Türkiye siyasetine özgün katkılar sunmuş Bülent Ecevit’in fikir, siyaset ve hayat macerasını adım adım izleyen sağlam bir çalışma.
Kitap, Ecevit’in çocukluk ve gençlik dönemini, yetiştiği çevreyi, gazetecilikten politik liderliğe uzanan kariyerini, 12 Eylül darbesi zamanlarında yaşadıklarını ve bir siyasetçi olarak yükselişini ve düşüşünü anlatıyor.
Türk sağı üzerine yaptığı çalışmalarıyla bilinen Fatih Yaşlı, bu sefer de 1960-1980 zaman aralığına odaklanarak Ecevit, “ortanın solu” ve CHP üzerine eleştirel bir çalışmayla karşımızda.
Kitap, CHP’nin, Ecevit’in ve “ortanın solunun” en güçlü zamanlarını yaşadığı bu dönemin iktisadi, siyasal ve toplumsal gelişmelerini ayrıntılarıyla sergilemesiyle bir başvuru kaynağı olmaya aday.
Kitabın ilk bölümü, CHP’nin 27 Mayıs’a bakışı ve Demokrat Parti (DP) iktidarının devrilmesinin ardından kurulan 27 Mayıs rejimi içerisindeki CHP’nin yerini anlatıyor.
İkinci bölümde, 1965 Türkiye’si ve dolayısıyla ortanın solunun ortaya çıktığı konjonktür inceleniyor, merkeze ise TİP’in artan siyasal etkisi ve buna verilen tepkiler konuluyor.
Bunun ardından İnönü’nün ortanın solunu ilk kez telaffuz ettiği röportajın ve Ecevit’in ortanın solunu doktrine etmeye başladığı ilk köşe yazılarının üzerinde duruluyor.
Üçüncü bölümde, 1969 seçimlerine Türkiye’nin nasıl bir politik atmosferde gittiği, merkeze solun yükselişi ve devletin buna yanıtı konularak anlatılıyor.
CHP’nin “yeni stratejisi” üzerinde durulduktan sonra, ortanın soluna ait “düzen değişikliği” kavramının ilk kez kullanıldığı “Düzen Değişikliği Programı” adı verilen seçim beyannamesi ayrıntılı bir şekilde inceleniyor.
Dördüncü bölümde, CHP gençliğinin ortanın soluna bakışı, ortanın solunun CHP yönetimi tarafından gençliği komünizmden koruyacak bir araç olarak görülmesi, gençliğin ortanın solunun parti örgütü tarafından benimsenmesinde oynadığı rol ve Ecevit’in CHP gençliği üzerindeki etkisi anlatılıyor.
Beşinci bölümde, 12 Mart’ın hem CHP hem de ortanın solu üzerindeki etkisi anlatılıyor.
Altıncı bölümde, büyük umutlarla kurulan CHP- MSP koalisyon hükümetinin neden uzun ömürlü olamadığı Kıbrıs Harekâtı ve Af Yasası merkeze konularak irdeleniyor.
Kitabın yedinci ve son bölümünde ise, 1977 seçimlerinden sonra ortaya çıkan hükümet bunalımı ve 2. Milliyetçi Cephe hükümetinin kuruluşu ele alınıyor.
Ardından, Ecevit’in AP’de yaşanan çatlak sonrası partilerinden istifa eden milletvekilleri ile anlaşarak 2. MC’yi gensoru ile düşürmesi ve hükümeti kurma süreci üzerinde duruluyor.
Bülent Ecevit’in kaleme aldığı ‘Mithat Paşa ve Türk Ekonomisinin Tarihsel Süreci’, 19. yüzyılda Osmanlı toplumundaki yenilikçi hareketlere öncülük eden önde gelen bir aktörü ve onun çalışmalarını, dönemin siyasi ve ekonomik bağlamı ekseninde irdeliyor.
Ecevit, Mithat Paşa’nın, Türkiye toplumunda ekonomik yapı değişikliğini ve demokratikleşme sürecini başlatanlardan biri olduğunu ve kendisinin Osmanlı yenilikçileri arasında ekonomiye ve halk örgütlenmesine gereken önemi veren tek devlet adamı olduğunu söylüyor.
