Deneme – Sayfa 17

Alberto Manguel – Okumalar Okuması (2013)

OKUMALAR OKUMASI, Alberto Manguel, çeviren: Sevin Okyay, Yapı Kredi Yayınları, deneme, 363 sayfa

Yazar, çevirmen ve yayıncı Alberto Manguel ‘Okumalar Okuması’nda, okurlarını, kitapların ve yazarların dünyasına büyülü bir yolculuğa davet ediyor. Manguel burada, Jorge Luis Borges, Northrop Frye, Homeros, Carlo Collodi, Che Guevara ve Dante gibi isimlerle, edebiyat dünyasında iz bırakmış ‘İlyada’, ‘Don Quijote’, ‘Pinokyo’ ve ‘Hazine Adası’ gibi kitapları ele alırken, aynı zamanda yazarın kimliği, okurun beklentileri, edebiyatın kimi güncel sorunları ve ideal okur konularını da tartışıyor. Kitabın ilgi çeken bir yönü de, Manguel’in okumaları boyunca, hayran olduğu ‘Alice Harikalar Diyarı’nın kılavuzluğunda ilerlemesi.

Bertrand Russell – Sorgulayan Denemeler (2013)

SORGULAYAN DENEMELER, Bertrand Russell, çeviren: Nermin Arık, Say Yayınları, deneme, 255 sayfa

Yeni bir baskıyla yeniden yayımlanan ‘Sorgulayan Denemeler’, kendini daima bir kuşkucu olarak tanımlamış, modern düşüncenin etkili isimlerinden Bertrand Russell’ın farklı konuları irdeleyen denemelerinden oluşuyor. İnançlarımızın kesinlikten yoksun oluşunu kabullenmeye hazır olmamız gerektiğini ileri süren Russell bu denemelerinde, düşler ve gerçekleri, bilim ve boş inanışı, yirminci yüzyılda felsefenin imkanlarını, makineler ve duyguları, Doğu’nun ve Batı’nın mutluluk ideallerini, politikada kuşkuculuk gereksinimini, özgür düşünce ve resmi propagandayı, toplum içinde özgürlüğü, eğitimde özgürlük ve otoriteyi irdeliyor.

Yankı Yazgan – Bir Tatlı Telaş (2013)

BİR TATLI TELAŞ, Yankı Yazgan, Boyut Yayınları, deneme, 172 sayfa

‘Bir Tatlı Telaş’ Yankı Yazgan’ın esprili bir üslupla irdelediği farklı konuları bir araya getiriyor. Yazgan, kitabının adından da anlaşılabileceği gibi, gündelik hayatta karşılaşılan bize özgü durumlara odaklanıyor. Yazar karikatürlerine de yer verdiği kitabında, Türk kahvesi gibi kendine has hususiyetler barındıran Türk beynini, ülke insanının karakterinin baskın özelliklerinden telaşı, yaşanılan çevrenin beyinlerin işleyişine etkilerini, kişisel gelişim reçetelerinin mutluluk anlayışımızı nasıl dönüştürdüğünü, trafik ile insanlarının kafa yapısı arasındaki koşutluğu ve Türkiye’ye has garip erkeklik hallerini ele alıyor.

Enver Aysever – Edebiyat Ölmelidir (2013)

EDEBİYAT ÖLMELİDİR, Enver Aysever, Remzi Kitabevi, deneme, 244 sayfa

Enver Aysever ‘Edebiyat Ölmelidir’de, okuma eylemini irdeliyor, aynı zamanda kendi yazınsal serüveninin önemli duraklarını okurlarıyla paylaşıyor. Aysever denemelerinde, roman yazma sürecinin ruhsal garipliklerini, bir romana son noktayı koyma sürecinde yaşadığı çelişkileri, ironik bir süreç olarak yazarlığı, romanın hedeflediği okur kitlesini, neoliberal çağda romanın rolünü, nitelikli okumanın yollarını ve edebiyatın günlük hayatımıza getirdiği coşkuyu anlatıyor. Aysever bunun yanı sıra, Oğuz Atay, Sabahattin Ali, Cemal Süreya, Füsun Akatlı, Hilmi Yavuz ve Sevgi Soysal gibi yazarlara dair değerlendirmelerde de bulunuyor.

Falih Rıfkı Atay – Pazar Konuşmaları (2013)

PAZAR KONUŞMALARI, Falih Rıfkı Atay, Pozitif Yayınları, deneme, 340 sayfa

‘Pazar Konuşmaları’, Falih Rıfkı Atay’ın Ulus, Cumhuriyet, Yeni İstanbul ve Dünya gazetelerinde yayınlanmış yazılarından, zamanında bizzat kendisi tarafından yapılmış bir seçkiden oluşuyor. 1941-1950 arasında kaleme alınan yazılar, dönemin siyasi atmosferini gözlemlediği gibi, bir toplumun dönüşümünü kayda geçirmesiyle de önemli bir tarihi belge niteliğinde. Atay burada, dönemin yeme içme alışkanlıklarını, harf inkılabının gündelik hayata yansımalarını, kadının toplumda değişen rolünü, magazin gündemini, Köy Enstitüleri’ndeki eğitim sisteminin özgünlüğünü, İstanbul’daki şehir planlamasını ve edebiyat akımlarını anlatıyor.

