Harcı öfke ve küfür olan, gerçek yaşamı olduğu kadar sosyal ağlardaki hayat simülasyonunu da eleştirisinin merkezine alan şiirler.
“İki gözüyle birlikte toplam üç kişi ölüyor” ve “ağzımızı dudaklarımızla kapatırız kulaklar açıkta kalır” diyen Duman, muhalif bakışını esirgemeden insanın ve siyasetin kötücüllüğünü gözlemeye koyuluyor.
‘Türk Müziğinde Bestelenmiş Şiirler’, geleneksel ya da geleneksele yakın tarzlarda bestelenmiş şiirleri sunuyor. Bir güfte derlemesinden ziyade, şiirlerin bestelenmiş olanlarından bir seçme olan çalışma, müziğin nitelikli şiire yaklaşımını ortaya koymasıyla önemli. Daha çok popüler olmuş, sevilmiş örneklere yer verilen ve yazarı Tahir Abacı’nın Türk müziğinde şiir ilişkisini irdelediği bir yazıyla açılan kitapta, Yunus Emre’den Pir Sultan Abdal’a, Karacaoğlan’dan Hacı Hayri Bey’e, Tevfik Fikret’ten Yahya Kemal’e, Sabahattin Ali’den Ruhi Su’ya, Ahmed Arif’ten Can Yücel’e ve Edip Cansever’e kadar birçok ismin şiirleri yer alıyor.
Yeni bir baskıyla yayınlanan ‘Hâfız Divânı’, Farsçanın gizemli şairlerinden olan ve şiirinin gücü nedeniyle “Lisânü’l-Gayb” (Gaybın dili) olarak anılan Şemsüddin Muhammed Hâfız-ı Şîrâzî’nin gazellerinden ve mesnevilerinden oluşuyor. Kitap, Farsça gazelin zirvesini temsil eden ve kendinden sonraki şairler kadar ünlü Alman şair ve yazar Goethe’yi de etkilemiş Hâfız’ın şiirindeki çok yönlülük ile anlam ve imge zenginliğini yeniden keşfetmek için iyi bir fırsat.
Wolfgang Emmerich elimizdeki nitelikli çalışmasında, tam adı Paul (Pessach) Antschel olan büyük şair Paul Celan’ın kapsamlı bir biyografisini sunuyor. Kitapta Celan’ın ilk yılları, Almanya’da başlayan eğitim dönemi, Nazilerin iktidara gelmesiyle alt üst olan hayatı, toplama kampında mahkum oluşu, anne ve babasını toplama kamplarında kaybedişi, buradan Brüksel’e ardından da Paris’e kaçışı, Türkçeye ‘Ölüm Havası’ ve ‘Bademlerden Say Beni’ adlarıyla çevrilmiş ünlü şiiri ‘Todesfuge’yi yazma süreci, Ingeborg Bachmann’la yaşadığı aşkı ve Nelly Sachs ile René Char gibi dönemin önemli isimleriyle ilişkileri gibi konular aydınlatılıyor.
Şükrü Erbaş’ın toplu şiirlerinin ilk cildi, O’nun ‘Küçük Acılar’, ‘Aykırı Yaşamak’, ‘Yolculuk’ ve ‘Kimliksiz Değişim’ adlı kitaplarını bir araya getiriyor. Erbaş, ‘Anılar Söz Dinlemiyor’da şöyle diyor: “Ölülerimizi özledim / Söylesem suç olur mu? / Saysam birer birer, ansam / Adlarını, yaşlarını, sonlarını… / Başlangıçlar bulunur mu? // Anılar söz dinlemiyor, anılar / Korkunun kol gezdiği / O yalnızlık saatlerinde / Sıralı kirpik gibi diziliyorlar / Gözlerimin çevresinde // Susmak… tıkalı bacalarda / Sıkışmış duman, göğsümün gizlisinde. / Aklı yüreğinden utana utana / -yaşasa bile insan- / Yaşamanın bir anlamı kalır mı?”
Elimizdeki kitap, Edgar Allan Poe’nun şiirlerinden yapılmış bir seçki. Aralarında ‘Annabel Lee’, ‘Kuzgun’, ‘Ulalume’ ve ‘Cennetteki’ne’ gibi meşhur şiirlerinin de bulunduğu seçkiye, şairin bir yaşamöyküsü de eklenmiş. ‘Annabel Lee’den bir alıntı: “Yıllar önceydi, yıllar yıllar önce, / Deniz kıyısındaki / O diyarda bir genç kız yaşıyordu / Bilirsiniz adını, ANABEL LEE; – / Düşünmezdi hiçbir şey benim olmaktan başka, / Sevmekten başka beni. // Ben çocuktum o çocuk o deniz ülkesinde / Sevdik birbirimizi / Aşktan büyük daha özge bir aşkla / Ben ve canım Anabel Lee – / Bir sevda ki gökte uçan melekler / Kıskanırlardı bizi. (…)”
Şükrü Erbaş’ın bir önceki şiir kitabı ‘Unutma Defteri’ 2007’de yayımlanmıştı. Şair, uzun bir aradan sonra ‘Bağbozumu Şarkılarında’yla karşımıza çıkıyor. Kitaptaki ‘Baş Dönmesi’ şiirinden bir alıntı: “Ölümle konuşmaya başlamıştım / Ağaçlar avuçlarımda dünya masalıydı / Çiçekler nasıl da sonsuzdular / Zaman bedenimde tozlanıyordu / Ara sokaklarda bulanık perdeler / Bir eski bahçede sedef düğmeler / Uykulardan kopuyordu yıllardır / Yağmur değil ben çekiliyordum / Yeraltı sularının rahmine / Ey kalabalığın kara yalnızlığı / Yıldızlar taşlarda söyleşiyordu / Sokak köpeklerinden öğreniyordum / Sevgisizliğin açık yarasını (…)”
Cevat Akkanat ‘Gelenek ve İkinci Yeni Şiiri’nde, geleneğin Türkiye şiirindeki karşılığını ve görünümlerini tespit etmeye çalışıyor. 1950 sonrasında gelişen ve üzerinde yoğun tartışmalar yapılan İkinci Yeni şiir hareketini oluşturan şairlerin gelenekle uyumlu oldukları veya gelenekten uzak düştükleri yönler, çalışmanın omurgasını oluşturuyor. Akkanat ilkin, İkinci Yeni hareketini, çağının sosyal ve edebi manzarası içinde, Batı şiiriyle kurduğu ilişkiler bağlamında değerlendiriyor. Yazar devamında da, hareketi temsil eden şairlerin gelenek hakkındaki görüşlerini, hem şiirleri hem de fikirleri bağlamında irdeliyor.
Birçok yazarın katkıda bulunduğu ‘Fahriye Abla’dan Çanakkaleli Melahat’a başlıklı bu ilginç çalışma, modern Türkiye şiirinde kadın imgesinin izini sürüyor. Kitabın ilk hareket noktası, Türkiye şiirinde özgün bir yeri olan Fahriye Abla, Çanakkaleli Melahat gibi önemli karakterler, ikinci hareket noktası ise Attilâ İlhan, Cemal Süreya, Ece Ayhan ve İlhan Berk gibi, şiirlerinde birçok farklı kadın karakterlere yer veren ve kadın imgesini öne çıkartan şairler ve onların şiirlerindeki kadınlar. Çalışma, Türkiye toplumunda kadının değişen yerini edebiyat üzerinden izlemesiyle önemli bir boşluğu dolduruyor diyebiliriz.
Dipnotski 