Etiket: 68 Hareketi

Ingrid Gilcher-Holtey – 68 Hareketi (2021)

68 Hareketi üzerine kısa ve öz bir çalışma arayanlara, bu kitabı tavsiye ediyoruz.

Ingrid Gilcher-Holtey, 68’in Almanya, Batı Avrupa ve Amerika’daki yükselişini, hedeflerini ve faaliyetlerini izliyor.

Sokakları hıncahınç dolduran kalabalıklar, yeri göğü inleten sloganlar ve sokaklardaki neredeyse her duvarı dolduran yazılar…

Berkeley, Berlin, Roma, Paris ve daha nice şehirler…

Bu çalışma da, dünyanın dengesini sarsan ve “farklı” bir topluma ulaşmak amacıyla 68 Hareketi kapsamında gerçekleştirilen eylemlerin ve dile getirilen düşüncelerin etkileri ve tarihsel rolleri hakkındaki tartışmaya önemli katkıda bulunuyor.

Batı demokrasilerinin kurumsal sisteminin sahip olduğu istikrar, 68 Hareketinin meydan okumasını savuştursa da Federal Almanya Cumhuriyeti, Fransa, İtalya ve ABD’de temsili demokrasi çetin bir sınavdan geçmek zorunda kaldı ve Eski Sol ile birlikte ama ondan ayrı bir Yeni Sol siyaset sahnesine çıktı.

68 Hareketi; yöneldiği “devrimci” siyasî hedefe ulaşmayı başaramasa da doğrudan demokratik katılım haklarında ısrarcı olarak katılım fırsatlarının genişletilmesi ve hem bilinç hem de ihtiyaç yapılarını değiştirmek suretiyle yaşam tarzında ciddi dönüşümlere zemin hazırlaması bakımından dünya siyasetini geri dönülmesi mümkün olmayan yeni bir patikaya yöneltti.

Hem dünya siyasetinde meydana gelen önemli olayları hem de şehirlerde filizlenen ve geliştirilen protesto eylemlerini karşılaştırarak ele alan Gilcher-Holtey, olayların zirvesine ulaştığı kritik “an”lara kadarki gelişmeleri kronolojik olarak okuyucuların dikkatine sunarak 68 Hareketinin bütüncül bir analizinizi yapıyor.

  • Künye: Ingrid Gilcher-Holtey – 68 Hareketi: Almanya, Batı Avrupa, ABD, çeviren: Muhsin Bulut, Runik Kitap, tarih, 133 sayfa, 2021

M. Şehmus Güzel – Fransa Mayıs 68 (2010)

Şehmus Güzel ‘Fransa Mayıs 68’de, 1968 gençlik hareketini, toplumsal tarih bakış açısıyla değerlendiriyor.

Pierre Bourdieu Mayıs 68 için, “Düzenin sembolik anlamda sıkı bir silkelenmesidir…” demişti.

Güzel de kitabında, bir hafta gibi kısa sürdüğü halde, toplumu ve düzeni silkeleyen bu hareketi “Uzun saçlıların başkaldırısı” olarak tanımlıyor.

Gelişmeleri adım adım takip eden ve hemen her olay sonrasında yaşananları sunan Güzel’in çalışması, Mayıs 68’in nitelikli bir belgeselini sunuyor diyebiliriz.

Kitapta, Mayıs 68’in özellikleri, öğrenci hareketinin ivme kazanması, isyanın toplumsal tabana yayılması, hareketin başlıca liderleri ve olayların nasıl bir seyir izlediği anlatılıyor.

  • Künye: M. Şehmus Güzel – Fransa Mayıs 68, Kibele Yayınları, tarih, 399 sayfa

Kolektif – 68’in Kadınları (2010)

Ayşe Yazıcıoğlu’nun hazırladığı ’68’in Kadınları’, Türkiye’de 1960’lı yıllarda gençlik hareketlerine katılmış, 70’li ve 80’li yıllarda da muhalif hareketleri içinde bulunmuş on altı kadının anılarından oluşuyor.

68 kuşağından kadınlara dair yapılan çalışmaların azlığı göz önünde bulundurulduğunda, elimizdeki yapıtın önemli bir boşluğu doldurduğunu söyleyebiliriz.

Kitaba anılarıyla katılan isimler şöyle: A. İnci Beşpınar, Birgül Akkoca Ergev, Büşra Ersanlı, Çimen Keskin Turan, Fatma Arda Sayman, Ferai Tınç, Füsun Özbilgen, Hatice Yaşar, Hülya Karadeniz, Işıl Özgentürk, Işıl Gürsoy Uyar, Müfide Pekin, Okşan Kınış, Sema Bulutsuz, Şermin Çetiner ve Şule Perinçek.

