Menderes Çınar – Siyasal Bir Sorun Olarak İslamcılık (2021)

Siyasal İslamcılığın nasıl bir çıkmaz olduğunu görmek için Türkiye’nin son 20 yılına bakmak dahi yeter de artar.

Menderes Çınar, 40 yıl önceki Milli Görüş hareketinden bugüne uzanarak siyasal İslamcılığın demokrasiye ve siyasete indirdiği ağır darbeleri gözler önüne seriyor.

Çınar’ın çalışması, siyasetin konjonktür, mekan ve ajan üçlüsünün eklemlenmesi ile yarattığı ivmeyi 40 yıl öncesine giden Milli Görüş hareketinden başlatarak son

19 yılın siyasal ve sosyal evrenini tamamen kaplayan İslamcı bir siyaset özelinde tartışıyor.

Çınar, son dönem iktidarlarının siyasete indirdiği ağır yaralayıcı darbelerin ülke insanında yarattığı umutsuzluğu da yas tutmadan, açıklayıcı ve umut verici bir tartışmayla ele alıyor.

  • Künye: Menderes Çınar – Siyasal Bir Sorun Olarak İslamcılık: AKP’nin 20 Yılı, Nika Yayınevi, siyaset, 264 sayfa, 2021

Aydın Cıngı – Siyasal İslamın Cumhuriyet ile Kavgası (2021)

AKP 2002’de tek başına iktidara geldiğinde, bu sürecin ülkeyi nereye götüreceğini pek kimse tahmin edememişti.

Bugünü öngörenleri ise, maalesef pek kimse dikkate almamıştı.

AKP’nin özellikle 2010-2020 zaman aralığını kapsayan iktidarını, Cumhuriyet’in en karanlık dönemi olarak tanımlayan siyasetbilimci Aydın Cıngı, AKP’nin bu dönemde İslam sosuna bulayarak tedavüle soktuğu neoliberal politikaların yıllar içinde nasıl geliştiğini adım adım açıklıyor.

Cıngı kitabında, henüz bitmemiş olan bu sürecin derli toplu bir tarihini yazdığı gibi, geleceğe dair kimi öngörülerde de bulunuyor.

  • Künye: Aydın Cıngı – Siyasal İslamın Cumhuriyet ile Kavgası (2010-2020), Tekin Yayınevi, siyaset, 336 sayfa, 2021

Celil Bozkurt – İslâm Demokrat Partisi (2020)

Antisemist kimliğiyle tanınan Cevat Rıfat Atilhan’ın 1951’de kurduğu İslâm Demokrat Partisi, Türkiye’de demokratik hayatta kurulan ilk siyasal İslâmcı partidir.

Celil Bozkurt da bu önemli çalışmasında, partinin kuruluşundan kapatılmasına uzanan süreci izliyor.

Bilindiği gibi, agresif ve polemikçi söylemiyle öne çıkan bu parti, İslamcı söyleminin yanı sıra, sergilediği antisemit tutumu ve Siyonizm ile Masonluk aleyhtarlığıyla da dikkat çekmişti.

Parti, laik ve liberal kesimde olduğu gibi muhafazakâr kesimde de tepkiyle karşılansa da, siyasal İslamcı Milli Görüş Hareketi’ne de kaynaklık etmişti.

Bunun yanı sıra, Necmettin Erbakan’ın kurguladığı “Müslüman Ülkeler Birleşmiş Milletler” projesi, Cevat Rifat Atilhan’ın “Birleşmiş İslam Milletleri” adıyla idealize ettiği programa benzerlik gösterir.

Bozkurt kitabında, partinin kuruluşu ve faaliyetlerinden partinin kamuoyunda yarattığı tepkilere, parti hakkında soruşturma açılıp kapatılmasından partinin Türk siyasetine etkilerine pek çok konuyu irdeliyor.

  • Künye: Celil Bozkurt – Demokratik Hayatta Siyasal İslâm’ın Doğuşu: İslâm Demokrat Partisi, Libra Kitap, tarih, 214 sayfa, 2020

Anthony Black – Siyasal İslam Düşüncesi Tarihi (2010)

Anthony Black elimizdeki eserinde, İslamiyet’in başlangıcından (yaklaşık 622-61) Köktendincilik Çağı’na kadar (yaklaşık 1922-2000) geçen dönemi kapsayan bir İslam siyasal düşünce tarihi sunuyor.

Black, siyasal İslam’ı dini, hukuki, ahlaki, felsefi ve devlet yönetimi çerçevesinden irdelerken, aynı zamanda, kimisi tarihsel öncüller ve daha eski modeller üzerine kurulu çağdaş İslam’daki siyasal ve toplumsal akımları da gözler önüne seriyor.

İslam içindeki farklı siyasaları, düşünürlerin görüşleri ekseninde ele alan yazar, ayrıca, İslam kültürünün komşu kültür gelenekleriyle arasındaki karşılıklı ilişkiyi de çözümlüyor.

Çok önemli, özellikle konuyla ilgilenenlerin kaçırmaması gereken bir çalışma.

  • Künye: Anthony Black – Siyasal İslam Düşüncesi Tarihi, çeviren: Sevda Çalışkan ve Hamit Çalışkan, Dost Yayınevi, tarih, 501 sayfa

Kadir Cangızbay – Siyasal İslam (2019)

Siyasal İslam’ın bütün karanlığıyla üzerimize çöktüğü, tam anlamıyla bir “modern Ortaçağda” yaşıyoruz.

Peki, siyasal İslam’ı ortaya çıkaran koşullar nedir ve günümüz dünyasında onu hangi bağlamda okumak gerekir?

