Bilim – Sayfa 81 – Dipnotski

Maria Stamp Dawkins – Hayvanlar Ne İster? (2013)

HAYVANLAR NE İSTER?, Maria Stamp Dawkins, çeviren: Çağatay Tarhan, Alfa Yayınları, bilim, 195 sayfa

Hayvan davranış bilimi profesörü Maria Stamp Dawkins ‘Hayvanlar Ne İster?’de, bizimle birlikte gezegenimiz üzerinde yaşayan milyarlarca hayvana olan tutumumuzu yeniden düşünmeye davet ediyor. Dawkins, hayvan bilinci konusundaki güncel araştırmalardan yola çıkarak, insan sağlığı ve çevre kalitesi gibi sorunlar bağlamında hayvan refahının nasıl sağlanabileceğini çalışmasının merkezine koyuyor. Yazar, insani duyguları hayvanlara yansıtmayı nasıl gerekçelendirebileceğimizi, hayvanların ne tür bir zihinsel yaşama sahip olduğunu, gittikçe artan insan türü odaklı bir dünyada insan olmayanların payını nasıl artırabileceğimizi anlatıyor.

Thomas Lepeltier – Paralel Evrenler (2013)

PARALEL EVRENLER, Thomas Lepeltier, çeviren: Nur Nacar Logie, Grifin Yayınları, bilim, 192 sayfa

Bilim tarihçisi Thomas Lepeltier ‘Paralel Evrenler’de, paralel ya da çoklu evrenler üzerine yapılmış spekülasyonların tarihini eleştirel bir gözle yeniden ele alıyor ve söz konusu spekülasyonların bilimselliklerini sorguluyor. İlahiyatta çoklu dünyalar, Big Bang (Büyük Patlama), Schrödinger’in kedisi, dördüncü boyut, evrenlerin çoğalması, karadelikler ve çoklu evrenler konularının ele alındığı kitap, basit diliyle konuya giriş yapmak isteyen okurlar için iyi bir kaynak.

Hans Reichenbach – Bilime Yeni Pozitivist Bakış (2013)

BİLİME YENİ POZİTİVİST BAKIŞ, Hans Reichenbach, çeviren: Nusret Hızır ve Halil Vehbi Eralp, Epos Yayınları, bilim, 110 sayfa

Viyana Çevresi’nin önde gelen temsilcilerinden Hans Reichenbach, aynı zamanda 1933 üniversite reformu ile Türkiye’ye gelmiş yabancı profesörlerden. Bu kitap, Reichenbach’ın Türkiye’de bulunduğu dönemde, Üniversite Konferansları esnasında sunduğu bildirilerden oluşuyor. Reichenbach bildirilerinde, felsefe ve doğa bilimlerini, doğa kanununu, Descartes ve Rasyonalizmi, David Hume’un Duyumculuk yaklaşımını, Kant’ın eleştirel felsefedeki konumunu, nedensellik ve tümevarımı tartışıyor. Kitapta bir araya getirilen metinler, Türkiye’deki bilim felsefesi ve tarihi çalışmalarını derinden etkileyen bir ismi tekrar hatırlatmalarıyla önemli.

Cem Terzi, Emel Yuvayapan ve Erkin Başer (haz.) – Kapitalizmin Kıskacında Doğa, Toplum ve Bilim: Onur Hamzoğlu Olayı (2013)

KAPİTALİZMİN KISKACINDA DOĞA, TOPLUM VE BİLİM: ONUR HAMZAOĞLU OLAYI, hazırlayan: Cem Terzi, Emel Yuvayapan ve Erkin Başer, Yordam Kitap, siyaset, 335 sayfa

Elimizdeki önemli çalışma, sanayi bölgesi Kocaeli-Dilovası’nda yaptığı araştırma neticesinde, doğaya ve halk sağlığına zarar veren bulgulara ulaşan ve bunu kamuoyuyla paylaştıktan sonra yerel ve merkezi yöneticilerin saldırılarına, karalamalarına hedef olan Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu’nun yaşadıkları üzerinden, Türkiye’deki bilimsel özgürlüğü tartışıyor. Kitapta Hamzaoğlu olayı; bilimin toplumsal işlevi, hukuk, bilimsel yöntem ve bilim etiği çerçevelerinden irdeleniyor. Kitapta ayrıca, tarih boyunca Türkiye’de bilimin karşı karşıya kaldığı baskıların bilançosu sunuluyor ve günümüz bilimini kuşatan kimi sorunlar da tartışılıyor.

George Gamow – Bay Tompkins’in Serüvenleri (2013)

BAY TOMPKINS’IN SERÜVENLERİ, George Gamow, çeviren: Tuncay İncesu, Alfa Yayınları, bilim, 201 sayfa

George Gamow, fantezi öyküsü ‘Bay Tompkins’in Serüvenleri’nde, sokaktaki insanı, uzayın eğimi ve genişleyen evren kuramının esasları konusunda aydınlatıyor. Çok sayıda resimle de desteklenen öykünün baş kahramanı, çağdaş bilime ilgi duyan bir memur olan C.G.H Tompkins’tir. Tompkins, gördüğü rüyalar aracılığıyla duyularla ulaşılamayan dünyalara gidebilmekte, ona bu yolculuğunda, fizik profesörü Maud da rehberlik etmektedir. Meraklı Bay Tompkins daldığı her rüyada, sevimli yaşlı Maud’un anlatımlarıyla eğimli uzay, çekim, evren, kuantum, atom çekirdeği, kozmoloji ve görelilik gibi pek çok konu hakkında aydınlanacaktır.

