Anı – Sayfa 42 – Dipnotski

Namık Kemal Behramoğlu – Bir Savcının Anıları (2013)

BİR SAVCININ ANILARI, Namık Kemal Behramoğlu, Yitik Ülke Yayınları, anı, 230 sayfa

Namık Kemal Behramoğlu ‘Bir Savcının Anıları’nda, savcı olarak görev yaptığı dönemde yaşadığı olayları ve bu dönemde hayatından geçmiş ilginç kişilikleri anlatıyor. Zor şartlarda hukuk fakültesinden mezun olan Behramoğlu, bir süre avukatlık yaptıktan sonra 1978-1984 yılları arasında Cumhuriyet Savcısı olarak görev yapmış. Behramoğlu bu süre içinde de, ağırlıklı olarak mafya, kaçakçılık, kumar ve fuhuş gibi davalara bakmış. Bahçe ilçesi, Yumurtalık, Sağmalcılar, Bigadiç, Erzurum Oltu gibi Türkiye’nin farklı yerlerinde tayin veya sürgün neticesinde bulunmuş Behramoğlu, ülkenin 1980 öncesi siyasi, toplumsal panoramasını çiziyor.

Şemsa Yeğin – Hayal Molaları (2013)

HAYAL MOLALARI, Şemsa Yeğin, İş Kültür Yayınları, anı, 454 sayfa

Yayıncılık dünyasına uzun yıllardır emek veren Şemsa Yeğin, kırk yıla yakın meslek hayatında farklı alanlardan yetmişe yakın kitap çevirisi gerçekleştirmiş. Yeğin’in anılarından oluşan elimizdeki kitap da, kendisinin 1940’lardan bugüne tanık olduğu ilgi çekici olayları okurlarına sunuyor. Yazar, 1940’lardaki çocukluk dönemini, zorluklarla devam edebildiği okul hayatını, ailesini, yabancı dil ilgisinin uyanmasını, İstanbul Kız Lisesi’ndeki öğrencilik yıllarını, okula ara verip çalışmaya başladığı dönemleri, ABD, Kongo ve Kanada’da yaşadığı yılları ve uzun bir aradan sonra döndüğü Türkiye’de gözlemlediklerini anlatıyor.

Hélène Krulich – Kürt Ülkesinde Avrupalı Bir Kadın (2012)

KÜRT ÜLKESİNDE AVRUPALI BİR KADIN, Hélène Krulich, çeviren: Nihat Nuyan, Avesta Yayınları, anı, 304 sayfa

Elimizdeki kitap, Hélène Krulich’in, eşi İranlı Kürt lider Abdurrahman Qasimlo’ya dair anılarından oluşuyor. İran Kürdistan Demokrat Partisi’nin (PDK-İ) Genel Sekreteri ve farklı Kürt hareketleri arasında sevilen isimlerden Qasimlo, Temmuz 1989’da İranlı hükümet yetkilileri ile görüşme yapmak amacıyla gittiği Viyana’da, İran ajanlarınca pusuya düşürülerek öldürülmüştü. Krulich anılarında, Qasimlo’yla 1960’lı yıllarda üniversitede öğrenciyken tanışmalarını, Prag’daki İran Büyükelçiliği’nde evlenmelerini, bir süre sonra Tahran’da yaşamaya başlamalarını, Kürt bölgesine dair gözlemlerini, İran İslam Devrimi’nin öncesi ve sonrasını, Qasimlo’nun siyasi çalışmalarını ve Qasimlo’nun katledilme sürecini anlatıyor.

Işın Çelebi – Türkiye’nin Dönüşüm Yılları (2012)

TÜRKİYE’NİN DÖNÜŞÜM YILLARI, Işın Çelebi, Alfa Yayınları, anı, 588 sayfa

‘Türkiye’nin Dönüşüm Yılları’, 1989-1999 tarihleri arasında iki kere ekonomiden sorumlu devlet bakanlığı görevlerini yürüten ve Anavatan Partisi hükümetinin öne çıkan simgelerinden Işın Çelebi’nin anılarından oluşuyor. Kitap bilhassa, Türkiye’nin ekonomik, sosyal ve siyasal hayatında önemli dönüşümlerin yaşandığı 1983-1991 dönemini, devletin üst katlarında önemli sorumluluklar üstlenmiş bir aktörün gözlemleri ekseninde vermesiyle önemli. Çelebi, bu dönemdeki dönüşümleri ayrıntılı bir bakışla irdelerken, söz konusu süreçte gerek kendisinin gerekse siyasi iktidarların yapmış olduğu belli başlı hatalarla yüzleşmekten de çekinmiyor.

Valentin Berojkov – Tahran 1943 (2012)

TAHRAN 1943, Valentin Berojkov, çeviren: Hasan Âli Ediz, İş Kültür Yayınları, anı, 164 sayfa

2. Dünya Savaşı’nın diplomatik tarihinde önemli yer tutan olaylardan biri, Hitler’e karşı kurulan ve Winston Churchill, Josef Stalin ve Franklin Roosevelt gibi üç güçlü devlet adamının koalisyonuyla gerçekleşen, 1943’teki Tahran Konferansı’ydı. O dönemde Stalin’in kişisel tercümanlığını yapmış olan Valentin Berojkov’un elimizdeki anıları, konferansta yaşananları aktarması, böylelikle savaşın arka planını aydınlatmasıyla önemli bir tarihi belge niteliğinde. Berojkov’un anıları, konferansta görüşülen sorunların bir analizini sunduğu gibi, savaş esnasında Türkiye’nin nasıl kilit bir rol oynadığını da gözler önüne seriyor.

