Kategori: Deneme

Ali Mert – Kumdan Kitap (2008)

Ali Mert’in ‘Bitişik Şehir ve Medya Hikâyeleri’ alt başlıklı ‘Kumdan Kitap’ında, daha önce yayınladığı ‘Çöpten Kitap’ından da aşina olunan yergi ağırlıklı metinler yer alıyor.

Söz konusu yergi, hele Türkiye gibi muazzam çarpıklıkların ve aynı zamanda kirlenmişliklerin de yaşandığı bir coğrafyaya isyansa eğer, Mert’in bunu sağlam argümanlar ve iyi bir üslupla ifade ettiğini söylemekte fayda var.

Türkiye’de zengin/fakir arasındaki uçurum, medyanın içinde bulunduğu çürüme, günümüz bireyinin açmazları, iş dünyasındaki sınır tanımaz hırs, kısacası her aklıselimin sinir ve sabır sınırlarını zorlayan konular, Mert’in politik mizahın güzel bir örneği olan bu metinlerinden okura süzülüyor.

  • Künye: Ali Mert – Kumdan Kitap, Yordam Kitap, deneme, 239 Sayfa

Virginia Woolf – Benlik Üzerine Denemeler (2017)

Virginia Woolf’un, şu ana kadar üzerine çokça tartışılmış ve halen tartışılan “benlik” kavramını irdelediği denemeleri…

Yazar burada, “Ben kimim?”, “Diğer herkes kim?” gibi sorularda vücut bulan, sonlu benliğin tabiatı ya da bireysel deneyimin nasıl kavranıp ayırt edilebileceği ve aktarılabileceği üzerine ayrıntılı bir bakışla düşünüyor.

Yazara göre her bireysel benlik herhangi birileridir, herkestir ama yine de her bir benlik tamamen bambaşkadır.

Öte yandan her benlik yeryüzünde bir kez, etrafındaki her şeyle; gerçeklikle, toplumla, sıradan hayatın güzellikleri, zevkleri ve trajedileriyle bir çarpışma anında var olur.

Woolf’un buradaki denemelerinde “benlik” merkezi rolde olsa da, yazarın farklı konulara dair fikirlerini de sunuyor.

Modern kurmaca, kurmaca karakter, kitap nasıl okunmalı, kadınlar için meslekler ve insani sanat, bunlardan birkaçı.

  • Künye: Virginia Woolf – Benlik Üzerine Denemeler, derleyen: Joanna Kavenna, çeviren: Esra Çakıruylası, Ayrıntı Yayınları, deneme, 144 sayfa

Bedrettin Aykın – Şiirin Arka Odası (2008)

Bedrettin Aykın’ın ‘Şiirin Arka Odası’ isimli bu kitabı, yazarın şiire odaklanan denemelerinden oluşuyor.

Kitapta şiir merkezli denemeler dışında, kadın şairler, ötekilik durumu, toplumsal mücadeleler, yazarlıkta eylem ilişkisi ve düşünce özgürlüğü gibi konuları ele alan metinler de yer alıyor.

Yine kitapta, Aykın’ın şairler, yazarlar ve yapıtları üzerine kaleme aldığı denemeler de bulunuyor.

Bedrettin Aykın, ilk şiirini 1962 yılında, İmece dergisinde yayımladı.

Ayrıca ‘Gecede Söylenen Türküler’ adlı dosyasıyla da, 1984 Yaşar Nabi Nayır Şiir Ödülü’nü kazandı.

Aykın, bugüne kadar birçok kitaba imza attı.

  • Künye: Bedrettin Aykın – Şiirin Arka Odası, Belge Yayınları, deneme, 227 sayfa

Cem Kızıltuğ – Doku (2014)

Gündelik hayatın içinde görmezden gelinen küçük ayrıntıları irdeleyen çizgi denemeler.

Karikatürist Cel Kızıltuğ’un çizimleriyle zenginleştirdiği, bir anlamda hayatın dokusunu irdelemeye koyulan metinler, sonu gelmez rutinin birey üzerindeki etkilerine, yalnızlık ve tefekküre, aşkın karmaşalarına, zevk ve dert sahibi olmaya, içimizdeki yabancıya bakıyor.

  • Künye: Cem Kızıltuğ – Doku, Timaş Yayınları

Alper Görmüş – 40 Benzemez Yüz (2008)

Alper Görmüş’ün ’40 Benzemez Yüz’ü, kendisinin Aktüel dergisi için yazdığı portrelerden oluşuyor.

Son yılların en çok konuşulan 40 ismine dair portrelerin, Görmüş’ün kendine has tarzı ve analiziyle renklendiğini, zevkle okunabileceğini söylemekte fayda var.

Bu zevki veren başlıca etkenin ise, Görmüş’ün söz konusu isimleri, haklarında medya tarafından oluşturulmuş yargılar dışında, kendi araştırmaları, kendi bakış açısı eşliğinde sunması ve mizah unsurunu da ihmal etmemesidir diyebiliriz.

