Füsun Doruker – Dipnotski

Richard Ovenden – Kitapları Yakmak (2022)

Kütüphaneler ve arşivler, kitapları muhafaza etmelerinin ötesinde insanlık için birer hazinedir; bu kurumların devamlılığı, tecrübe ve bilginin gelecek kuşaklara aktarılmasında hayati bir önem taşır.

Savaşlar, istilalar ve yağmalar tarih boyunca kütüphanelerin yakılıp yıkılmasına neden olurken modern dünyada bilgi, çeşitli çıkarlar uğruna tahrip ediliyor.

Bilgiyi muhafaza etmekle görevli kütüphaneler ise maddi, siyasi ve sosyal zorluklar karşısında âdeta bir varlık savaşı veriyor.

‘Kitapları Yakmak’, İskenderiye’den Saraybosna’ya; Irak’tan Birleşik Krallık’a kütüphane ve arşivlerde saklanan bilgi hazinesinin kasıtlı bir şekilde yok edilmeye çalışılmasının ardında yatan politik, dinî ve kültürel saikleri gözler önüne seriyor.

Kitap ayrıca, bir kavram olarak “bilginin korunması”nın sosyal ve politik açıdan önemine değiniyor ve toplumun bu konudaki rolünü sorguluyor.

Künye: Richard Ovenden – Kitapları Yakmak: Bilgi Tarihi Saldırı Altında, çeviren: Füsun Doruker, Albaraka Yayınları, inceleme, 336 sayfa, 2022

Simon Winchester – Deli ve Dâhi (2022)

Hazırlıkları 1857’de başlamış Oxford İngilizce Sözlüğü’nün tarihi, cinayet, şizofreni ve savaşla yüklüdür.

Simon Winchester bu harika çalışmasında, başrollerinde Mel Gibson ve Sean Penn’in yer aldığı yakın zamanlı bir filme de konu olmuş sözlüğün olağanüstü hikâyesini anlatıyor.

Oxford İngilizce Sözlüğü’nün başeditörü Dr. James Murray’nin önderliğindeki komite belirli kelimeler için alıntı ve tanım toplarken zaman içinde çalışma yöntemi ve şevkiyle bir gönüllü okur öne çıktı.

On binden fazla tanıma katkıda bulunan ve çalışmaların ilk yıllarında gizemini koruyan bu okur bir Amerikan İç Savaşı gazisi olan, emekli cerrah Dr. W. C. Minor’dı ve işlediği bir cinayet sebebiyle uzun zamandır akıl hastanesinde yatmaktaydı.

Sözlüğün hazırlıkları 1857’de başlamıştı ve o güne kadar girişilen en iddialı çalışmaydı, tamamlandığında İngilizcenin en kapsamlı ilk sözlüğü olacaktı.

Winchester’ın titiz araştırmalar sonucunda kaleme aldığı ‘Deli ve Dâhi’, işte bu devrimci eserin hazırlanışına büyük katkılarda bulunan, çoğu yönden bambaşka ama kelimelere adanmışlığıyla hayli birbirine benzer iki adamın, Dr. James Murray ile Dr. W. C. Minor’ın eksantrik hikâyesini ve sözlükçülüğün meşakkatli dünyasını gözler önüne seriyor.

Künye: Simon Winchester – Deli ve Dâhi: İngilizcenin En Kapsamlı İlk Sözlüğünün Hazırlanışının Çılgın Hikâyesi, çeviren: Füsun Doruker, İthaki Yayınları, tarih, 216 sayfa, 2022

Joshua Foer – Einstein ile Ay Yürüyüşü (2022)

‘Einstein ile Ay Yürüyüşü’, belleğin ilginç toplumsal tarihi, anımsamanın çalışma biçimi ve hileleri konusunda muhakkak okunması gereken bir kitap.

Joshua Foer, antik çağlardan kalma ezber teknikleri gibi önemli bilgileri de açıklıyor.

İnsanlar her yıl ortalama kırk günlerini unuttukları şeyleri telafi etmeye harcıyor.

Foer da bu insanlardan biriydi.

Ama bir yıl süren eğitimden sonra kendini ABD Bellek Şampiyonası’nın finalinde buldu.

Hepimizin sıklıkla unuttuğu bir gerçeği, aslında anılarımızın toplamı olduğumuz fikrini keşfetmesi daha da önemliydi.

