Etiket: 1. Dünya Savaşı

Robert Gerwarth – Mağluplar (2018)

Birinci Dünya Savaşı sonrasında imzalanan anlaşmalar ve sözüm ona çözümler, Avrupa’yı barışa ihtiyaç duyulan barışa kavuşturabildi mi yoksa İkinci Dünya Savaşı’nı neden olan koşulları alttan alta besledi mi?

Modern tarih alanında uzmanlaşmış bir profesör olan Robert Gerwarth, ikincisinin geçerli olduğunu düşünüyor.

Savaş sonrası anarşi ortamını, yıkılan imparatorlukların ve doğan ulus devletlerin gelişimini derinlemesine irdeleyen Gerwarth, Avrupa’nın 20. yüzyılı üzerine yeniden düşünmemizi sağlıyor.

En önemlisi de Gerwarth, bu dönemde çizilmek istenen sınırların, sürgünlerin, yeni milliyetçiliklerin ve bütün Avrupa’yı saran büyük şiddet dalgasının İkinci Dünya Savaşı’nın tohumlarını nasıl ektiğini gözler önüne seriyor.

Avrupa’nın Birinci Dünya Savaşı’ndaki mağlupları olan kara imparatorlukları ve onların savaştan sonraki durumları hakkında çok özgün bir çalışma olarak öneriyoruz.

  • Künye: Robert Gerwarth – Mağluplar: Birinci Dünya Savaşı Neden Bitmedi? (1917-1923), çeviren: Yüksel Taşkın, Doğan Kitap, tarih, 456 sayfa, 2018

Eyüp Durukan – Çanakkale’den Mondros’a (2015)

Eyüp Durukan, Enver Paşa’nın talimatıyla,  1915’te Viyana’ya savaş levazımatı almak için gönderilen ekibin başındaydı.

Durukan bu seyahatten İstanbul’a dönüşünde, İstanbul Boğazı ve Çatalca Müdafaa Hattı’nda görev aldı.

1916’da Çanakkale’ye Ağır Topçu Alayı tabur kumandanı olarak tayin edildiğinde harp cephede olanca şiddetiyle sürüyordu.

Durukan bu yıllarda yaşadığı, duyduğu askeri ve siyasi olayları, diğer cephelerden gelen haberleri gün gün ve belgeleriyle kaydetmeye devam etti.

İşte Durukan’ın anılarının elimizdeki üçüncü cildi, hem bu süreçte yaşananları hem de Çanakkale’de farklı cephelerde savaşan Osmanlı’nın durumuna ve imparatorluğun 1. Dünya Savaşı’ndaki son üç yılına ışık tutmasıyla önemli.

  • Künye: Eyüp Durukan – Çanakkale’den Mondros’a, hazırlayan: Murat Uluğtekin, İş Kültür Yayınları, anı, 496 sayfa, 2015

Roger Ford – Cennetten Mahşere (2018)

Osmanlı İmparatorluğu dünya ilişkilerinde 500 yılı aşkın bir süre başat bir güç oldu.

Gücünün doruğundayken üç kıtaya yayılan toprakları Basra Körfezi’nden şimdiki Cezayir’e, Avusturya sınırından doğuda Hazar Denizi’ne ve güneyde Sudan’a kadar uzanmaktaydı.

Ancak 19. yüzyılın başlarında nihai çöküş başladı.

Bu hikâyenin devamını biliyoruz:

Birinci Dünya Savaşı’nda en büyük kayıpları yaşayan devletlerin başında Osmanlı gelir.

İşte askeri tarihçilik alanında dünya çapında bir otorite olan Roger Ford, tarihi yeni baştan biçimlendirmiş Birinci Dünya Savaşı’nın Ortadoğu’daki seyrini kapsamlı bir şekilde izliyor.

Ford, bugünkü Irak’ın kuruluşundan Osmanlı’nın Kafkasya’daki toprak kazanma kavgasına, başarısızlıkla sonuçlanan Gelibolu harekâtından Osmanlı’nın Filistin’deki büyük yenilgisine, Birinci Dünya Savaşı’nın hem bölge hem de küresel düzendeki seyrini adım adım izliyor.

  • Künye: Roger Ford – Cennetten Mahşere: Ortadoğu’da Birinci Dünya Savaşı, çeviren: Nurettin Elhüseyni, Yapı Kredi Yayınları, tarih, 504 sayfa, 2018

Taşköprülü Mehmed Efendi – Savaşın ve Esaretin Günlüğü (2015)

Birinci Dünya Savaşı’ında Osmanlı Ordusu’nda ihtiyat zabitliği yapmış Mehmed Efendi’nin sürece ışık tutan anı ve tecrübeleri.

