Kategori: Günlük

Gregori Nikolayeviç Kazbegi – Bir Rus Generalinin Günlükleri (2019)

Gregori Nikolayeviç Kazbegi, Gürcü bir general olarak Rus ordusunda görevliydi.

Kazbegi, 1874 yılının baharında, “Türkiye Gürcistan’ı” olarak nitelendirdiği Artvin ve çevresini ziyaret etmişti.

Kazbegi, üç ay boyunca bu bölgede pek çok noktayı dolaşmış, bu ziyaretlerinden edindiği izlenimlerini günlüklerine yazmış.

Günlükler, Kazbegi’nin olağanüstü gözlem ve gücü ve harikulade doğa bilgisiyle bilhassa dikkat çekiyor.

Günlükler, önemin Artvin’indeki gündelik, toplumsal ve kültürel yapı hakkında çok değerli bilgiler barındırıyor.

Günlükte bunun yanı sıra, Şavşatlı devrimcilerin yenilgisi ile sonuçlanan Selim Himşiaşvili öncülüğündeki “On Binlerin İsyanı”nın tarihsel arka planına, Yusufeli’nde o dönemde hâlâ yaşamakta olan 80 Hristiyan ailenin varlığına, Artvinli Ermenilerin ilginç yaşantılarına, eski dilde yazılmış İncil’i okumak için yirmi saat yaya yolculuğun ardından Artvin’e ulaşan Gürcü bir rahibe ve bunun gibi pek çok ilginç bilgiye ulaşıyoruz.

  • Künye: Gregori Nikolayeviç Kazbegi – Bir Rus Generalinin Günlükleri: Türkiye Gürcistanı’nda Üç Ay, çeviren: Rıdvan Atan, Doruk Yayınları, günlük, 176 sayfa, 2019

Julius Fučik – Darağacından Notlar (2015)

Çekoslovakya Komünist Partisi’nin önderlerinden Julius Fučik’in, işkencelerle dolu hapishane günlerinde gizlice tuttuğu, cezaevindeki tutuklulara, gardiyanlara ve SS subaylarına ilişkin notlar.

Nazilerin daha sonra, 1943’te idam edeceği Fučik’in aynı zamanda edebiyat eleştirmeniydi ve kendisinin bu yönü de anlatıyı güçlü kılan hususlardan.

‘Darağacından Notlar’,  bir döneme, o dönemde yaşanan korkunç olaylara daha yakından bakmamız için iyi bir vesile.

  • Künye: Julius Fučik – Darağacından Notlar, çeviren: Celal Üster, Yordam Kitap

Avedis Cebeciyan – Bir Ermeni Subayın Çanakkale ve Doğu Cephesi Günlüğü, 1914-1918 (2015)

Bir yandan cephelerde Osmanlı askerlerine şifa dağıtan, diğer yandan tehcir ve katliam politikalarıyla Antep’ten sürülen ailesinin akıbetini merak eden bir subay.

Avedis Cebeciyan’ın elimizdeki günlüğü, dönemin siyasi atmosferini daha iyi anlamak için nadide bir kaynak.

  • Künye: Avedis Cebeciyan – Bir Ermeni Subayın Çanakkale ve Doğu Cephesi Günlüğü, 1914-1918, çeviren: Takuhi Tomasyan, Aras Yayıncılık

Şeyhülislam Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi – Şeyhülislam Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi’nin Günlükleri (2015)

İttihat ve Terakki’nin önde gelen simalarından Şeyhülislam Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi’nin Meşrutiyet, 1. Dünya Savaşı ve Mütareke dönemlerini kapsayan günlükleri.

Hem Osmanlı’nın son dönemini hem de laiklik, eğitimde dinin yeri, ordu-siyaset ilişkisi, toplum mühendisliği gibi, bugün de tartışılan pek çok sorunun arka planını daha iyi anlamak için.

  • Künye: Şeyhülislam Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi – Şeyhülislam Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi’nin Günlükleri, hazırlayan: Ali Suat Ürgüplü, İş Kültür Yayınları

Murasaki Shikibu – Murasaki Shikibu’nun Günlüğü (2009)

Murasaki Shikibu, Japonya’nın Heian hanedanlığı dönemi edebiyatının önemli isimlerinden.

Shikibu’nun edebi ve tarihi açıdan önemli bir kaynak olan kendisinin elimizdeki günlüğü, dönemin saray yaşamı ve törenleri anlatıldığı gibi, hakkında çok az bilgiye sahip olduğumuz bu gizemli yazarın yaşamına dair ilginç ipuçları veriliyor.

1008 yılının sonbaharından, 1010 yılının yeni yıl kutlamalarına kadar olan süreci kapsayan günlüğün ilk bölümünde, Prens Atsuhira için yapılan doğum törenleri, törenlerin uygulanışındaki görsel unsurlar yer alıyor.

İkinci bölüm, yazarın iç dünyası ve anıları hakkında.

Eserin son bölümünde ise Murasaki’nin saray yaşamından anılar ve ikinci Prens’in doğum törenleri anlatılıyor.

  • Künye: Murasaki Shikibu – Murasaki Shikibu’nun Günlüğü, çeviren: Esin Esen, İş Kültür Yayınları, edebiyat, 96 sayfa

Susan Sontag – Bilinç Tene Kuşanınca (2015)

Kuramcı, eleştirmen ve yazar Susan Sontag’ın 1964-1980 arasını kapsayan günlükleri.

Düşünürün dünyasına, gündelik hayatına, dostluklarına, kadın ve erkeklerle ilgili fikirlerine dair dikkat çekici detaylar barındıran kitapta, Sontag’ın doğrudan otobiyografik deneyimlerini anlattığı dört yazısı da var.