  • Künye: Kolektif – 68’in Kadınları, hazırlayan: Ayşe Yazıcıoğlu, Doğan Kitap, anı, 198 sayfa

Kolektif – 1968: İsyan, Devrim, Özgürlük (2019)

68 hareketi Türkiye ve dünyada nasıl yankı buldu ve ne gibi etkiler yarattı?

Bu muazzam derlemede yer alan makaleler, 68’in Türkiye, Amerika, Almanya, Fransa, Çekoslovakya ve daha pek çok ülkedeki etkilerini derinlemesine izliyor.

Kitap, 68’in yansımalarını farklı siyasal hareketlerden popüler kültüre uzanan geniş bir perspektifte irdelerken aynı zamanda dönemin siyasal ve toplumsal atmosferinin sağlam bir fotoğrafını da çekiyor.

Çalışma, kadınlar, yeşiller ve Kürtlerin 68 sürecindeki dönüşümlerini saptamasıyla da dikkat çekici.

Kitap, Toplumsal Tarih’in Mayıs 2018’de yayımlanan 68 özel sayısının genişletilmesi ile oluşmuş.

Ayrıca derginin söz konusu sayısında yer almayan altı yazı da bu kitap için kaleme alınmış.

1968 hareketi hakkında sağlam bir kaynak arayanlar kaçırmasın.

Kitaba katkıda bulunan isimler ise şöyle: Alper Akyüz, Ateş Uslu, Axel B. Çorlu, Ayşe Köse Badur, Ayşen Uysal,Begüm Özden Fırat, Bilge Seçkin Çetinkaya, Bülent Somay, Cemil Boyraz, Çimen Günay-Erkol, Demet Lüküslü, Deniz Cenk Demir, Emre Can Dağlıoğlu, Erden Akbulut, Erol Ülker, Esin Paça Cengiz, Fatmagül Berktay, Fethiye Beşir, Hakan Koçak, Kerem Ünüvar, Masis Kürkçügil, Nadire Mater, Ömer Turan, Özgür Ulus Mutlu, Tanıl Bora, Zafer Toprak ve Zeynep Beşpınar.

  • Künye: Kolektif – 1968: İsyan, Devrim, Özgürlük, derleyen: Ömer Turan, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, siyaset, 584 sayfa, 2019

Emin Alper – Jakobenlerden Devrimcilere (2019)

Türkiye’de 1960’lı yıllardaki öğrenci hareketi hakkında çok iyi bir analiz.

Emin Alper dönemin kapsamlı bir fotoğrafını çektiği gibi, bu döneme rengini vermiş ’68 öğrenci hareketinin 12 Mart darbesine kadarki serüveni hakkında bilinmeyen pek çok olguyu da aydınlatıyor.

Kitapta,

  • Mobilize olmuş öğrenci hareketinin maruz kaldığı tehditler,
  • Bu hareketin karşısına çıkan fırsatlar ve bu fırsatların nasıl kullanıldığı,
  • 27 Mayıs darbesinin öğrenci hareketinin oluşumu üzerindeki rolü,
  • 12 Mart darbesine uzanan sürecin toplumsal muhalefet ve öğrenci hareketleri üzerindeki etkileri,
  • Ve bunun gibi pek çok konu tartışılıyor.

Bunun yanı sıra, Türkiye’deki öğrenci hareketlerini karşılaştırmalı bir bakışla dünyanın farklı ülkelerindeki öğrenci hareketleriyle karşılaştırmalı bir şekilde ele almasıyla da dikkat çeken çalışmayı, 27 Mayıs’tan 12 Mart’a uzanan dönemin Türkiye’si hakkında çok değerli bir kaynak olarak öneriyoruz.

  • Künye: Emin Alper – Jakobenlerden Devrimcilere: Türkiye’de Öğrenci Hareketlerinin Dinamikleri (1960-1971), çeviren: Eylem Yenisoy, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, tarih, 493 sayfa, 2019

 

Kolektif – Kırmızı Günler (2009)

Bozkurt Nuhoğlu, 1968 olaylarının hazırlayıcısı niteliğinde olan 28 Nisan 1960 olaylarının içinde aktif olarak bulunmuş, 27 Mayıs Darbesi’ni hazırlayan öğrenci olaylarında ön saflarda bulunmuş, 27 Mayıs’ın ardından, etkili bir ihtilâl savunucusu olmuş, 1961 Anayasası’nın halka anlatılması için çaba sarf etmiş isimlerden.

Deniz Gezmiş’le de arkadaş olan Nuhoğlu, 12 Mart sonrasında cezaevine düştü, 1970’li yıllarda avukatlık yaparken devrimci mahkûmları savundu, 1980’li ve 1990’lı yıllarda da aktif siyasetin içinde bulundu.

