Kategori: Otobiyografi

İlhan Başgöz – Gemerek Nire Bloomington Nire: Hayat Hikâyem (2017)

İlhan Başgöz, folklor alanında yaptığı sayısız çalışmayla yalnızca Türkiye’de değil, dünya çapında beğeni kazanmış isimlerden.

Amerikan Folklor Derneği’nin onur üyelerinden olan ve halen Bloomington Üniversitesi’nde çalışmalarını yürüten Başgöz otobiyografisinde, Sivas Gemerek’te başlayıp Ankara’ya, Tokat’a Londra ve Amerika’ya uzanan maceralı hayatından önemli detayları bizimle paylaşıyor.

Başgöz kitabında:

  • Doğup büyüdüğü Gemerek’i,
  • Ali çevresini,
  • Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’ndeki öğrencilik yıllarını,
  • Pertev Naili Boratav ve Wolfram Eberhard’ın öğrencisi oluşunu,
  • Fakülte yıllarında tanıştığı Enver Gökçe ile Gökçe’nin ölümüne değin süren sıkı dostluğunu,
  • Halk Edebiyatı Kürsüsü’ndeyken siyasi nedenlerle Tokat Lisesi’ne sürülüşünü,
  • Edebiyat öğretmeni olarak görev yaptığı Tokat Lisesi’nde yaptığı çalışmalarla şehrin kültürel ortamına yaptığı katkıları,
  • Ülkenin sıkıntılı döneminde sürekli iktidarların hedefi haline gelişini ve Sansaryan Han’da sorguya çekildiği zamanları,
  • Siyasi baskılar nedeniyle 1960 yılında Londra’ya göç edişini,
  • Londra’da Can Yücel ile aralarında başlayan dostluğu,
  • Amerika’da California ve Berkeley üniversitelerinde görev aldığı dönemi,
  • Ve burada ünlü dilbilimci Andreas Tietze ile yaptıkları çalışmaları anlatıyor…

Hocası Pertev Naili Boratav’ın “Hayatımın ilk övünülecek ve güvenilecek meyvesi” dediği Başgöz’ün kitabı, yukarıdaki isimlerin yanı sıra, Yaşar Kemal, Sabit Müdami, Fikret Otyam, Kemal Tahir ve Aziz Nesin gibi birçok önemli kişiye dair anlatımlar da yer alıyor.

Cumhuriyetle yaşıt Başgöz’ün anıları, kendisinin kişiliğine ve çalışmalarına daha yakından bakmamıza fırsat verdiği gibi, ülkenin yakın tarihinin dönüm noktalarını adım adım izleyebilmemize de rehberlik ediyor.

  • Künye: İlhan Başgöz – Gemerek Nire Bloomington Nire: Hayat Hikâyem, İş Kültür Yayınları, otobiyografi, 480 sayfa

Cüneyt Arkın – Fakir Gencin Hikâyesi (2014)

Türkiye sinemasının meşhur simalarından Cüneyt Arkın ‘Fakir Gencin Hikâyesi’nde, çocukluğundan ünlü olduğu dönemlere hayatının dönüm noktalarını paylaşıyor.

Arkın, büyük bir yoksulluk içinde yaşadığı çocukluk yıllarını, yetiştiği çevreyi, eğitim dönemini, tıp fakültesine girme sürecini, sinemayla tanıştığı yılları, sanat dünyasında tanıdığı isimleri ve meslek yaşamında karşılaştığı garip olayları okurlarıyla paylaşıyor.

Öğrenciliği yıllarında kazandığı ilk parayla ekmek alışı, üniversitenin ardından 1963’te Yeşilçam’a adım atmasına vesile olan tesadüfler ve mafyadan ölüm tehditleri alışı, Arkın’ın anlatımındaki ilginç detaylardan.

  • Künye: Cüneyt Arkın – Fakir Gencin Hikâyesi, Epsilon Yayıncılık, otobiyografi, 206 sayfa

Carl Gustav Jung – Anılar, Düşler, Düşünceler (2008)

  • ANILAR, DÜŞLER, DÜŞÜNCELER, Carl Gustav Jung, yayına hazırlayan: Aniela Jaffé, çeviren: İris Kantemir, Can Yayınları, otobiyografi, 292 sayfa

‘Anılar, Düşler, Düşünceler’, analitik psikolojinin kurucusu Carl Gustav Jung’un 81 yaşındayken, 1957 baharında, yakın dostu Aniela Jaffé’ye anlattığı yaşam öyküsünden oluşuyor. Dolayısıyla bu kitabı diğer biyografi örneklerinden ayıran da, bizzat Jung’un kendi anlatımlarıyla oluşmuş, oldukça derli toplu otobiyografik bir eser olması. Kitapta öne çıkan unsurlardan biri de, Jung’un dışsal yaşamından çok, ruhun çok derin bir gerçek olduğuna inanan bir insanın, zihin dünyasını ve deneyimlerini içeriyor olmasıdır denebilir. Anlatımların çoğunlukla, yaşamın ruhsal özüne inmeye çalışmaları da, tümüyle bundan kaynaklanıyor.

