Mizah – Sayfa 4 – Dipnotski

Yalçın Pekşen – Ye Türk’üm Ye (2007)

YE TÜRK’ÜM YE, Yalçın Pekşen, çizimler: İsmail Gülgeç, Say Yayınları, mizah, 190 sayfa

Yalçın Pekşen, Türkiye mizah sanatının önemli isimlerinden. Kendisinin, çizimlerini İsmail Gülgeç’in yaptığı bu kitabı da, adından da anlaşılacağı üzere, Türkiye’nin mizah konusundaki zengin toprağından feyiz alıyor. Pekşen, kitabının birinci bölümünde mizah öykülerine, ikincisinde de mizahi yorumlara yer veriyor. Kitaptaki bu bölümlendirme, daha iyi bir okuma imkânı da sunuyor. Çünkü birinci bölümde tamamen Pekşen’in yaratı dünyasının ürünü olan kurgu metinleri, diğerinde de Türkiye kültüründe sık sık karşımıza çıkan alışkanlıklara, davranışlara dair mizah yorumları yer alıyor. Kitabı, Pekşen’e ve genel olarak da mizaha ilgi duyan tüm okurlara öneriyoruz.

İrfan Sayar – Yazlık ve Kışlık Proceler (2007)

POROF. ZİHNİ SİNİR PROCELER KÜLLİYATI 3: YAZLIK VE KIŞLIK PROCELER, İrfan Sayar, İletişim Yayınları, 80 sayfa

İrfan Sayar’ın Porof. Zihni karakteri, zekice tasarlanmış, fakat gerçek hayatta uygulanma şansı düşük görünen icatlar yapan bir karakter. Serinin bu üçüncü kitabı ise, yazlık ve kışlık icatlara yer veriyor. Kışın ayakların üşümemesi için icat ettiği, ‘Ayakları Hohlayarak Isıtma’, araçların karlı havada kaymaması için, aracın önündeki karı eriten ‘Tuzluklu Otomobil’, nezle olanların kâğıt mendil ihtiyaçları gözetilerek icat edilen ‘Kâğıt Atkı’ ve şemsiyelerden gözü korumak için icat edilen ”emsiye Şemsiyesi’, bu “sinir” projelerden birkaçı.

Mikal Hem – Siz de Diktatör Olabilirsiniz (2013)

SİZ DE BİR DİKTATÖR OLABİLİRSİNİZ, Mikal Hem, Paloma Yayınevi, mizah, 152 sayfa

Mikal Hem ‘Siz de Bir Diktatör Olabilirsiniz’de, dünya tarihinde yer etmiş belli başlı diktatörlerin tuhaf davranışlarından örnekler veriyor; ayrıca meraklısına, içindeki diktatörü nasıl ortaya çıkarabileceği konusunda ipuçları veriyor. Yazar, mizahi bir üslupla ördüğü kitabında nasıl diktatör olunacağını, gücün ve zenginliğin nasıl elde tutulacağını ve diktatörlükte putlaştırmanın önemini adım adım anlatırken, Dominik Cumhuriyeti’nin diktatörü Rafael Trujillo, Türkmenistan’dan Saparmurat “Türkmenbaşı” Niyazov, Kuzey Kore’den Kim Jong-il ve Uganda diktatörü Idi Amin gibi diktatörlerin garip tutumlarından örnekler veriyor.

Cemal Kutay – Osmanlı’da Mizah (2013)

OSMANLI’DA MİZAH, Cemal Kutay, Acar Bilgi Merkezi Yayınları, tarih, 280 sayfa

Cemal Kutay ‘Osmanlı’da Mizah’ta, değerli arşivlerinden olan yüzyıl önceki mizah dergilerinden örnekler paylaşıyor. Meddahlık, Karagöz-Hacivat ve orta oyunu gibi Türk kültüründe göze ve kulağa hitap eden mizah geleneğiyle çalışmasına başlayan Kutay, devamında da ilk mizah dergisi Diyojen’in macerası, Namık Kemal’in mizahi şiirleri ve hicivleri, bu alanda öncü roller üstlenmiş Teodor Kasab’ın çalışmaları ve Tanzimat döneminde mizah dergileri üzerindeki devlet sansürü konularını ele alıyor. Kitap, yüz yıl önceki Türk toplumu ile mizah ve karikatür dergilerinin hangi konularla ilgilendiğini öğrenmek açısından iyi bir kaynak.

Fevzi Demir – Bulaşıcı Salaklık Epidemiyolojisine Giriş (2012)

BULAŞICI SALAKLIK EPİDEMİYOLOJİSİNE GİRİŞ, Fevzi Demir, Phoenix Yayınları, mizah, 168 sayfa

“Bu kitap bir tarihçinin toplum sağlığına ilişkin çalışmasıdır.” Fevzi Demir, elimizdeki çalışmasına dair meramını, bu sözlerle özetliyor. Epidemiyoloji bilindiği gibi, hem klinik hem de toplum tıp bilimlerinde hastalıkların dağılımı, nedenleri ile bunların teşhis ve tedavisi için araştırma teknikleri geliştiren bir bilim dalı. Demir ise, epidemiyolojiye, toplumsal alandaki bulaşıcı salaklığı anlamlandırabilmek için başvuruyor. Demir, salaklığın kimlerde görüldüğünü, kitle kültürünü, ezberi ve televizyonun salaklığa etkilerini mizahi bir üslupla ele alırken, salaklığın tedavisi konusundaki fikirlerini de paylaşıyor.