Emre Demir’in, Nuhoğlu’yla yaptığı söyleşilerden oluşan elimizdeki kitap, o döneme dair canlı anlatımıyla ilgi çekiyor.

  • Künye: Kolektif – Kırmızı Günler: 68’in Liderlerinden Bozkurt Nuhoğlu Anlatıyor, söyleşi: Emre Demir, Destek Yayınları, söyleşi, 160 sayfa

Patrick Rotman – Mayıs 68 (2018)

1968 yılının Mayıs ayında yaşananlar yalnızca Fransa’da değil, dünya çapında izler bıraktı.

Zira Mayıs 68, tarihin dönüm noktalarından biri olarak geleceğe de güçlü bir miras bıraktı.

Elimizdeki kitabın yazarı Patrick Rotman da, 68 Devrimi’nin her aşamasında yer almış öğrencilerdendi.

Rotman’ın tanıklığını sunan kitap, bizi o görkemli anda kurulan barikatlardan devrim liderlerinin Odéon tiyatrosunda gerçekleştirdikleri coşkulu konuşmalara, Renault fabrikalarında yaşananlardan Sorbonne’daki vaziyete ve devletin zirvesinde olup bitenlerden Cohn-Bendit, Geismar ve Weber gibi sürecin önemli aktörlerine götürüyor.

Mayıs 68’in oldukça canlı bir tasvirini sunan kitap, Sébastien Vassant tarafından çizgi romana dönüştürülmüş.

Bu ise, kitabın anlatımına da içeriğine de canlı, coşkulu bir biçim kazandırmış.

  • Künye: Patrick Rotman – Mayıs 68: Büyük Akşamın Arifesi, çizimler: Sébastien Vassant, çeviren: Ali Berktay, Alfa Yayınları, çizgiroman, 198 sayfa, 2018

Hıfzı Topuz – Paris ’68: Bir Devrim Denemesi (2008)

‘Paris ’68’, Paris’te başlayarak hızla dünyaya yayılan 1968 hareketini, o dönem orada bulunan Hıfzı Topuz’un tanıklığıyla sunuyor.

1968 Mayısında Paris’te başlayan kıvılcımı, “doğaçlama ve başarısız ama kansız ve güler yüzlü bir devrim denemesi” olarak tanımlayan Topuz, sadece bu kıvılcıma beşiklik eden Paris’i değil, bunun, Meksika, Vietnam, ABD, Çekoslovakya, İtalya ve Türkiye gibi ülkelere yansımalarını da odaklanıyor.

Topuz, kendi tanıklığıyla, Daniel Cohn-Bendit gibi dönemin efsane önderlerini, hareketin başlamasını, gelişmesini, hemen ardından önüne geçilemeyen bir sel haline gelişini ve “şimdi iktidar” diyerek başkaldıran hareketin vardığı noktayı anlatıyor.

  • Künye: Hıfzı Topuz – Paris ’68: Bir Devrim Denemesi, Agora Kitaplığı, anı, 114 sayfa

Alev Er – Bir Uzun Yürüyüştü 68 (2008)

Alev Er’in ‘Bir Uzun Yürüyüştü 68’ isimli bu kitabının ilk baskısı, 68 hareketinin 20. yılı olan 1988’de yapılmıştı.

Kitapta, Türkiye 68 hareketinde şu ya da bu yerde, şu ya da bu zaman diliminde başı çekmiş isimlerle yapılmış söyleşiler yer alıyor.

68 hareketinin günümüzdeki ulusalcılığın temellerini oluşturduğu, son zamanlarda sıkça dillendirilen tezlerden.

Er’in yaptığı söyleşiler, Deniz Gezmiş kimliğinde simgeleşen bu kuşağın Kemalist, yabancı düşmanı ve ulusalcı olup olmadığı, devrimci veya sosyalist mi olduğu gibi soruların yanıtlarını barındırmalarıyla önemli.

  • Künye: Alev Er – Bir Uzun Yürüyüştü 68, İkarus Yayınları, siyaset, 176 sayfa

Ertuğrul Kürkçü – Pratiğin Aklı Teorinin Heyecanı (2014)

68 hareketinin önemli bir isminden, Ertuğrul Kürkçü’den, o dönemin dikkat çekici tasviri.

68’de devrimci olmamanın ayıp olduğunu, gençlerin bugünün dünyasında devrimci olmalarınınsa çok daha önemli olduğunu söyleyecek denli mütevazı olabilen Kürkçü’nün tanıklığıyla THKP-C, devrimci gençliğin efsanevi mücadelesi, Mahir Çayan ve yoldaşlarıyla Kızıldere…

  • Künye: Ertuğrul Kürkçü – Pratiğin Aklı Teorinin Heyecanı, Dipnot Yayınları, siyaset, 320 sayfa