmasın Kendimi Yazdım’da, kendi siyasal geçmişiyle hesaplaşıyor. Ağırlıklı olarak Türkiye’nin 12 Mart günlerini anlatan kitap, bizde pek görülmeyen şekilde itiraflarda bulunması ve bu anlamda bir arınmaya girişmesiyle dikkat çekiyor. Hasan Cemal, ilkin 1999’da yayımlanan ve hemen ertesinde büyük tartışmalar yaratan kitabında, Yön Dergisi günlerine, Doğan Avcıoğlu’na, yazı işleri müdürlüğünü yürüttüğü Devrim gazetesine, Deniz Gezmiş’e ve dönemin sol atmosferine dair anılarını, bir yüzleşme çabası ekseninde okurlarıyla paylaşıyor.

Alain Vircondelet (haz.) – Balthus’ün Anıları (2012)

BALTHUS’ÜN ANILARI, hazırlayan: Alain Vircondelet, çeviren: Orhan Suda, Yapı Kredi Yayınları, anı, 182 sayfa

‘Balthus’ün Anıları’, 20. yüzyılın en büyük ressamlarından biri olarak kabul edilen ve asıl adı Balthazar Klossowski de Rola olan Balthus’ün kendi ağzından derlenmiş anılarına yer veriyor. Genelde suskun biri olan Balthus, içini, bu kitabı hazırlayan Alain Vircondelet’ye dökmüş. Bu anılar, Balthus’ün sanat, resim, yaşam ve ölüm üzerine düşüncelerini, gözlemlerini, aykırı ve öfkeli yargılarını okurlara sunmasıyla dikkat çekiyor. Kitapta, Balthus’ün Paris, Roma ve İsviçre’de sürüp giden heyecanlı yaşamı; Artraud’yla, Giacometti’yle ve Picasso’yla dostlukları; resimleri, aşkları ve kızgınlıklarına dair anıları bulunuyor.