Gemma Edwin Harris (der.) – Küçük İnsanlardan Büyük Sorular… (2012)

KÜÇÜK İNSANLARDAN BÜYÜK SORULAR…, derleyen: Gemma Edwin Harris, çeviren: Şiirsel Taş, Domingo Yayıncılık, bilim, 297 sayfa

Emma Elwin Harris elimizdeki çalışması için, on ilkokulda, yaşları dört ila on iki arasında değişen çok sayıda çocuktan, yanıtını en fazla merak ettikleri soruları sormalarını istemiş. Çalışma, çocukların gönderdikleri sorulara, alanında uzman isimlerin verdikleri yanıtları bir araya getiriyor. Çalışmanın mizah boyutu, uzmanların yanıtlarından ziyade, çocukların sorduğu “Uzay neden pırıl pırıldır?”, “İlk evcil hayvan sahibi kimdi?”, “Arı arıyı sokar mı?”, “elektrik neden yapılmıştır”, “Rüyalar nasıl yapılır?” ve “Neden yetki hep yetişkinlerdedir?” gibi, onların özgün dünyalarından gelen soruların oluşturduğunu söyleyebiliriz.

Savaş Akın ve Lokman Dağ – Tape’den Kodese (2012)

TAPE’DEN KODESE, Savaş Akın ve Lokman Dağ, Postiga Yayınları, siyaset, 192 sayfa

Türkiye’de telefon dinlemelerinin çığırından çıktığı, uzun zamandır tartışılıyor. İki habercinin ortaklaşa yazdığı elimizdeki kitap da, telefon tapelerinden yansıyan ilginç kayıtlara yer veriyor. Bu tapelerden kimisinde, yasal dinlemelerle bazı suç örgütlerinin kirli ilişkilerinin nasıl aydınlatıldığı görülüyor. Kitabın mizahi boyutunu oluşturan başlıca unsur ise, kimi tapelerde yer alan evlere şenlik diyaloglar. Kayıtlarda, dinlemeleri yapan kişilerin Zeus’u “deyyus” şeklinde anlamasından dinlendiğini bilen kişilerin, önlem olarak kısık sesle konuşmalarına kadar, fıkradan ziyade trajikomiğe daha yakın pek çok olay sunuluyor.

Joe Garden, Janet Ginsburg, Chris Pauls, Anita Serwacki ve Scott Sherman – Yeni Vampirin El Kitabı (2010)

Bilindiği gibi vampirler, bilhassa son zamanlarda birçok kitabın, filmin ve dizinin konusu olmalarıyla, hayatımızın vazgeçilmez figürlerine dönüştü.

Elimizdeki kitap ise, genelde korku figürü olarak sunulan vampirlere mizah çerçevesinden bakıyor.

Burada vampir vücudu, vampir cinselliği, avını baştan çıkarma yöntemleri, vampirin sofra ve beslenme “adabı”, vampirin ağız ve diş sağlığı, vampir-insan ilişkileri ve vampirlerin yaşam tarzı gibi, okurlarını güldürmeyi hedefleyen bölümler yer alıyor.

Konunun yalnızca gülünç yönleriyle yetinmeyen kitap, vampir edebiyatını çığırından çıkarmış “korku endüstrisi”yle alay etmeyi de ihmal etmiyor.

Künye: Joe Garden, Janet Ginsburg, Chris Pauls, Anita Serwacki ve Scott Sherman – Yeni Vampirin El Kitabı, çeviren: Anıl Dursun, Derin Kitap, mizah, 223 sayfa

Aydın Boysan – Hayat Tatlı Zehir (2007)

Aydın Boysan bir sohbet adamı.

Kendisi, gezileri, mezeleri ve özellikle muhabbetiyle bilinen bir isim.

‘Hayat Tatlı Zehir’ ise, kendisinin bu muhabbetiyle, tabiri caizse şenlenen bir kitap.

Boysan altmış yaşından sonra yazarlığa başladı.

Onun yazarlığı, elli beş yıl mimar olarak çalışmasını unutturacak kadar öne çıktı.

Bu da pek kötü sayılmaz.

Çünkü muhabbeti, yaşam deneyimi ve gezip gördükleri, kendisine ister istemez bir hayat bilgesi sıfatı kazandırıyor.

“İnsanlar en çok, ölüm ve hastalık gibi şeyleri ciddiye almış görünüyorlar. Kolayına kaçmak bu! Zor olan, neşeyi ciddiye almak.” diyen Boysan’ın bu kitabı, muhabbet düşkünlerine önerilir.

Künye: Aydın Boysan – Hayat Tatlı Zehir: Aydın Boysan Kitabı, söyleşi: Ümit Bayazoğlu, İş Kültür Yayınları, söyleşi, 440 sayfa

Atilla Atalay – Kişi Başına Bir Yalnız (2006)

KİŞİ BAŞINA BİR YALNIZ, Atilla Atalay, İletişim Yayınları, mizah, 269 sayfa

Atilla Atalay, ‘Kişi Başına Bir Yalnız’da, mizahla melankoliyi birleştirmeyi deniyor. Türkiye kültürü düşünüldüğünde, yalnızlık genel olarak ayıpsanan bir durum. Atalay’ın bu kitabıysa, yalnızlığın istisnai bir durum olmadığını, aslında her insanın kendi yalnızlık “potansiyeli”ne sahip olduğunu vurguluyor. Bunu en iyi ifade eden de kitabın başlığı olsa gerek. Fakat kitabın sadece yalnızlığa odaklanan bir eser olmadığını söylemek lazım. Çünkü kitapta, birebir bu konuya kafa yormayan, çok çeşitli konulara geçiş yapan mizahi denemeler de karşımıza çıkıyor. Burada medyadan botoksa, özel güvenlikten bilgi yarışmalarına, Şoray kanunlarından delikanlı raconlarına çok sayıda konu bulunuyor.