‘Einstein ile Ay Yürüyüşü’, zihin açıcı bir araştırmayı, belleğin şaşırtıcı toplumsal tarihini ve insanların anımsama biçimini algılayışımızı değiştirecek hileleri irdeliyor.

Kitap, üst düzey “zihin sporcuları”nın verdiği eğitimleri, Cicero’nun uzun konuşmalarını ve ortaçağ düşünürlerinin kitapları ezberlerken kullandığı, antik çağlardan kalma teknikleri bir araya getiriyor.

Foer, araştırmasını zihin sporcularının dünyasından öteye, ülkenin dört bir köşesine ve kendi aklının derinliklerine taşıyarak hepimizin sahip olduğu ama sıklıkla unuttuğu bir yeteneğe derin saygı duymayı öğretiyor.

Künye: Joshua Foer – Einstein ile Ay Yürüyüşü: Her Şeyi Hatırlama Sanatı, çeviren: Füsun Doruker, Epsilon Yayıncılık, psikoloji, 320 sayfa, 2022

Douglas R. Hofstadter ve Daniel C. Dennett – Aklın G’özü (2021)

Bilişsel bilim profesörü Douglas R. Hofstadter ile felsefe profesörü Daniel C. Dennett’in kaleme aldığı ‘Aklın G’özü’nde, benlik, ruh, hayaller ve düşünceler, kapsamlı bir şekilde irdeleniyor.

“Ben kimim?”,

“Zihin nedir?”,

“Madde düşünebilir ya da hissedebilir mi?”, gibi huzur kaçıran soruların yanıtlarını arayan yazarlar, akıl, yapay zekâ, zihin-beden ilişkisi konularındaki felsefi ve bilimsel düşünceleri tartışıyor.

İkilinin bu tartışmayı, edebiyattan bilime, felsefeden bilim-kurguya, evrim kuramından psikolojiye uzanan farklı disiplinler aracılığıyla yapması ise, eseri nitelikli kılan unsurların başında geliyor.

“Elinizdeki kitabı bu zihin karışıklıklarını ortaya çıkarma ve belirginleştirme girişimi olarak tasarladık,” diyen yazarlar, bu doğrultuda benlik, bilinç, başkası gibi konuları farklı metinlere başvurarak, çok yönlü ve disiplinlerarası bir yaklaşımla ortaya koyuyorlar.

‘Aklın G’özü’, Jorge Luis Borges’ten Alan Turing’e, Stanislaw Lem’den Richard Dawkins’e, John Searle’e, Thomas Nagel’e uzanan geniş bir yazar yelpazesinin önemli metinlerini de barındırıyor.

Künye: Douglas R. Hofstadter ve Daniel C. Dennett – Aklın G’özü: Benlik ve Ruh Üzerine Hayaller ve Düşünceler, çeviren: Füsun Doruker, Alfa Yayınları, bilim, 600 sayfa, 2021

Kolektif – Zihin Felsefesi (2019)

Batı düşüncesini derinden etkilemiş zihin felsefesi, özellikle son yıllardaki yapay zekâ olgusu ile yeniden ilgi çekmeye başladı.

Elimizdeki bu derleme ise, zihin felsefesi alanında çalışan veya bu alana ilgi duyan okurların kaçırmak istemeyeceği türden.

Çalışmanın özgünlüğü, konuyu anlaşılması güç teorik bir perspektiften anlatmak yerine, filozoflar üzerinden ele alması.

Kitaba katkıda bulunan yazarlar, zihin felsefesinin ana konularını farklı düşünürlerin fikirlerini tartışmaya açarak irdeliyor.

Kitapta,

Edmund Husserl ve fenomenoloji,
Merleau-Ponty’nin fikirleri bağlamında fenomenolojik zihin ve beden felsefesi,
Gilbert Ryle ve mantıkçı davranışçılık,
Bilincin özdeşlik kuramına filozofların yaptığı katkılar,
David Lewis ve David Armstrong’a göre bedensel zihin kuramı,
Hilary Putnam ve bilgisayımsal işlevselcilik,
Jerry Fodor ve temsilci zihin kuramı,
Donald Davidson, Daniel Dennett ve normatif zihin,
Patricia ve Paul Churchland’ın nörofelsefeleri,
Ve bunun gibi pek çok aydınlatıcı metin yer alıyor.

Çalışma, Anglo-Amerikan dünyanın son 70 yılına damgasını vurmuş zihin felsefesini daha iyi kavramak için birebir.

