Kategori: Edebiyat Kuramı

Hatice Bilen Buğra – 1914’lerden 1940’lara Türk Resim ve Romanında Gerçekçilik (2007)

  • 1914’LERDEN 1940’LARA TÜRK RESİM VE ROMANINDA GERÇEKÇİLİK, Hatice Bilen Buğra, Ötüken Yayınları, kültür, 320 sayfa

 

Resim ve edebiyat, Osmanlı modernleşmesinin iki ana eksenini oluşturuyordu. Hatice Bilen Buğra’nın bu çalışması, bu iki alanda oluşturulmuş eserlerden hareketle, eserlerin üretildiği dönemin kültürel ve toplumsal altyapısını, atmosferini “gerçekçilik” çerçevesinden anlamaya çalışıyor. Söz konusu süreçte Batı tarzı resim ve edebiyata geçişi hazırlayan koşullar, bunların dönemin sanatçıları tarafından nasıl algılandıkları ve gerçekçiliğin sanatçıların eserlerinde sergileniş biçimleri, Buğra’nın odaklandığı başlıca konular. Kitabın ağırlık noktasını resim sanatı oluşturmakla beraber Buğra, çalışmasında romanda gerçekçiliğin işleniş biçimini de irdeliyor.

Mehmet Rifat (haz.) – Honoré de Balzac: Romancının Evreninden Sahneler (2007)

  • HONORÉ DE BALZAC: ROMANCININ EVRENİNDEN SAHNELER, hazırlayan: Mehmet Rifat, İş Kültür Yayınları, inceleme, 339 sayfa

‘Romancının Evrazarın eeninden Sahneler’, Honore de Balzac’ı merak edenler için, ydebiyat dünyasını açıklayan önemli bir çalışma. Mehmet Rifat’ın hazırladığı kitapta, sadece Balzac’ın seçme metinlerine yer verilmesinin yanı sıra, bir ilk olarak, Balzac’ın yaşamından başlayarak, 51 yıllık hayatında kendisinin kaleme almış olduğu bütün eserleri analiz ediliyor. ‘Balzac Üstüne’ başlıklı ikinci bölüm, yazarın edebiyatına odaklanan, yerli ve yabancı isimlerin makalelerinden oluşuyor. Balzac albümü ve Balzac’tan seçmelerle devam eden kitap, Türkçe’deki Balzac kaynakçasıyla sona eriyor. Kitap, Balzac’ın ‘Anıtsal Yapıt’ına dair bir kaynak olma özelliğinde.

Elif Baki – Ulusun İnşası ve Resmi Edebiyat Kanonu (2010)

  • ULUSUN İNŞASI VE RESMİ EDEBİYAT KANONU, Elif Baki, Libra Kitap, inceleme, 187 sayfa

Elif Baki ‘Ulusun İnşası ve Resmi Edebiyat Kanonu’nda, milli eğitim ideolojisinin edebiyat eğitimine bakışını ortaya koyuyor. Baki’nin çalışması, bu ideolojinin, 1930-1980 arasında okutulan lise edebiyat kitaplarına nasıl yansıdığını; edebiyatı kısır birtakım savlarla inşa etme çabasının bu kitaplarda ne şekilde görünürlük kazandığını ve bu yolla öğrencilere ne tür bir edebiyat eğitimi verildiğini gözler önüne sermesiyle dikkat çekiyor. Araştırmasına, Talim Terbiye Kurulu’nun liselerde okutulmasını uygun gördüğü kitapların bir dökümünü yaparak başlayan Baki, ardından, bu metinlerin milli eğitim ideolojisiyle bağlantılarını kuruyor.

Ahmet Hamdi Tanpınar – XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi (2006)

  • XIX. ASIR TÜRK EDEBİYATI TARİHİ, Ahmet Hamdi Tanpınar, Yapı Kredi Yayınları, inceleme, 566 sayfa

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın, ‘XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi’, bir giriş yazısından sonra, Lâle Devri’nden başlayıp Tanzimat’a kadar uzanan batılılaşma hareketlerinin ele alınmasıyla devam ediyor. Kitap ardından, dönem edebiyatını kapsamlı bir bakışla irdelemeye koyuluyor. Bundan sonra Tanzimat dönemi edebiyatı ve ‘Yeniliğin Üç Büyük Muharriri’ başlığı altında Ahmed Cevdet Paşa, Münif Paşa ve bilhassa Şinasi üzerinde duruluyor. Yeni Osmanlılar Cemiyeti’ni bağımsız bir başlık altında değerlendiren Tanpınar, burada Ali Suavi’yi ele aldıktan sonra ‘Nevilerin Gelişmesi’ başlığı altında, o dönem Türk edebiyatında kullanılan yeni edebi türleri anlatıyor.