 

Lisa Fittipaldi – Karanlıkla Göz Göze (2007)

 

karanlikla-goz-goze

Lisa Fittipaldi, kırk yedi yaşındayken görme duyusunu kaybetti.

Görmemenin tarif edilemez bir duygu olduğunu, bunu ancak görmeyen kişinin anlayabileceğini söyleyen Fittipaldi, bir yandan da  “Gözlerimi geri kazanmak uğruna şimdiki hayatımı eskisine asla değişmezdim,” diyor.

Fittipaldi gözlerini kaybettikten sonra resim yapmaya başlamış. Kendisi, günümüzün sanat camiasında, görme yeteneğini kaybetmiş yetkin bir gerçekçi ressam olarak tanınıyor.

Fittipaldi’nin otobiyografisi, hayatını büyük bir dönüşüme uğratan bu talihsizliği ve bunun ardından gerçekleşen mucizeyi, inancın her zorluğun üstesinden geleceği temasıyla çerçeveleyerek anlatıyor.

  • Künye: Lisa Fittipaldi – Karanlıkla Göz Göze, çeviren: Mercan Yurdakuler, Hit Kitap, otobiyografi, 213 sayfa

Kolektif – Kendileri (2007)

  • KENDİLERİ, hazırlayan: Selim Esen, Evrensel Yayınları, otobiyografi, 479 sayfa

kendileri

‘Türkiye Yazıları’, 1977-1982 yılları arasında yetmiş iki sayı yayınlanmış bir dergi. Bu dergi yayınlandığı zaman, yayın kurulu, Türkiye edebiyatının önde gelen yazarlarına birer mektup yazarak, kendilerini anlatmalarını ister. Yazarlar kendilerini anlatırken, bizzat seçtikleri fotoğrafları da yazılarına eklerler. Yazarların gönderdiği öz yaşam öyküleri, derginin muhtelif sayılarında ‘Kendileri’ genel başlığı altında yayınlandı. Selim Esen’in hazırladığı bu kitap, dergide yayınlanmış, Türkiye edebiyatının yirmi yedi önemli isminin yazılarından oluşuyor. Çalışmanın, özellikle edebiyat tutkunları için değerli olduğunu söyleyebiliriz.

Isaac Asimov – Dolu Dolu Yaşadım (2007)

  • DOLU DOLU YAŞADIM, Isaac Asimov, derleyen: Janet Jeppson Asimov, çeviren: Asena Devlet, Hit Kitap, otobiyografi, 320 sayfa

dolu-dolu

‘Dolu Dolu Yaşadım’, son yıllarda Türkiye’de de kendine has okuyucu kitlesi oluşturan biyografi ve otobiyografi kitaplarına son örneklerden biri. Özellikle yazarının bilimkurgu türünün önemli isimlerinde biri olması, kitabın içeriğini daha da ilgi çekici kılıyor. Daha önce Asimov’un sağlığında kaleme aldığı çeşitli yazılar, mektuplar ve üç büyük bölümden oluşan ayrıntılı bir otobiyografisi bulunuyordu. Janet Jeppson Asimov’un bu çalışması ise, yazarın biyografisini tarihi gelişim sırasına göre değil, daha çok Asimov’un bir yazar ve hümanist olarak kendi hayatı hakkında anlattıklarını öne çıkararak aktarıyor.