Kitap, Mehmed Efendi’nin İstanbul’daki talimgâhta başlayan, Irak Cephesi’nde devam eden askerliğini ve Kûtülamare kuşatmasındaki esaretini aktarmakta.

Kitapta, Mesut Uyar ve Ahmet Özcan’ın, Mehmed Efendi’nin anlattıklarından yola çıkarak dönemin kapsamlı bir fotoğrafını çektikleri birer yazısı da bulunuyor.

  • Künye: Taşköprülü Mehmed Efendi – Irak Cephesi’nden Burma’ya, Savaşın ve Esaretin Günlüğü, hazırlayan: Mesut Uyar ve Ahmet Özcan, İş Kültür Yayınları

Rebecca West – Askerin Dönüşü (2018)

Feminist ve sosyalist yazar Rebecca West’ten, Birinci Dünya Savaşı zamanlarında geçen ve aşka bambaşka bir pencereden bakan sıra dışı bir roman.

Yaşadığı büyük travma sonrasında Chris cepheden geri döner.

Chris ne yazık ki hafızasını kaybetmiştir ve son on beş yılını hiç hatırlayamamaktadır.

Chris’in döndüğü dünyada onu üç kadın beklemektedir.

Varlığını hiç hatırlamadığı güzeller güzeli eşi Kitty, ona gizliden büyük aşk beslemiş kuzeni Jenny ve on beş yıl önceki sevgilisi yoksul Margaret.

Chris, doğal olarak şimdiki eşi Kitty’i değil, yıllar önceki sevgilisi Margaret’i hatırlamaktadır.

Öte yandan Kitty, Chris’in sıradan bir kadın olan Margaret’e yaklaşmasını asla kabullenemez.

Jenny ise, bütün olup bitenleri ne yapacağını bilemez halde izlemektedir.

Bir süre sonra Kitty ve Jenny, gerçek sevginin ne olduğu konusunda Margaret’ten çok şey öğreneceklerdir.

‘Askerin Dönüşü’, savaş hakkında bir roman olsa da, savaşın tahribatını erkeklerin maruz kaldığı yıkımdan ziyade, onları evde bekleyen kadınların yaşadıkları üzerinden vermesiyle muazzam bir hikâye.

Dokunaklı olduğu kadar gerçekçi oluşuyla da öne çıkan roman aşk, evlilik ve kıskançlık temaları üzerinden ilerlese de, dönemin sosyal rollerini, sınıf ilişkilerini ve Birinci Dünya Savaşı sonrasında büyük dönüşüm geçirmiş dünyayı da sorguluyor.

  • Künye: Rebecca West – Askerin Dönüşü, çeviren: Işılar Kür, Everest Yayınları, roman, 125 sayfa, 2018

Altay Cengizer – Adil Hafızanın Işığında (2014)

Osmanlı’dan Dünya devletlerine, Ermeni Tehcirinden Jön Türklere, Birinci Dünya Savaşı’nın galip ve mağluplarının bir hikâyesi.

Bu süreçte rol almış aktörleri yargılamadan, onlara adil bir hafızayla yaklaşmayı amaçlayan Altay Cengizer, Osmanlı’nın savaşa girişi ve yıkılışına sebep olan iç dinamikler ile emperyalist hesapların bundaki payını irdeliyor.

  • Künye: Altay Cengizer – Adil Hafızanın Işığında, Doğan Kitap

Eugene Rogan – Osmanlı’nın Çöküşü: Ortadoğu’da Büyük Savaş (1914-1920) (2017)

Osmanlı’nın 1. Dünya Savaşı’na katılması, hem imparatorluğun hem de modern Ortadoğu tarihinde büyük dönüşüme, geri döndürülemez bir kırılmaya vesile oldu.

Zira Osmanlıların savaşa girişi, Avrupa savaşını başka herhangi bir olaydan daha fazla etkileyerek, bir dünya savaşına dönüştürmüş oldu.

İşte Ortadoğu tarihi alanında yaptığı önemli çalışmalarla bilinen Eugene Rogan, Osmanlı için sonun başlangıcı olan bu büyük savaşın başından sonuna ve tüm cepheleriyle nitelikli bir fotoğrafını çekiyor.