  • Künye: Susan Sontag – Bilinç Tene Kuşanınca, çeviren: Begüm Kovulmaz, Agora Kitaplığı

Barbara Kingsolver, Camille Kingsolver ve Steven L. Hopp – Hayvan, Sebze, Mucize (2009)

Barbara Kingsolver ‘Hayvan, Sebze, Mucize’de, ailesiyle beraber bir yıl boyunca kendi yiyeceklerini nasıl ürettiklerini anlatıyor.

Arizona’daki evlerini terk ederek Güney Appalachia’daki çiftliklerine taşınan aile, yeni yerlerinde endüstriyel gıdalarla değil, sadece çevrelerinde yetişebilen ya da kendilerinin yetiştirdiği yiyeceklerle hayatlarını sürdürmüş.

Bu deneyim “Artık tabağımızdakilerin nereden geldiğini biliyoruz.” diyen Kingsolver ve ailesi için, toprak, tohumlar ve bunları birbirine karıştırma, yiyeceklerin nasıl yetiştiği gibi konularda gerekli bilgileri edindikleri öğretici bir süreci beraberinde getirmiş.

  • Künye: Barbara Kingsolver, Camille Kingsolver ve Steven L. Hopp – Hayvan, Sebze, Mucize, çeviren: Seda Çıngay Mellor, Bilge Kültür Sanat, günlük, 415 sayfa

John Covel – Bir Papazın Osmanlı Günlüğü (2009)

‘Bir Papazın Osmanlı Günlüğü’, İngiltere Kralı II. Charles’ın sefaret papazı olarak 1670’te Osmanlı imparatorluğuna gelen John Covel’ın saray, merasimler ve gündelik hayata dair gözlemlerinden oluşuyor.

Osmanlı topraklarında yedi yıl kalan Covel, bu süre içinde yaşadığı ve gördüğü neredeyse her şeyi günlüğüne kaydetmiş.

Bu dönemde, duraklama dönemine girmiş bir Osmanlı’yla karşı karşıyayız.

Papazın günlüğünde, Osmanlı’da sosyal hayat, adetler ve alışkanlıklar, ayrıntılı arazi ölçümleri, toprağın kalitesi, yetiştirilen ürünler, yerel ticaret, üretim biçimleri, sarayın yönetim yapısı, saray protokol, merasim ve eğlenceleri ayrıntılı bir biçimde yer alıyor.

Dördüncü Mehmed’in kızı Hatice Sultan ile Musahip Mustafa Paşa’nın düğünü ve II. Mustafa olarak tahta çıkan Şehzade Mustafa’nın sünnet düğünü, günlükte dikkat çeken konuların başında geliyor.

  • Künye: John Covel – Bir Papazın Osmanlı Günlüğü, çeviren: Nurten Özmelek, Dergâh Yayınları, günlük, 189 sayfa

Hugo Ball – Zamanın Dışına Kaçış (2017)

Hugo Ball, 20. yüzyılın en önemli sanat hareketlerinden olan Dada’nın kurucularından ve etkili isimlerinden.

Ball’un Dada ile doğrudan ilişkisi sadece dokuz aylık bir süreç olsa da, bilindiği gibi hareketin asıl doğduğu yer Cabaret Voltaire’dir ve kabarenin kurucusu da Ball’dan başkası değildir.

Ball’un ruh hali, böylesi dikkat çeken bir hareketin önde gelen bir siması olmak ile kalabalıklardan kaçıp kendi içine çekilmek arasında sürekli gidip geldiğinden, iki kere Dada’yı ve Zürih’i terk etmişti.

Bu durum da, Dada’nın Tristan Tzara önderliğinde ortaya çıkan bir hareket olarak yayılmasına neden oldu.

Gelelim elimizdeki kitaba…

Hugo Ball’un 1910-1922 yılları arasında kaleme aldığı kişisel günlüğü ‘Die Flucht aus der Zeit’, Türkçe adıyla ‘Zamanın Dışına Kaçış’, ilk kez 1927’de yayınlandı.

Günlük, özellikle Ball’un, içinde bulunduğu Dada hareketi ile yaşadığı dönemin estetik ve siyasi başkaldırılarına odaklanıyor.

Kitabın en büyük katkısı, Dada’nın ortaya çıktığı siyaset, sanat ve düşünce atmosferini aydınlatan önemli olaylar, anılar ve değerlendirmeler barındırması.

Hans Richter, Dada’nın doğumunu ve gelişimini aktaran en güzel gözlemlerin Ball’un günlüğünde saklı olduğunu söylemişti.

Kitabın, Türkçeye ilk kez çevrildiğini de özellikle belirtmekte fayda var.

  • Künye: Hugo Ball – Zamanın Dışına Kaçış, çeviren: Sibel Erduman, Paris Yayınları, günlük, 344 sayfa, 2017

Vahram Altounian ve Janine Altounian – Geri Dönüşü Yok (2015)

1915’te Bursa’dan Suriye çöllerine ölüm yolculuğuna çıkan bir Ermeni ailenin dehşet verici hikâyesi.

Kitap, bu yolculukta 14 yaşında olan Vahram’ın tuttuğu günceden, günceyi gün yüzüne çıkaran kızı Janine’nin yorumları ve günceyi dilbilimsel, tarihsel ve psikanalitik yönleriyle ele alan beş makaleden oluşuyor.

  • Künye: Vahram Altounian ve Janine Altounian – Geri Dönüşü Yok, çeviren: Renan Akman, Aras Yayıncılık