Kategori: Tiyatro

Andrew Gibson – Samuel Beckett (2018)

Hümanizm için, “büyük katliamların yaşandığı zamanlara saklanan bir sözcük” demiş, karakterlerini, insanı yaratılmışların efendisi olarak seçkin bir konuma yerleştiren sıfatlardan hep arındırmış Samuel Beckett’ın bir biyografisi.

Beckett’ın biyografik eserleri neredeyse hiç önemsemediğini biliyoruz.

James Knowlson ve Anthony Cronin’nin Beckett biyografileri ise oldukça ünlüdür.

Beckett’a dair pek çok noktayı aydınlığa kavuşturan söz konusu biyografilerin yanında Andrew Gibson’ın çalışması, kapsamlı olmaktan ziyade minimal oluşuyla öne çıkıyor diyebiliriz.

Kitabı özgün kılan hususların başında, Beckett’ın kişisel dünyasına, onun böylesi sıra dışı yapıtlar yaratmasının ardındaki dinamiklere, başka bir deyişle karakteriyle eserleri arasındaki ilişkiye odaklanmasıdır diyebiliriz.

  • Künye: Andrew Gibson – Samuel Beckett, çeviren: Orhan Düz, Yapı Kredi Yayınları, biyografi, 192 sayfa, 2018

Kolektif – Eleştirmen Gözüyle (2008)

Türkiye Tiyatro Eleştirmenleri Birliği’nin katkısıyla ortaya çıkan ‘Eleştirmen Gözüyle’, Cumhuriyet dönemi Türkiye tiyatrosu eleştiri seçkisinden oluşuyor.

Seçkinin üçüncü durağı olan bu kitapta, 1990 sonrası dönemin metinleri yer alıyor.

Tiyatro eleştirisinin, aynı zamanda oyunun geleceğe kalmasını sağlayan zaruri bir pratik olduğu düşünüldüğünde, birçok eleştirmenin yazılarından oluşan kitabın, bu anlamda büyük bir katkı sunacağı kuşkusuz.

Hatırlanacağı gibi, bu seçkinin 1923-1990 yıllarını kapsayan eleştiri yazılarından oluşan ilk iki cildi 1994 yılında yayımlanmıştı.

Bu son cilt de, ele aldığı dönemin tiyatro dünyasına, onun sorunlarına odaklanıyor ve bunun aşılması için ne yapılabileceğine kafa yoruyor.

  • Künye: Kolektif – Eleştirmen Gözüyle, hazırlayan: Gülşen Karakadıoğlu ve Filiz Elmas, Arkadaş Yayınevi, eleştiri, 299 sayfa

Özdemir Nutku – Shakespeare Sözlüğü (2008)

Prof. Özdemir Nutku’nun, uzun süreli çalışmasının ürünü olan ‘Shakespeare Sözlüğü’, öğrenciler, çevirmenler ve Shakespeare’le ilgilenenler için dört dörtlük bir rehber.

Tüm zamanların en büyük tiyatro yazarlarından biri olarak kabul edilen Shakespeare, özgün metin tekniğiyle de tiyatro yazınında iz bırakmış bir isim.

Shakespeare’in tüm oyunları ve şiirlerini; Elizabeth dönemi argosunu; deyimleri ve özdeyişleri inceleyen Nutku’nun sözlüğü, Shakespeare’e ilişkin 20 bin sözcüğün Türkçe karşılığını barındırıyor.

Ayrıca, Shakespeare’in metinlerinde geçen sözcükleri açıklarken, sözcüğün geçtiği perde, sahne ve dize numarasını da veren Nutku, oldukça pratik bir esere imza atmış diyebiliriz.

  • Künye: Özdemir Nutku – Shakespeare Sözlüğü, Kabalcı Yayınları, sözlük, 786 sayfa

Meral Harmancı McDermott – Bastırılanın Geri Dönüşü (2016)

Eril tarihin ısrarla görmezden geldiği kadınların izini süren, onları mahkûm edildikleri karanlıktan çıkaran değerli bir çalışma.