Yıldız Silier – Özgürlük Yanılsaması (2013)

ÖZGÜRLÜK YANILSAMASI, Yıldız Silier, Yordam Kitap, felsefe, 165 sayfa

Yıldız Silier’in ‘Özgürlük Yanılsaması’, ilk baskısını 2006’da yaptı. Kitap şimdi, benzeri çalışmalarda pek görülmeyen bir başarıyla dördüncü baskısına ulaştı. Silier’in kitabının dikkat çekici yönü, bugün özgürlüğe dair yaşanan kafa karışıklığını gidermesi, aynı zamanda içi boşaltılan bu kavrama gerçek anlamını iade etmesi. Yazar, nasıl özgür olunabilir sorusunun yanıtını ararken, özgürlüğün yeşermesine imkan tanıyacak başka bir dünyanın nasıl mümkün olduğunu irdeliyor. Silier bunu yaparken, ihtiyaçların evriminin bizi özgürleştirebileceğini savunan Marx ile aynı sürecin bizi köleleştirdiğini savunan Rousseau’yu karşılaştırıyor.

Stefan Zweig – Montaigne (2012)

MONTAIGNE, Stefan Zweig, çeviren: Ahmet Cemal, Can Yayınları, deneme, 122 sayfa

Yetkin biyografi kitaplarıyla da bildiğimiz Stefan Zweig, elimizdeki tamamlanmamış kitabında, dünya edebiyatında denemenin babası olarak bilinen, büyük hümanist Montaigne’e ve onun çağına odaklanıyor. Zweig, yaşamının son yılında, 1942’de kaleme aldığı kitabında, kendisinden yüzlerce yıl önce yaşamış, Rönesans ve hümanizmin mirasçısı olarak insana yaklaşan ve onu sorgulayan Montaigne’in dünyasına iniyor. Zweig, kendi deyimiyle, kitle çılgınlığının doruğa vardığı bir zamanda, insanlığını korumaya çalışanların ne yapmaları gerektiğini, nereden yardım alabileceklerini sorgularken, Montaigne’in düşüncelerine uzanıyor.

İnci Aral – Yazma Büyüsü (2011)

YAZMA BÜYÜSÜ, İnci Aral, Kırmızı Kedi Yayınları, deneme, 167 sayfa

Roman ve öykü kitapları yayımlanmış İnci Aral, ‘Anlar, İzler, Tutkular’ başlıklı bir deneme kitabına da imza atmıştı. Aral, elimizdeki deneme kitabında da, hayatı ve insanı anlamlandırma yolu olarak yazmak konusunu, kendi yazma sürecinden yola çıkarak ele alıyor. Kitapta yazma endişesi, sözcüklerin büyüsü, yazarın yalnızlığı, yanılsama ve fantazya arasındaki ince çizgi, yazar olabilmenin kıstasları ve yazmak ile zaman arasındaki ilişki gibi keyifli konular yer alıyor. Aral ayrıca, yazarlığın öğrenilip öğrenilmeyeceği, roman sanatı, okumak ve yazmak arasındaki ilişki ve bir roman karakterinin yaratılması gibi konuları da tartışıyor.

Evgin Atalay – Hayat Yeşil, Umut Mavi (2011)

HAYAT YEŞİL, UMUT MAVİ, Evgin Atalay, Kırmızı Yayınları, deneme, 143 sayfa

Evgin Atalay, tedavisi mümkün olmayan bir kas hastalığından mustarip. Atalay yıllarca, hayatını zorlaştıran bu hastalıkla mücadele etti. İşte ‘Hayat Yeşil, Umut Mavi’, genç yazarın bu hastalıkla yaşama deneyimini anlattığı ve 1997 yılından beri tuttuğu günlüklerine dayanıyor. Atalay’ın kitabı için, tüm zorluklarına rağmen hayatla inatlaşma mücadelesi diyebiliriz. Çünkü yaşadığı hastalık, onu hiçbir şekilde hayattan uzaklaştırmamış; bilakis, umudunu daha da diriltmiş. Varolma çabasını yazarak ortaya koyan Atalay’ın kitabı, deneyimlerini başka insanlarla paylaşmak çabasının ürünü. Yazarın biricik hayali de, su kenti Venedik’i görebilmek.

Gabriel de Tarde – Geleceğin Tarihinden Alıntılar (2011)

Gabriel de Tarde, Türkçeye daha önce de çevrilen ‘Geleceğin Tarihinden Alıntılar’da, dünyanın yarınına dair bir ütopya ortaya koyuyor.

Tarde’nin tasarladığı bu tatlı dünyada, insandan başka bütün yaşam biçimleri ortadan kaldırılmış, insanların sürekli “sosyal tonik” alması sağlanarak yüksek bir mutluluk ve memnuniyet ortamı yaratılmıştır.

Yazar, biraz alay ederek, biraz onaylayarak, insan ilişkilerinin yeni bir biçimine işaret ediyor ve buradan bakarak günümüzün toplumsal ilişkilerini eleştiriyor.

Bilindiği gibi Tarde, sosyal-psikolojinin kurucusu olarak da anılıyor. Yazarın bu alandaki yetkinliği, denemelerinde de kendini hissettiriyor.

Künye: Gabriel de Tarde – Geleceğin Tarihinden Alıntılar, çeviren: Özcan Doğan, Say Yayınları, deneme, 112 sayfa