İşte Kadir Cangızbay’ın elimizdeki çalışması, bir asalak olarak nitelediği siyasal İslam’ın tam olarak ne manaya geldiğini çok yönlü bir bakışla ortaya koyan, konu hakkında bir başvuru kaynağı.

Siyasal İslam’ı doğuran koşullar, laiklik, bilim, Aydınlanma ve Cumhuriyet gibi yakıcı konu ve kavramları bu bağlamda irdeleyen Cangızbay, bütün toplumu her taraftan kuşatmış bu karanlığın dört dörtlük bir fotoğrafını çekiyor.

Kitaptan iki alıntı:

“İster İslâm olsun, ister Hıristiyanlık veya herhangi başka bir din, referansı insan-üstü bir varlık, vaadi de hayat-ötesi bir dünya olan her türlü ideoloji, insanı ‘insanlığa karşı suç’ niteliğindeki caniliklere sürükler, bu tür canilikleri meşrulaştırmaya yönelik en elverişli düşünsel zemini ve doktrinsel dayanağı oluşturur.”

“Âmiyâne tabiriyle ‘allahsız’ neo-liberalizmin en elverişli aletleri, Allah’ı ‘öbür dünya’ya sürgün eden siyasal İslâmcılar olacaktır: İnsan-üstü bir referansa dayanarak biz insanlar üzerinde tahakküm kurma peşindeki ‘can’ düşmanı yaratıklar karşısında yapmamız gereken, ‘inanmak’ın insanın ‘bilgi öznesi’ olmaktan vazgeçmesine tekabül eden bir zül olduğunu haykırmak olmalıdır. Bunun ardından gelecek olan ise, ‘cihat’ ve ‘fetih’ diyenin gözü başkalarının vatanında, topraklarında, malında mülkünde, çoluğunda çocuğunda, karısında kızında olup, kafasında vatan kavramı, ruhunda da vatan sevgisi bulunmayan, molekülü vatandaş olan res-publica’da yaşama hakkı bulunmayan bir asalak olduğunu en açık-seçik biçimde yüzüne vurmaktır.”

  • Künye: Kadir Cangızbay – Post-Modern Pre-Modern’i Öpüyor: Siyasal İslam, Nika Yayınevi, siyaset, 360 sayfa, 2019

Fuad Zekeriya – Çağdaş İslamcı Harekette Hakikat ve Hayal (2007)

  • ÇAĞDAŞ İSLAMCI HAREKETTE HAKİKAT VE HAYAL, Fuad Zekeriya, çeviren: Sinan Köseoğlu, Kapı Yayınları, inceleme, 244 sayfa

Fuad Zekeriya tanınmış bir Mısırlı filozof ve Arap entelektüeli. Zekeriya’nın bu kitabı, Arap ve Müslüman dünyasında İslamcılığın entelektüel, sosyal ve siyasal temelleri ve günümüzdeki tezahürleri üzerine eleştirel bakış açısıyla kaleme alınmış. Üç bölümden oluşan kitabın ilgi çekici yanlarından biri de, sadece İslamcılığa değil, dinsel aşırılıkları körükleyen siyasal ve iktisadi koşullara da odaklanılıyor. Kitap, 11 Eylül saldırısından sonra tartışmaya açılan militan İslamcı hareketlerin dini ve siyasal yapılarını araştırmayı amaçlıyor.

Nedim Şener – Ergenekon Belgelerinde Fethullah Gülen ve Cemaat (2010)

  • ERGENEKON BELGELERİNDE FETHULLAH GÜLEN VE CEMAAT, Nedim Şener, Destek Yayınları, siyaset, 290 sayfa

Nedim Şener, ilk baskısı 2009’da yapılan ‘Ergenekon Belgelerinde Fethullah Gülen ve Cemaat’te, Ergenekon sandığından çıkan Gülen külliyatını inceliyor. Buradaki belgeler ise, Ergenekon davasının ekleri arasında bulunan MİT, Emniyet Genel Müdürlüğü, Mülkiye Teftiş Kurulu raporları ve Genelkurmay Başkanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığı’nın resmi raporları gibi önemli dokümanlar. Cemaatin, insanları korkutan gücünün ilk hukuki testinin Erzincan Cumhuriyet Başsavcısı İlhan Cihaner’in tutuklanması ile sonuçlanan soruşturma olduğunu savunan Şener, şeffaflık taleplerine kayıtsız kalan cemaatin işleyişini resmi belgelere dayanarak anlatıyor.

Cihan Tuğal – Pasif Devrim (2010)

  • PASİF DEVRİM, Cihan Tuğal, Koç Üniversitesi Yayınları, siyaset, 330 sayfa

Cihan Tuğal ‘Pasif Devrim’de, Gramsci’nin “pasif devrim” kavramından hareketle, 1990’larda İstanbul’daki İslamcı değişim sürecinin başını çeken Sultanbeyli ilçesini merkeze alarak Türkiye’de İslami aktivistlerin örgütlenmelerini, 28 Şubat sürecinde içine kapanmalarını ve AKP iktidarı tarafından düzene dahil edilmelerini kapsamlı bir gözle irdeliyor. Yalnızca sisteme karşı direnen dini muhalefetle sınırlı olmayan çalışma, aynı zamanda, hâkim düzene yönelik radikal saldırıların nasıl ortaya çıktığına, eylemcilerin bu saldırıları örgütlerken yaşadıkları dönüşümlere ve karşı çıkışlara rağmen sistemin nasıl ayakta kaldığına da odaklanıyor.