Künye: Kolektif – Zihin Felsefesi, derleyen: Andrew Bailey, çeviren: Füsun Doruker, Fol Kitap, felsefe, 376 sayfa, 2020

Agatha Christie – Agatha Christie’nin Gizli Defterleri (2010)

Ünlü yazar Agatha Christie’nin kızı Rosalinda’nın 2004 yılının sonunda ölmesinin ardından, Agatha Christie’nin el yazısıyla tuttuğu 73 defter bulunmuştu.

Bu defterlerde, Christie’nin eserlerine dair yazdığı notlar yer alıyordu.

Defterlerde bunun yanı sıra, alternatif kurgular, roman planları, karakterler ve vazgeçilen sahneler gibi Christie yazınına dair pekçok ayrıntı da bulunuyordu.

İşte bu notları bir araya getiren John Curran, elimizdeki çalışmasıyla, Christie’nin başyapıtlarını oluşturan hammaddelere en küçük ayrıntılarına kadar değiniyor.

Kitapta bunun yanı sıra, Christie’nin pek az bilinen iki kısa öyküsüne de yer verilmiş.

Künye: Agatha Christie – Agatha Christie’nin Gizli Defterleri, hazırlayan: John Curran, çeviren: Füsun Doruker, Altın Kitaplar, inceleme, 448 sayfa

John Le Carré – Sıkı Dostlar (2015)

1960’lı yılların sonlarında Batı Berlin’de tanışan Ted ve Sasha, kısa bir süre sonra sarsılmaz bir dostluk kurar.

İşin ilginç tarafı, her ikisi de, çift taraflı çalışan ajanlardır.

Gün gelir, Sovyetler bu savaşın kaybedeni olur.

Ve tam da bu esnada, iki arkadaş, geri çeviremeyecekleri bir teklif alır.

Künye: John Le Carré – Sıkı Dostlar, çeviren: Füsun Doruker, Alfa Yayınları

Douglas R. Hofstadter ve Daniel C. Dennett – Aklın G’özü (2009)

“Ben kimim?”,

“Zihin nedir?”,

“Madde düşünebilir ya da hissedebilir mi?”,

gibi huzur kaçıran soruların yanıtlarını arayan yazarlar, akıl, yapay zekâ, zihin-beden ilişkisi konularındaki felsefi ve bilimsel düşünceleri tartışıyor.

Künye: Douglas R. Hofstadter ve Daniel C. Dennett – Aklın G’özü: Benlik ve Ruh Üzerine Hayaller ve Düşünceler , çeviren: Füsun Doruker, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, inceleme, 471 sayfa

Clive Cussler ve Jack Dubrul – Karanlık Takip (2009)

İki yazarlı polisiye-gerilim romanı ‘Karanlık Takip’, bir ekonomik krizin eşiğinde olan dünyada, gücü elinde bulunduran bankaların, gelirlerini nasıl kirli oyunlarla karşıladıklarını anlatıyor.

Korsanlarla işbirliğine giren bu bankalar, insan kaçakçılığından köle ticaretine kadar birçok yasadışı işe bulaşacaktır.

Romanın başkahramanı, eski ajan Cabrillo’nun devreye girmesiyle de, büyük bir kovalamaca yaşanacaktır.

Cabrillo ve ekibinin kurduğu şirket, Oregon isimli gemileriyle korsanların peşine düşer.

Ekip, kısa bir süre sonra, bankalar ile azılı korsanlar arasında Uzakdoğu, Avrupa ve Rusya’ya uzanan kirli ve tehlikeli ilişkiler ağını ortaya çıkaracaktır.

Künye: Clive Cussler ve Jack Dubrul – Karanlık Takip, çeviren: Füsun Doruker, Altın Kitaplar, roman, 367 sayfa

Sean Covey – Etkili Gençlerin 7 Alışkanlığı (2014)

Karikatürlerle ve yaşanmış öykülerle zenginleştirilmiş, gençlerin yaşadığı sorunları ve bunları nasıl aşabileceklerini konu edinen bir kitap.

Sean Covey, genç kuşaklara hayallerini gerçekleştirebilmeleri, sıkı arkadaşlıklar kurmaları ve aileleriyle düzgün ilişki kurmaları konularında kimi ipuçları sunuyor.

Künye: Sean Covey – Etkili Gençlerin 7 Alışkanlığı, çeviren: Füsun Doruker, Altın Kitaplar