Matt Ridley – Akılcı İyimser (2013)

AKILCI İYİMSER, Matt Ridley, çeviren: Mehmet Doğan, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, bilim, 400 sayfa

Matt Ridley ‘Akılcı İyimser’de, insan toplumunun, tüm hayvan türlerinden farklı olarak yaşadığı hızlı, daimi ve kesintisiz değişime odaklanıyor. Geçmişten bugüne takas ve uzmanlaşma, mal değiş tokuşu, geliştirilen kurallar ve aletler, dünya çapında yürütülegelen ticari faaliyetlerin evrimi, nüfus artışı, sanayi devrimi, 20. yüzyılı etkisi altına alan karamsarlık ve günümüzün iklim sorunu, Ridley’nin ele aldığı konulardan birkaçı. Çağımıza egemen olan ekonomik karamsarlığın aksine, kendisini insanın geleceği konusunda akılcı iyimser olarak tanımlayan Ridley, bizi bekleyen gelecek konusunda bir dizi öngörüde de bulunuyor.

Joseph Ben-David – Bilim İnsanının Toplumdaki Rolü (2013)

BİLİM İNSANININ TOPLUMDAKİ ROLÜ, Joseph Ben-David, çeviren: Melek Dosay Gökdoğan ve Cüneyt Coşkun, Epos Yayınları, bilim, 269 sayfa

Bilim tarihi ve bilim sosyolojisi alanlarında önemli bir isim olan Joseph Ben-David eldeki çalışmasında, hem bilim insanının kim olduğunu hem de onun toplumsal alanla ilişkisini tartışıyor. Kitapta, Antik ve Ortaçağların geleneksel toplumlarında bilimsel bilgiyi yaratan ve aktaran insanların toplumsal rolü; bilim insanı rolünün, 17. yüzyıl Avrupa’sında öteki entelektüellerin rollerinden ayrılmasına, ayrıca 19. ve 20. yüzyıllarda bilimin profesyonelleşmesine yol açan koşullar ve bilim akademileri, bilimsel üniversiteler ve araştırma enstitüleri gibi bilimsel çalışma kuruluşlarının gelişmesindeki temel aşamalar inceleniyor.

Frans de Waal – Köken Ağacı (2013)

‘Köken Ağacı’, primat davranışlarını inceliyor ve bu davranışların insan evrimi konusunda nasıl fikirler verebileceğini tartışıyor.

Şempanzelerde toplumsal yapılanma ve üreme; bonobolar ve insanın toplumsal evrimiyle ilişkileri; kuyruksuz maymunlarda et yeme, et paylaşımı ve bunun insan evrimiyle benzerlikleri; atalarımızın evriminin yediklerine ne kadar bağlı olduğu; primat zekâsının toplumsal ve teknik biçimleri ve primat iletişimi ile insan dili arasındaki benzerlik ve farklılıklar gibi ilgi çekici konuların yer aldığı kitap, türümüzün diğer primatlarla ilgili bilgilerimize uyuşup uyuşmadığını irdelemesiyle önemli.

Künye: Frans de Waal – Köken Ağacı, çeviren: Dilek Eylül Dizdaroğlu, Alfa Yayınları, bilim, 365 sayfa

Richard P. Feynman – Başkalarının Ne Düşündüğünden Sana Ne (2013)

BAŞKALARININ NE DÜŞÜNDÜĞÜNDEN SANA NE, Richard P. Feynman, derleyen: Ralph Leighton, çeviren: Lale Aykent Tunçman ve Tuna Aykent Tunçman, Alfa Yayınları, bilim, 234 sayfa

‘Başkalarının Ne Düşündüğünden Sana Ne’de, Nobel Ödüllü fizikçi Richard P. Feynman’ın kişisel hayatındaki belli başlı dönüm noktaları ile kimi bilimsel çalışmalarda başından geçen ilginç olayları anlatıyor. Kitap, Feynman’ın çocukluk dönemi, ailesi ve arkadaşlarına dair anlatımlarıyla başlıyor. Onun üzerinde önemli izler bırakmış figürler olarak annesi, babası ile erken yaşta hayata veda etmiş ilk aşkı Arlen anıların omurgasını oluşturuyor. Kitabın ikinci bölümünde de, Feynman’ın 1986’daki Challenger felaketini araştırmak amacıyla gittiği Washington’da başından geçenleri ve on yıl süren kanserle savaşını anlatıyor.

Vural Altın – Dünya ve Enerji (2013)

DÜNYA VE ENERJİ, Vural Altın, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, bilim, 328 sayfa

‘Dünya ve Enerji’, 2012 yılında aramızdan ayrılan Vural Altın’ın bilim yazılarından oluşuyor. Enerji mühendisliği alanında uzun yıllar ders vermiş Altın, yazılarıyla TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi’ne de katkı sunmuştu. Altın yazılarında, temel bilim standartları, Dünya’nın atmosferi, atmosfer ve iklim, sera gazları, zamanın denklemi, fosil yakıtları, doğalgazın taşınması, alternatif enerji sistemleri, güneş panelleri, nükleer silah yapımı standartları, uranyum döngüsü, nükleer santralın tehlikeleri, Çernobil kazasının gösterdikleri ve evlerde yedek su tertibatının kurulması gibi pek çok bilgiyi okurlarıyla paylaşıyor.