Peter V. Zima – Modern Edebiyat Teorilerinin Felsefesi (2006)

MODERN EDEBİYAT TEORİLERİNİN FELSEFESİ, Peter V. Zima, çeviren: Mustafa Özsarı, Hece Yayınları, eleştiri, 320 sayfa

Feter V. Zima’nın ‘Modern Edebiyat Teorilerinin Felsefesi’ndeki başlıca iddası, modern teorilerin kaynaklandığı ve geliştiği felsefi ve estetik bağlamlara yerleştirildiği zaman, onların tam olarak anlaşılabileceğidir. Bu iddiadan hareketle Zima, Anglo-Amerikan Yeni Eleştiri’sinden Yapısökücülük’e ve postmodernizme kadar, edebi eleştirinin problemlerine, teorilerine ve kavramlarına kadar kapsamlı bir alanda fikir yürütüyor. Kitapta İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya ve Kuzey Amerika’da gelişen eleştiri anlayışlarının felsefi temelleri belirleniyor ve bu yönelimler sistemli bir şekilde, önde gelen felsefi aktörler eşliğinde sunuluyor.

Elaine Scarry – Kitapla Hayal Etmek (2006)

‘Kitapla Hayal Etmek’, edebiyat eleştirisi, felsefe ve bilişsel psikolojinin bir sentezini yaparak, daha önce üzerinde pek çalışılmamış bir alan açıyor: Edebiyat eserlerinde tasvir edilen kişileri, sahneleri, ayrıntıları okurların zihinlerinde nasıl olup da canlandırabildiğini, kitaplarla nasıl hayal kurabildiğini ve örtük talimatlarla oluşturulan bu hayallerin neden çoğu kez gerçek hayatta kendi başına kurulan hayallerden çok daha canlı ve kalıcı olabildiğini inceliyor.

Elaine Scarry, şair ve yazarların bazen bilinçli, çoğunlukla da bilinçsiz olarak başvurduklarını söylediği tekniklerle, okuyucuya hayal etmeyi öğrettiklerini savunuyor.

Scrry’nin çalışması, esas olarak, hayal etmenin nasıl, ne şekilde ve hangi teknikler üzerinden öğretildiğini incelemesiyle, kitapla haşır neşir olan her okurun severek okuyacağı bir çalışma.

  • Künye: Elaine Scarry – Kitapla Hayal Etmek, çeviren: Bülent O. Doğan, Metis Yayınları, eleştiri, 247 sayfa

Köksal Alver – Edebiyat Sosyolojisi (2006)

  • EDEBİYAT SOSYOLOJİSİ, Editör: Köksal Alver, Hece Yayınları, edebiyat kuramı, 294 sayfa

Edebiyata farklı çerçeveden bakan disiplinler var. Edebiyat-toplum ilişkisi ve bağını merkeze alarak, bu ilişkinin tüm boyutlarını araştıran edebiyat sosyolojisi de edebiyata değişik pencerelerden bakma girişimlerinden biri. Bu yaklaşım, edebiyatın birikimi ile toplumsal durumları tahlil etme, edebiyatı izlek alarak sosyolojik olgu analizine varma çabasına denk düşer. Köksal Alver’in editörlüğünü yaptığı bu kitap ise, edebiyat sosyolojisi hakkında, on beş ayrı yazarın kaleme aldığı konuyla ilgili makalelerden oluşuyor. Kitabın birinci bölümü edebiyatın sosyolojik imkanlarını, ikinci bölüm edebiyat sosyolojisini ve son bölüm olan üçüncü bölüm de, edeibyat sosyolojisinde yöntemi konu alıyor. Alver’in edisyonu, bu disiplinin Türkiye’ye uygulamaya yönelik ilk örneklerden biri.