Dev-Genç/Devrimci Yol

Mehmet Süreyya Karakurt – Devrimci Yol Hareketi (2023)

Devrimci Yol’la ilgili pek çok anı, nehir söyleşi, kasaba/kent//bölgesel sözlü tarih anlatıları yayımlandı.

Fakat hiçbiri, hareketin bütününü kapsayan bir analitik değerlendirme yapmaya girişmedi.

Belki nedeni, bütünün yeterince görülebilir olmamasıydı.

Ancak yıllar içinde oluşan külliyatla bütünsel tablonun önemli bir kısmı aydınlanmaya başladı.

Bu kitap tam da böyle bir dönemde, mevcut külliyatı da değerlendirerek, ilk defa hareketin bütünsel bir fotoğrafını çekme denemesine girişen bir çalışma.

Sadece fotoğraf çekmekle de kalmıyor, hareketin ideolojik ve fiziki varlığını masaya yatırıyor ve adeta bir otopsi yaparcasına neşteri her uzva atıyor.

Hareketin ideolojik çizgisi ve kritik kavramları; 1975-77 gençlik hareketi döneminde Ankara/İstanbul eksenlerinde Dev-Sol ayrılığına dek gidecek tarz farklılığı; sonraki halk hareketi döneminde Ankara, Fatsa, Artvin, Yeni Çeltek, Malatya/Elazığ, Adana ve Ege bölgeleri karşılaştırmalı olarak ele alınıyor.

Ardından Demokrat gazetesinden, hareketin kadro yapısına, askerî örgütlenmeden partileşme sürecine dek merkezî organlar ve süreçler değerlendiriliyor.

Sonuç bölümünde ise yenilginin nedenlerine dair bir sorgulama ile harekete dair bütünsel bir değerlendirmenin ana hatları ortaya konuyor.

Derinlikli bir tartışma açısından ciddi bir referans kitap.

Künye: Mehmet Süreyya Karakurt – Devrimci Yol Hareketi, Nota Bene Yayınları, siyaset, 576 sayfa, 2023

Selçuk Polat – Mahşerin Beyaz Atlısı (2010)

‘Mahşerin Beyaz Atlısı’, Selçuk Polat’ın Fikir Kulüpleri Federasyonu (FKF), Dev-Genç ve THKP-C anılarından oluşuyor.

Polat siyasî biyografisini, o dönemi kendisiyle birlikte yaşamış 33 isimle yaptığı görüşmeler sonucunda kaleme almış.

68 hareketinin öncülerinden, THKPF-C’nin ilk kadrolarından olan Polat, Ankara’ya geldikten sonra gizli bir Troçkist örgüte üye olmuş; ayrıca FKF ve Dev-Genç’te önemli mevkilerde bulunmuştu.

Polat’ın 1967-68 yıllarında yaşadıklarıyla başlayan ve onun 1972-74 yıllarındaki tutukluluğuna kadar uzanan kitap, sol harekete dair önemli ayrıntıları aktarmasının yanı sıra, dönemin siyasal aktörlerine ilişkin insani ayrıntılar da sunuyor.

Künye: Selçuk Polat – Mahşerin Beyaz Atlısı, Kibele Yayınları, anı, 326 sayfa

Recep Memişoğlu – Kivamini Tutturamaduk (2019)

“Deniz her vuruşunda dalgalarını duvara

Aldı haykırışların bir parçasını da

Aldı götürdü

Yaydı Karadeniz’e”

Bu dizeler, kendisi de zamanında Karadeniz’de devrimci faaliyetler içinde yer almış İbrahim Karaca’ya ait.

Recep Memişoğlu’nun kaleme aldığı ‘Kivamini Tutturamaduk’ ise, Rize’deki 1980 öncesinde devrimci duygularla yola çıkmış gençlerin hikâyesini anlatıyor.

Recep Memişoğlu’nun devrimci mücadelesi, Pazar’da Halkevi yönetimine girmesiyle hareketlenir.

Memişoğlu bu dönemde Dev-Genç, Devrimci Yol ile militan düzeyde ilişki kurar.

1981 yılının Ocak ayında Çamlıhemşin Kale köyünden 10 yoldaşıyla birlikte yakalanır.

Örgüt üyeliğinden 15 yıl ceza alan Memişoğlu, normal hayatına ancak 1988’de başladı.

İşte Memişoğlu’nun elimizdeki anıları, bu inişli çıkışlı olayların kapsamlı bir dökümünü sunuyor.

Kitap, Rize bağlamında Karadeniz’de devrimci mücadelenin ilgi çekici bir fotoğrafını çekmesiyle büyük öneme haiz.

Memişoğlu anlatımını, mücadeleye katılmış sıra dışı insanların hikâyeleri ve bu süreçte yaşanan ilginç olaylarla harmanlamış.

Rize’nin devrimci geçmişini aydınlatan bu tanıklık, Rize başta olmak üzere Karadeniz’e bambaşka bir çerçeveden bakmak için çok iyi bir fırsat.