Meral Harmancı McDermott ‘Bastırılanın Geri Dönüşü’nde, Osmanlı’nın son yılları, Tanzimat ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında yaşamış ve bugün neredeyse kimsenin bilmediği feminist kadın oyun yazarlarını anlatıyor.

Kadınların kendi tarihlerini oluşturabilmeleri açısından önemli bir kaynak vazifesi görecek çalışma, ele aldığı kadınları yalnızca üretimleriyle değil, aynı zamanda yaşadıkları çağın kendine has dinamikleri içinde de ele alıyor.

Yalnızca tiyatro çalışmaları alanında değil, feminist çalışmalar, kadın araştırmaları, kadın tarihi açısından da önemli bir kaynak.

  • Künye: Meral Harmancı McDermott – Bastırılanın Geri Dönüşü: Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Kadın Oyun Yazarlarında Toplumsal Cinsiyet, Habitus Kitap, tiyatro, 320 sayfa

Augusto Boal – Ezilenlerin Tiyatrosu (2014)

Tiyatro hayatı değiştirmenin bir biçimi.

Boal buna, tiyatronun zorunlu olarak politik olduğu savını da ekliyor ve seyircileri pasif bir konumda oyuncuları izlemekle yetinmeyen aktif katılımcılar olarak görüyor.

Bu amaçla Aristo, Machiavelli, Hegel ve Brecht’in fikirleri tartışmaya açılıyor.

  • Künye: Augusto Boal – Ezilenlerin Tiyatrosu, çeviren: Necdet Hasgül, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları

Augusto Boal – Oyuncular ve Oyuncu Olmayanlar İçin Oyunlar (2014)

Augusto Boal, sonsuz bir enerji ve amansız bir iyimserlikle “Herkes rol yapabilir” diyor.

Tiyatroyu demokratikleştirme ve ezilenlerin sesi haline getirme konusundaki çabalarıyla da gönlümüzde taht kuran Boal, hem rol yapmak hem de eylem için harekete geçmemizi salık veriyor.

  • Künye: Augusto Boal – Oyuncular ve Oyuncu Olmayanlar İçin Oyunlar, çeviren: Berk Ataman, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, tiyatro, 299 sayfa

Nedret Güvenç – Kendini Arayan Yıldız (2017)

Nedret Güvenç, sesiyle, duruşuyla, tavrı ve oyunculuğuyla en özgün kadın tiyatro, sinema ve dizi oyuncularımızdan.

Kendisi, henüz 14 yaşında bir öğrenciyken tiyatroyla tanışmış ve ondan sonra da bir ömür boyunca tiyatroyla tutkulu bir birliktelik geçirmiş.

Şu ana kadar 200’den fazla oyunda rol almış, pek çok tiyatro oyunu yönetmenliği yapmış Güvenç’in, aynı zamanda öykü ve deneme kitapları da bulunuyor.

İşte Güvenç bu kitabında da, tiyatroyla bir baştan diğer başa kuşatılmış hayatının dönüm noktalarını anlatıyor.

Yazar, İzmir’deki çocukluğundan büyüdüğü çevreye, tiyatroyla ilgilenmeye başladığı zamandan rol aldığı ilk oyunlara, sanat dünyasında tanımış olduğu önemli şahsiyetlerden beraber çalıştığı tiyatrocu arkadaşlarına, hayatının pek çok bilinmeyenini bizimle paylaşıyor.

Güvenç’in 1940’lı yıllardan bugüne uzanan anıları, aynı zamanda Türkiye yakın tarihinin özgün bir fotoğrafını çekmesiyle de önemli.

  • Künye: Nedret Güvenç – Kendini Arayan Yıldız, Ayizi Kitap, anı, 360 sayfa

Mücap Ofluoğlu – Silinmiş Alkışlar İçinde: Mücap Ofluoğlu Kitabı (2008)

‘Silinmiş Alkışlar İçinde’, tiyatrocu Mücap Ofluoğlu ile yapılan nehir söyleşiden oluşuyor.