Erkan Oğur’dan Fatih Akın’a, Abdullah Gül’den Bekir Coşkun’a, Oktay Ekşi’den Celal Şengör’e, Bülent Arınç’tan Sezen Aksu’ya, Emre Kongar’dan Kenan Pars’a birçok isim, Görmüş’ün kaleminden okurun karşısına çıkıyor.

  • Künye: Alper Görmüş – 40 Benzemez Yüz, Hayy Kitap, deneme, 270 sayfa

Lawrence Durrell – Mekân Ruhu (2008)

Dünya edebiyatının usta isimlerinden, farklı yazın dallarındaki başarısıyla bilinen Lawrence Durrell’in ‘Mekânın Ruhu’ isimli bu kitabı, kendisinin mektuplarını, denemelerini, gezi yazılarını ve bazı romanlarından bölümleri bir araya getiriyor.

Durrell, 1935 yılından sonra Korfu, Yunanistan, Paris, Mısır, Rodos, Arjantin, Yugoslavya, Kıbrıs ve Güney Fransa gibi birçok yerde yaşadı.

Yazarın bu mekânları ele aldığı yazıları da, kitapta yerini alıyor.

Ayrıca, bu “yerleşik yabancı”nın kitapları dışında, dergilerde yayınlanmış ve özel baskı küçük kitaplarda toplanmış ve genellikle Ege ve Akdeniz manzaralarının betimlendiği makaleleri de, ilk kez Alain G. Thomas’nın yayına hazırladığı bu kitapta bulunuyor.

Nihayet, kitaba eklenen mektupların ise, Durrell’in eserlerinin yazıldığı ortama dair okura önemli fikirler vereceğini belirtelim.

  • Künye: Lawrence Durrell – Mekân Ruhu, yayına hazırlayan: Alain G. Thomas, çeviren: Ülker İnce, Can Yayınları, deneme, 537 sayfa

Umberto Eco – Düşman Yaratmak (2014)

Umberto Eco’nun devlet ve toplumlarda düşman inşa etme süreçlerine odaklandığı bir metin ile muhtelif konuları irdelediği “rastgele” yazıları…

Bunlarda da, sanatın kaynağı olarak ateş, Hıristiyanlıkta kutsal emanet kültü, gençlik dönemindeki okumalar, Wikileaks ve Viktor Hugo’da abartının poetikası gibi konular işleniyor.

  • Künye: Umberto Eco – Düşman Yaratmak, çeviren: Leyla Tonguç Basmacı, Doğan Kitap

Şükrü Erbaş – İnsanın Acısını İnsan Alır (2014)

Erbaş, şiirleriyle olduğu kadar denemeleriyle de sevilen bir yazar.

Bütün yazıların ilk cildinde ‘Bir Gün Ölümden Önce’, ‘İnsanın Acısını İnsan Alır’ ve ‘Gülün Sesi Gül Kokar’ isimli kitapları yer alıyor.

Uzun zamandır baskısı tükenen bu kitapların yeniden bir araya gelmesi, Erbaş okuru için adeta bir yaz müjdesi.

  • Künye: Şükrü Erbaş – İnsanın Acısını İnsan Alır, Kırmızı Kedi Yayınevi, 256 sayfa

Stefan Zweig – Buluşmalar: İnsanlar, Kentler, Kitaplar (2008)

‘Buluşmalar’, dünya edebiyatının önemli isimlerinden Stefan Zweig’ın denemelerini bir araya getiriyor.

Dört bölüme ayrılan kitabın ‘İnsanlarla Buluşmalar’ başlıklı birinci bölümünde Zweig, sanat ve siyaset dünyasından 20. yüzyılın önemli isimlerini ele alıyor.

Kitabın ‘Kentlerle Buluşmalar’ bölümü, Zweig’in dünyanın farklı kentlerine yaptığı yolculukları,

‘Kitaplarla Buluşmalar’ kendisini etkileyen eserler üzerine düşüncelerini,

Ve ‘Zamanla Buluşmalar’ başlıklı son bölüm de, 20. yüzyılın ilk yarısında tanık olduğu olaylara dair gözlemlerini barındırıyor.

  • Künye: Stefan Zweig – Buluşmalar: İnsanlar, Kentler, Kitaplar, çeviren: Ahmet Arpad, Yordam Kitap, deneme, 285 sayfa

Nathalie Sarraute – Kuşku Çağı (2014)

Sanatın ve sanatçının kimliğine, amacına, varlık sebebine vakfedilmiş usta işi denemeler.

Başta yazmak ve yazarlık olmak üzere.

Fransız menşeli Yeni Roman akımının ünlü siması, hem geleneksel roman konusundaki inanç ve anlayışlara dirayetle karşı çıkıyor hem de sanatın neliğine dair kuşkularımızı gideriyor.

  • Künye: Nathalie Sarraute – Kuşku Çağı, çeviren: Eylül Desen Kaytancı, Kafe Kültür Yayıncılık, deneme, 128 sayfa