Künye: Recep Memişoğlu – Kivamini Tutturamaduk, Ayrıntı Yayınları, siyaset, 176 sayfa, 2019

Kolektif – Ateşe Uçan Pervaneler (2015)

Devrimci Yol hareketi içinde yer almış kadınlar konuşuyor.

1975-1985 yılları arasına odaklanan anlatımlar, Türkiye’nin çok önemli bir dönemine ışık tutuyor.

Bu anlatımlarda, 1970’li yıllarda Türkiye’de gelişmekte olan sosyalist mücadelenin farklı bölgelerde ve farklı alanlarda nasıl yaşandığına tanık oluyoruz.

Devrimci Yolcu kadınların, dönemin canlı bir resmini ortaya koydukları anlatımlarıyla Mamak başta olmak üzere Eskişehir, Ordu-Efirli, Amasya, Erzurum, Erzincan, Diyarbakır ve Burdur hapishanelerine giriyor; Ulucanlar, Niğde, Bartın, Çorum, İzmit, Urfa, Adıyaman, Antep hapishanelerine görüşe gidiyor ve İstanbul hapishaneleri önünde eylemlere katılıyoruz.

Künye: Kolektif – Ateşe Uçan Pervaneler, hazırlayan: Kader Çeşmecioğlu, Kalkedon Yayınları

Mahmut Memduh Uyan – Kardeşim Hepsi Hikâye! (2015)

Devrimci Yol Ana Gerilla Birliği Komutanı Mahmut Memduh Uyan’ın 1970’li yıllardan bugüne uzanan anıları.

Yazar, Ankara’daki öğrencilik yıllarını, bu dönemdeki mahalle direnişlerini; Karadeniz ve Dersim dağları ile Suriye ve Lübnan’daki faaliyetlerini; sonu gelmez işkencelerle geçen tutsaklık günlerini; Mamak ve Ceyhan hapishanelerindeki yıllarını anlatıyor.

Künye: Mahmut Memduh Uyan – Kardeşim Hepsi Hikâye!, Dipnot Yayınları

Ali Yıldırım – FKF, DEV-GENÇ Tarihi (2008)

Ali Yıldırım’ın belgesel nitelikli ‘FKF DEV-GENÇ Tarihi’ isimli bu çalışmasının ilk baskısı 1988 yılında yapılmıştı.

Yıldırım, kapsamlı çalışmasında, Türkiye devrimci gençlik hareketinin ilk organizasyonlarından olan FKF DEV-GENÇ’i 1965-71 zaman aralığında izliyor.

Kitapta karşımıza, FKF DEV-GENÇ’in ilk olmaktan dolayı yaptığı hatalar, Türkiye devrimci gençliğine getirdiği yeni bakış açıları, o dönemdeki politik organizasyonlar ve FKF DEV-GENÇ’in bunlarla ilişkileri gibi kapsamlı konular çıkıyor.

Kitap, hedef aldığı konuyu incelerken, TİP, Milli Demokratik Devrim çizgisi, Yön-Devrim, Türk Solu, Aydınlık ve Sosyalist Dergi gibi yapılara dair önemli ayrıntılar da sunuyor.

Künye: Ali Yıldırım – FKF DEV-GENÇ Tarihi, Doruk Yayınları, tarih, 620 sayfa

Nuri Salman – Yolculuk Sürer (2017)

YOLCULUK SÜRER…, Nuri Salman, Ayrıntı Yayınları

Dersim, 1980 öncesi sol hareketlerin yaygın örgütlendiği bir kentti. Bu kitap da, Dersim ve ilçelerinde 1977 yılından başlayarak siyasi faaliyetler yürütmüş Salman’ın anılarından oluşuyor. Kitap, bir yönüyle Salman’ın kişisel hayatından kesitler sunarken, öte yandan da, özellikle Dev-Genç/Devrimci Yol’un Dersim’de nasıl örgütlendiği ve geliştiğini aydınlatıyor.

Adnan Bostancıoğlu (söyleşi) – Bitmeyen Yolculuk: Oğuzhan Müftüoğlu Kitabı (2011)

BİTMEYEN YOLCULUK: OĞUZHAN MÜFTÜOĞLU KİTABI, söyleşi: Adnan Bostancıoğlu, Ayrıntı Yayınları, söyleşi, 328 sayfa

‘Bitmeyen Yolculuk’, Türkiye sol hareketin önemli aktörlerinden Oğuzhan Müftüoğlu’yla yapılmış uzun soluklu bir söyleşi. Geçmişinde, Dev-Genç, THKP-C ve Devrimci Yol gibi davaların yer aldığı Mütftüoğlu, hayatının on bir yılını cezaevinde geçirdi. Cezaevinden çıktıktan sonra da ÖDP ve BirGün gazetesinin kuruluşunda yer aldı. Elimizdeki kitap, Müftüoğlu’nun uzun yolculuğunun, yani 40-45 yıla uzanan devrimci mücadelesinin kapsamlı bir hikâyesini sunduğu için, meraklısı için iyi bir kaynak. Kitabın bunun yanı sıra, Müftüoğlu’nun hayatı ekseninde, Türkiye yakın tarihinin ve sol hareketin bir panoramasını çizdiğini de söyleyebiliriz.