Stalin’in en büyük tasfiye operasyonunun baş icracısı, devlet güvenlik şefi Nikolay Yezhov’un korkunç icraatlarla dolu hayatı.
Yezhov’un 1937-38’de yürüttüğü “büyük temizlik” operasyonunda 1.5 milyon insanın tutuklandığı ve bunların yarısından fazlasının idam edildiği söyleniyor.
Ekim Devrimi’nin öne çıkan aktörlerine dair pek bilinmeyen ayrıntılar…
Lenin ve eşi Nadejda Krupskaya ile Stalin ve eşi Nadejda Alliluyeva’nın anıları, Sovyet İstihbarat Teşkilatı’nın kurucusu Feliks Dzerjinski’nin ilginç hayatı, Stalin’in siyasi rakibi Lev Troçki cinayetinin ardındaki sır perdesi ve daha fazlası…
Stalin döneminin biçimlenişini, o dönemin öncesi ve sonrasının ayrıntılı bir perspektifi eşliğinde irdeleyen sağlam bir inceleme. Sovyet ve Rus arşivlerinde yapılmış uzun araştırmalara dayanan çalışma, Stalin dönemini kişiler, kurumlar, gelenek ve kişisel çatışmalara uzanan geniş bir bağlamda tartışmakta.
2. Dünya Savaşı’nın diplomatik tarihinde önemli yer tutan olaylardan biri, Hitler’e karşı kurulan ve Winston Churchill, Josef Stalin ve Franklin Roosevelt gibi üç güçlü devlet adamının koalisyonuyla gerçekleşen, 1943’teki Tahran Konferansı’ydı. O dönemde Stalin’in kişisel tercümanlığını yapmış olan Valentin Berojkov’un elimizdeki anıları, konferansta yaşananları aktarması, böylelikle savaşın arka planını aydınlatmasıyla önemli bir tarihi belge niteliğinde. Berojkov’un anıları, konferansta görüşülen sorunların bir analizini sunduğu gibi, savaş esnasında Türkiye’nin nasıl kilit bir rol oynadığını da gözler önüne seriyor.
Sovyet tarihi alanında tanınan isimlerden Grover Furr, ‘Hruşçov’un Yalanları’nda, SBKP(B) Genel Sekreteri Nikita Sergeyeviç Hruşçov’un (Kruşçev), partinin bir gizli oturumunda yaptığı konuşmayı analiz ediyor.
Hatırlanacağı gibi bu konuşma, sosyalist çevrelerde şaşkınlıkla, Batılı çevrelerde de memnuniyetle karşılanmıştı.
Zirâ Hruşçov bu konuşmasında, Josef Stalin’in hak etmediği şekilde yüceltildiğini ve çok sayıda sosyalisti ortadan kaldırdığını söylüyordu.
İşte Furr bu kitapta, Hruşçov’un o konuşmasındaki “savları” tarihsel kanıtların süzgecinden geçiriyor ve buradan, konuşmanın gerçek dışı tezler barındırdığı ve yanlış yansıtıldığı fikrine ulaşıyor.
LENİN’DEN STALİN’E RUS DEVRİMİ, Edward Hallett Carr, çeviren: Levent Cinemre, Yordam Kitap, tarih, 270 sayfa
Edward Hallett Carr, Sovyet tarihini en iyi anlatan on dört ciltlik ‘Sovyet Rusya Tarihi’ adlı eseriyle ünlü. Carr, ‘Lenin’den Stalin’e Rus Devrimi’ başlıklı eserinde ise, Ekim devriminin en önemli ayağını oluşturan 1917-1929 dönemine odaklanıyor. On dört ciltlik çalışmasının yoğun bir özeti olarak düşünülebilecek kitap, 1920’lerin ana sorunlarını “anlatısal” tarih biçiminde, kronolojik sıralamayla anlatıyor. Stalinizmin yükselişi, Bolşeviklerin ulusal azınlıklar konusundaki politika ve uygulamalarını kapsamlı bir bakışla irdeleyen Carr, özellikle Stalin diktatörlüğünün kuruluş aşamalarına dair henüz aşılamayan bir yoruma imza atmış.
Dipnotski 