Rogan bunu yaparken, savaşa giren tarafların strateji ve planlarını da açıklıyor ve daha da önemlisi, Osmanlı’nın sonunu getiren bu büyük savaşın Batı cephesindeki ülkelerin geleceğine nasıl yön verdiğini de gözler önüne seriyor.

Kitapta,

  • Savaştan önce dünyanın düzeni,
  • Savaşın Basra, Aden, Mısır ve Doğu Akdeniz’deki açılış salvoları,
  • Kafkasya ve Sina’da Osmanlı seferleri,
  • Çanakkale Boğazı’na saldırı,
  • Ermenilerin imhası,
  • Gelibolu’da Osmanlı zaferi,
  • Mezopotamya’nın istilası,
  • Kut kuşatması,
  • Arap isyanı,
  • Ve Bağdat, Sina ve Kudüs’ün düşüşünden sonra Osmanlı’nın geri çekilme süreci gibi, birçok önemli konu ele alınıyor.

Künye: Eugene Rogan – Osmanlı’nın Çöküşü: Ortadoğu’da Büyük Savaş (1914-1920), çeviren: Özkan Akpınar, İletişim Yayınları, tarih, 477 sayfa, 2017

Hüseyin Fehmi Genişol – Çanakkale’den Bağdat’a, Esaretten Kurtuluş Savaşı’na (2014)

Hayatının sekiz yıldan fazlasını savaş ve esarette geçirmiş bir erin anıları.

Telgraf bölüğünde er olarak çalışarak askerliğe başlayan Genişol, 1918’de Bağdat’ta İngilizlere esir düşer.

Esaretten sonra Kurtuluş Savaşı’na katılan er, bu dönemde tanık olduklarını paylaşıyor.

Kitap, altın değerinde bir tarihi belge olarak okunmalı.

  • Künye: Hüseyin Fehmi Genişol – Çanakkale’den Bağdat’a, Esaretten Kurtuluş Savaşı’na, hazırlayan: Mustafa Yeni, İş Kültür Yayınları

Margaret MacMillan – Barışa Son Veren Savaş (2014)

Birinci Dünya Savaşı öncesindeki Avrupa’nın haleti ruhiyesi nasıldı?

Bu kitap, bunu daha yakından görmek için iyi bir fırsat.

Çalışma, 1914’te Avusturya-Macaristan’ın Sırbistan’ı mahvetme konusundaki o çılgın kararlılığının, Almanya’nın bunu sonuna kadar destekleme tutumunun ve Rusya’nın seferberlik konusundaki sabırsızlığının öncesindeki politik dönüşümlere, korkunç bir kıyımın başlamasından hemen önceki o gerilimli döneme odaklanıyor.

  • Künye: Margaret MacMillan – Barışa Son Veren Savaş, çeviren: Belkıs Çorakçı Dişbudak, Alfa Yayınları

James Wyllie, Johnny Acton ve David Goldblatt – Zaman Yolcusunun El Kitabı (2017)

Zaman makinenize binecekseniz, bu kitabı yanınıza aldığınıza emin olun.

Şaka bir yana, üç yazarlı elimizdeki kitap, tarihte yaşanmış on sekiz olayı okurlarıyla paylaşıyor, fakat daha da önemlisi bu olayların yaşandığı yerleri kapsayan keyifli bir gezi planı sunuyor.

  • 1969 yazında, New York Bethel kasabasında ilki düzenlenen Woodstock Festivali…
  • Birinci Dünya Savaşı’na bahane olan Arşidük Ferdinand suikastı…
  • Marco Polo’nun efsanevi Çin yolculuğu…
  • Kaptan Cook’un Pasifik Okyanusu’ndaki maceraları…
  • Vezüv yanardağının patlaması…
  • Ve daha fazlası…

Ele alınan dönemin gelenekleri ve kültürü hakkında da okura aydınlatıcı bilgiler veren kitabın en ilginç yanlarından biri de, ele alınan çağda nerede kalınacağı, ne yenip ne içileceği ve nerelerin ziyaret edileceği konusunda bir gezi rehberi şeklinde tasarlanması.

Tarihe ve gezmeye meraklı okurların bakmak isteyeceği bir kitap.

  • Künye: James Wyllie, Johnny Acton ve David Goldblatt – Zaman Yolcusunun El Kitabı, çeviren: Hazal Ceren Deniz, Maya Kitap, tarih, 339 sayfa