Ofluoğlu, 88 yıllık tiyatro hayatında, Hamlet’in Polonius’u ile Cyrano gibi karakterleri oynamış, Küçük Sahne ve Şehir tiyatrolarındaki oyunculuklarından sonra, İstanbul Oda Tiyatrosu ve Küçük Sahne Mücap Ofluoğlu Tiyatrosu ile kendi sanatını kurmaya çalışmış bir isim.

Söyleşide bu ayrıntıların yanı sıra, Ofluoğlu’nun Orhan Kemal, Sait Faik, Orhan Veli, Aziz Nesin, Yaşar Kemal, Ümit Yaşar, Doğan Nadi, Rıfat Ilgaz, Sabahattin Ali, Cahit Irgat, Salih Tozan, Şirin Devrim ve Lale Oraloğlu gibi, Türkiye’nin önemli düşün insanlarına dair anıları da yer alıyor.

  • Künye: Mücap Ofluoğlu – Silinmiş Alkışlar İçinde: Mücap Ofluoğlu Kitabı, söyleşi: Nuri Dikeç, İş Kültür Yayınları, söyleşi, 448 sayfa

Elif Çongur – Ulusal Kimliği Tiyatro ile Kurmak (2017)

  • ULUSAL KİMLİĞİ TİYATRO İLE KURMAK, Elif Çongur, İmge Kitabevi, tiyatro, 190 sayfa

Elif Çongur, 686 sayılı son OHAL Kanun Hükmünde Kararnamesi’yle, Ankara Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümü’nden atılan yedi akademisyenden biri. Bilen bilir, DTCF’nin Tiyatro bölümü hem hocası ve öğrencisiyle efsanedir hem de yetiştirdiği isimlerle ülke tiyatrosuna büyük katkılar sunmuştur. Çongur ‘Türk Tiyatrosunun Kimlik İnşasındaki İşlevi’ alt başlığını taşıyan bu kitabında, ulusal kimliğin inşa edilişini ve tiyatronun bundaki rolünü kapsamlı bir bakışla irdeliyor. Osmanlı İmparatorluğu’nda kimlik sorununu ele alarak kitabına başlayan Çongur, Cumhuriyet’in kuruluşunun ardından kültür, sanat ve tiyatronun ulusal kimlik inşasında nasıl kullanıldığını inceliyor. Türkiye tiyatrosunda modernleşmenin dinamikleri, ulusal kimlikte “öteki”nin konumlanışı ve ulusal kimlik inşasında oyun kişileri, kitapta yer alan diğer ilgi çekici konular.

Eugenio Barba ve Nicola Savarese – Oyuncunun Gizli Sanatı (2017)

Günümüzün önde gelen tiyatro kuramcılarından Eugenio Barba’nın kaleme aldığı nitelikli bir tiyatro antropolojisi.

1980 yılında Uluslararası Tiyatro Antropolojisi Okulu’nu (ISTA) kurmasıyla da bildiğimiz Barba çalışmalarında, Doğu ve Batı tiyatro teknikleri arasındaki ortaklıkları ve farklılıkları derinlemesine irdeler.

Barba, sözlük biçiminde hazırladığı bu pratik çalışmasında da, alıştırmalardan anlatıma, Avrasya tiyatrosundan Çin ve Hint tiyatrolarına, dengeden dramaturjiye, eşdeğerlikten karşıtlığa, metin ve sahneden organikliğe pek çok konu ve kavram irdeleniyor.

Richard Schechner, Fabrizio Cruciani, Rosemary Jeanes Antze, Ferdinando Taviani ve Franco Ruffini de, kitaba katkıda bulunan, alanın önde gelen diğer isimleri.

  • Künye: Eugenio Barba ve Nicola Savarese – Oyuncunun Gizli Sanatı, çeviren: Ayşın Candan, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, tiyatro, 352 sayfa