Cyrus Hamlin – Robert Kolej Uğrunda Bir Ömür (2012)

ROBERT KOLEJ UĞRUNDA BİR ÖMÜR, Cyrus Hamlin, çeviren: Ayşe Aksu, Dergâh Yayınları, anı, 469 sayfa

Dindar bir çiftçi ailesinden gelen Amerikalı Cyrus Hamlin, Türkiye’nin yabancı okulları arasında özgün bir yere sahip Robert Kolej’in kurucusu. Dolayısıyla elimizdeki anılar, Hamlin’in kendi hayatı hakkında anılar kadar, özellikle Robert Kolej’in kuruluş sürecini ve eğitim amaçlarını ilk ağızdan vermesiyle oldukça önemli. Hamlin burada çocukluk yıllarını, yetiştiği çevreyi, eğitim anlayışını ve uygulamaya koyduğu muhtelif eğitim kurumlarından edindiği deneyimleri; Amerikalı zengin Christopher R. Robert’ın maddi katkısı ve geniş çevresinin sağladığı destekle Robert Kolej’i kurma aşamasını ve kurumun temel felsefesini anlatıyor.

İhsan et-Tercüman – Çekirge Yılı: Kudüs 1915-1916 (2012)

ÇEKİRGE YILI: KUDÜS 1915-1916, İhsan et-Tercüman, inceleme ve notlar: Selim Temârî, Klasik Yayınları, anı, 328 sayfa

‘Çekirge Yılı’, Cemal Paşa’nın kumandanlığını yürüttüğü Dördüncü Ordu’da görev yapan Kudüslü sıradan bir askerin, er İhsan et-Tercüman’ın 1. Dünya Savaşı’na dair anılarından oluşuyor. et-Tercüman, Mart 1915-Ağustos 1916 arasını kapsayan bu günlüklerinde, yaşadığı olayları ve izlenimlerini sıcağı sıcağına paylaşıyor. Günlüğü önemli kılan hususlardan biri de, savaş yıllarının getirdiği sıkıntı ve zorlukların Kudüs’ün gündelik hayatına nasıl yansıdığını, şehri ele geçiren çekirge istilasını, tifo ve benzeri salgın hastalıkların bölgeyi kırıp geçirişini ve Kudüs’teki Müslümanlar ile gayrimüslimler arasındaki ilişkiyi de gözlemlemesi.

Orhan Birgit – Kalbur Saman İçinde (2012)

KALBUR SAMAN İÇİNDE, Orhan Birgit, Doğan Kitap, anı, 225 sayfa

Gazeteci ve siyaset adamı Orhan Birgit, anılarının ilk cildi olan ‘Evvel Zaman İçinde’de, doğumundan 1965 genel seçimlerine kadarki süreci anlatmıştı. Yazar elimizdeki kitabında ise, söz konusu dönemin devamında Türkiye’nin siyasi ve toplumsal hayatına dair gözlemlerini, bilhassa bu dönemde CHP’de yaşanan gelişmeleri merkeze alarak paylaşıyor. Birgit burada, Bülent Ecevit’in CHP içinde yükselişini, Kıbrıs Barış Harekatı’nın perde arkasında yaşananları, 12 Mart Muhtırasını, Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idam edilişini, 12 Eylül darbesini, Özallı yılları ve AKP’nin güçlü bir politik aktör olarak ortaya çıkışını anlatıyor.

Zeki Paşa’nın Balkan Savaşı Hatıratı (2012)

ZEKİ PAŞA’NIN BALKAN SAVAŞI HATIRATI, çeviren: Sema Demirtaş, Alfa Yayınları, anı, 136 sayfa

Elimizdeki kitap, 1912 yılı başlarında 2. Ordu Müfettiş Vekâleti’ne atanan ve daha sonra Vardar Ordusu Komutanlığı ile Balkan Savaşı’na katılan korgeneral Zeki Kılıç-Kolaçoğlu’nun anılarından oluşuyor. Balkan Savaşları’nda orduyu komuta etmek gibi önemli bir görev üstlenmiş Zeki Paşa anılarında, Kumanova Meydan Muharebesi’ni, Pirlepe bölgesinde yaşanan olayları, Manastır Meydan Muharebesi’ni ve Kuzey Yunanistan’da Yanya’nın düşüşünü anlatıyor.

Mustafa Yoker – Kalimera, Fener, Şalom, Balat (2012)

KALİMERA FENER, ŞALOM BALAT, Mustafa Yoker, Çatı Kitaplar, anı, 256 sayfa

Mustafa Yoker, İstanbul kültüründe yüzyıllar boyu var olmuş Rumlar, Ermeniler ve Yahudilere bir ağıt niteliğindeki anılarında, 1950’li 1960’lı yıllarda geçen çocukluk yıllarını anlatıyor. Yoker’in anılarını kapsayan mekân, Unkapanı’ndan başlayarak Haliç kıyısı boyunca Eyüp’e kadar uzanan Cibali, Küçük Mustafa Paşa, Fener, Balat ve Ayvansaray gibi tarihi semtler. Yazar burada, çocukluğunun mahalle kültürünü ve bölgedeki toplumsal hayatı ayrıntılı bir şekilde anlatıyor. Yoker’in çocukluğunun, Fener ve Balat semtlerinde henüz kozmopolit kültürün yaşandığı dönemlerde geçmesi de, anıları önemli kılan hususların başında geliyor.