Ecevit, ilk kez 1988 yılında yayımlanan bu incelemesinde, Türkiye tarihinin dikkat çeken yenilikçi aktörlerinden Mithat Paşa’yı ve çalışmalarını kapsamlı bir biçimde inceliyor.
“Benim şarkım süslerini üstünden çıkardı. O, elbiseden ve tezyînattan gururlanmaz.”
Böyle diyor Tagore, bir modern klasik olarak kabul edilen ‘Gitanjali’de.
Yapıtlarında yoksulların dertlerini paylaşan, evrensel insani değerleri savunan Tagore’u yeniden okumak için iyi fırsat.
Hem de şair başbakanlarımızdan Bülent Ecevit’in çevirisiyle.
Kâmil Kırıkoğlu, 1956’da zamanın CHP Genel Başkanı İsmet İnönü’nün davetiyle CHP’ye katılmış, 1957’de yapılan seçimlerde Malatya milletvekili seçilmişti.
1979’daki ölümüne kadar ülke siyasetinde önemli yer tutan Kırıkoğlu, önce İsmet İnönü’nün ardından da İnönü’yü 1973 kurultayında yenen Bülent Ecevit’in genel sekreterliğini yürüttü.
Kırıkoğlu, o dönemde CHP’de yaşanan köklü değişimlerin mimarlarından biri olarak kabul edilir.
İşte bu kitap, Kırıkoğlu’nun çocukluğundan yetişkinliğe ve siyasi kariyerine uzanan hayatını adım adım izlerken, ülke siyasetinde önemli roller üstlenmiş iki isme, İsmet İnönü ve Bülent Ecevit’e dair anılarını sunuyor.
Kırıkoğlu’nun çocukluğu ve eğitim yıllarıyla açılan kitap, oradan 27 Mayıs, 12 Mart, “Tanin” olayı ve Türkiye İşçi Partisi’nin (TİP) kuruluşu gibi Türkiye yakın tarihinin önemli dönüm noktalarına uzanıyor.
Kırıkoğlu burada ayrıca, Kasım Gülek, Cevdet Sunay, Süleyman Demirel ve Rahşan Ecevit gibi, dönemin önde gelen diğer aktörlerine dair anılarını da bizimle paylaşıyor.
Gazeteci ve siyaset adamı Orhan Birgit, anılarının ilk cildi olan ‘Evvel Zaman İçinde’de, doğumundan 1965 genel seçimlerine kadarki süreci anlatmıştı. Yazar elimizdeki kitabında ise, söz konusu dönemin devamında Türkiye’nin siyasi ve toplumsal hayatına dair gözlemlerini, bilhassa bu dönemde CHP’de yaşanan gelişmeleri merkeze alarak paylaşıyor. Birgit burada, Bülent Ecevit’in CHP içinde yükselişini, Kıbrıs Barış Harekatı’nın perde arkasında yaşananları, 12 Mart Muhtırasını, Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idam edilişini, 12 Eylül darbesini, Özallı yılları ve AKP’nin güçlü bir politik aktör olarak ortaya çıkışını anlatıyor.
Ulus gazetesinde mesleğe başlayan Nahit Duru’nun gazetecilik macerası, Toplum dergisi, Hürriyet, Barış, 7 Gün dergisi ve Dünya gazetesi gibi mecralarda sürmüş. Duru, 12 Eylül’de Ecevit’in başyazarlığını ve yayın danışmanlığını yaptığı Arayış dergisinin yazı işleri müdürlüğü görevini de üstlenmişti. İşte bu kitap, darbe döneminde Duru ve arkadaşlarının, söz konusu dergiyi yayımlarken verdikleri demokrasi ve basın özgürlüğü mücadelesini anlatıyor. Duru, sıkıyönetim komutanlarından tehditler aldığı bu dönemi anlatırken, Bülent Ecevit, Ertuğrul Özkök, Oruç Aruoba ve Aydın Doğan gibi isimlerin çabalarına da yer veriyor.
Dipnotski 