Fernando Pessoa – Pessoa Pessoa’yı Anlatıyor (2012)

  • PESSOA PESSOA’YI ANLATIYOR, Fernando Pessoa, çeviren: Işık Ergüden, Kırmızı Kedi Yayınevi, otobiyografi, 279 sayfa

 

‘Pessoa Pessoa’yı Anlatıyor’, sayısız denebilecek isim ve kişilik altında eserler yaratmış Portekiz’li yazar Fernando Pessoa’nın günlüklerinden, notlarından, hayali ve gerçek mektuplarından hareketle, yazarın kapsamlı bir otobiyografisini örüyor. Söz konusu yazılı materyallerin derlenip toplanmasıyla bir araya gelen elimizdeki seçki, yazara dair bir biyografi çalışması olduğu kadar, Pessoa’nın kişiliği, yaşamı, iç dünyası konusunda oldukça aydınlatıcı bir eser. Metinler, Pessoa’nın krizlerle örülü ergenliğine, özgün kişiliğinin oluşumunu sağlayan etkenlere ve olgunluk döneminin pek çok bilinmeyenine ışık tutar nitelikte.

Juan Guzman – Pinochet’i Deviren Adam (2006)

  • PINOCHET’İ DEVİREN ADAM, Juan Guzman, çeviren: Orkun Yeltepe, Karakutu Yayınları, otobiyografi, 160 sayfa

Juan Guzman, darbeci Pinochet zamanında, Santiago İstinaf Mahkemesi’ne atanan bir yargıç. Bu kitap, kendisinin otobiyografisi olmasını yanında, Pinochet yönetimine dair önemli bir tanıklık olması yönüyle ayrıca değerli. Guzman, Pinochet’yi deviren adam olarak biliniyor. Zira, demokrasinin tekrar Şili’ye gelmesinin ardından, kendisini kayıp ailelerin soruşturmasını yürütmeye adar ve Pinochet’nin yargılandığı davada Guzman, gösterdiği adalet anlayışı ile Pinochet’ye en büyük darbeyi indiren kişi olarak tarihe geçer. Elimizdeki kitap, her şeyden önce, Şili ve Pinochet’den hareketle, dünyanın neresinde olursa olsun darbelerin ve darbecilerin, kendi halklarına ne kadar zarar verdiklerini ortaya koymasıyla önemli. Kitabın özgün yönlerinden bir diğeri de, babasının görevi nedeniyle otuzlu yaşlarına kadar çok sayıda ülke gezen Guzman’ın, bu süre içinde tanıdığı ünlü isimlere dair anılarıdır diyebiliriz.

Yukichi Fukuzawa – Yukichi Fukuzawa’nın Özyaşam Öyküsü (2006)

 

  • YUKICHI FUKUZAWA’NIN ÖZYAŞAM ÖYKÜSÜ, Yukichi Fukuzawa, çeviren: Esra Üstündağ Selamoğlu, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, otobiyografi, 345 sayfa

 

Yukichi Fukuzawa, Japon modernleşmesinin önemli isimlerinden. 1901 yılında ölen Fukuzawa, Japonya’da çok önemli değişimlerin yaşandığı ‘Meiji Dönemi’nde yaşadı. Ulusal bağımsızlığın, bireysel bağımsızlığa bağlı olduğunu savunan Fukuzawa, hayatı boyunca çok sayıda makale ve kitap kaleme almış, birçok öğrenci yetiştirmiş ve halkı aydınlatmak amacıyla gazete basmış, her fırsatta halka ulaşmaya çalışmış bir isim. Fukuzawa bu yönüyle, modernleşme söz konusu olduğunda, bu konuda önemli pratikler gerçekleştirmiş kişilerin başında gelir. Kitap, bu uğraşların birinci elden anlatımıyla dikkate değer diyebiliriz.

John Godolphin Bennett – Tanık: Bir Arayışın Hikâyesi (2006)

  • TANIK:  BİR ARAYIŞIN HİKÂYESİ, John Godolphin Bennett, çeviren: Çiçek Öztek, Yapı Kredi Yayınları, otobiyografi, 529 sayfa

Tanık, Atatürk’e Samsun için vize veren John Godolphin Bennett’in (1897-1974) otobiyografisi. Bennett, Asya dilleri ve dinleri üzerine yaptığı incelemeleri ve ayrıca matematikçi ve düşünür yönleriyle bilinir. Atatürk’le vize münasebeti de, Bennett’in İngiliz işgal kuvvetlerinde istihbarat subayı olarak çalıştığı döneme rastlar. Orta Asya’dan Güney Afrika’ya pek çok bölge ve ülke gezen Bennett, bu yolculuklarında, içlerinde Türk mutasavvıflarının da yer aldığı, az tanınan ama önemli manevi önderlerle ve ayrıca 1920’lerde Gürciyev ve Uspenski’yle tanıştı. Kitap, bu önemli ismin Doğu’dan nasıl etkilendiğinin de iyi bir göstergesi.