Kategori: İktisat

Stephen Graham – Dikey Dünya (2020)

Stephen Graham’ın bu özgün çalışması, sınıf eşitsizliklerine yaşadığımız dikey mimarinin nasıl zemin hazırladığı üzerine derinlemesine bir sorgulama.

Zenginlerin yüksek katlı rezidanslarına ulaştıran asansörler, nasıl oluyor da dünyanın zorlu çalışma koşullarına sahip maden işçilerini yeraltının derinliklerine indirebiliyor?

Gökdelenler, gösteriş ve şiddeti nasıl aynı anda üretebiliyor?

Lüks konutlar, var olan büyük yoksulluğun üstünü hangi yollarla örtmeye çalışıyor?

Kanalizasyonlar bir toplumun sosyolojisine dair bize neler söyleyebilir?

Dünyaya ve kente, üçüncü boyut olarak tanımladığı dikey eksenle bakan, böylece var olan eşitsizlik, siyaset ve coğrafyaya farklı bir perspektiften irdelemeye koyulan Graham, bu sorulara aydınlatıcı yanıtlar veriyor.

Dünyadaki yerimiz üzerine daha derin düşünmek isteyenlerin zevkle okuyacağı bir kitap.

  • Künye: Stephen Graham – Dikey Dünya: Uydulardan Sığınaklara, çeviren: Ali Karatay, Koç Üniversitesi Yayınları, inceleme, 376 sayfa, 2020

Ali Mert Taşcıer – Neoliberalizm, Yerelleşme ve Türkiye (2019)

Ülkelerin kendilerine özgü şartları, teoride aynı görünen ekonomik ve siyasi eğilimlerin uygulanmasında farklılıklara neden olur.

Türkiye de, bu ülkelere verilebilecek en iyi örneklerden biri.

Ali Mert Taşcıer’in bu nitelikli çalışması, hem liberalizmin tarihsel ve teorik macerasını izliyor hem de Türkiye’de liberal ve neoliberal süreçlerin yaşanmasındaki kendine has dinamikleri aydınlatıyor.

Taşcıer kitabının ilk bölümünde, liberalizmin temel ilkelerini ve neoliberalizme kadar geçirdiği evrimi izliyor.

Neoliberalizmin piyasa ve devlete nasıl baktığı, neoliberalizmin neden güçlü devlet aygıtına ihtiyaç duyduğu, neoliberal süreçte merkezileşme ve yerelleşme geriliminin sebepleri, bu bölümde ele alınan kimi konular.

Kitabın ikinci bölümü, neoliberalizmin Türkiye’deki gelişimini ekonomik ve idari anlamda izliyor.

Kitabın üçüncü ve son bölümü ise, Türkiye’de yerelleşme tartışmalarını, Osmanlı’nın son döneminden itibaren anayasalara göre dönemleştirerek irdeliyor.

Taşcıer burada, Türkiye tarihindeki tüm yerelleşme hedeflerine karşın, merkezileşmenin her seferinde daha da pekişerek arttığını gösteriyor.

  • Künye: Ali Mert Taşcıer – Neoliberalizm, Yerelleşme ve Türkiye, Tekin Yayınevi, inceleme, 365 sayfa, 2019

Ömer Faruk Çolak – Şeytanın Oku Dediği Yazılar (2010)

‘Şeytanın Oku Dediği Yazılar’, Ömer Faruk Çolak’ın Dünya gazetesinde yazdığı yazılardan bir seçme.

Kitaptaki yazılar, 2008-2010 aralığında Dünya ve Türkiye ekonomisindeki gelişmelerin analitik bir eleştirisini barındırıyor.

İşsizliğin nasıl çözüleceği, krizle mücadele programları, sağlıklı iktisat politikalarının üretimi, İran ekonomisinin rejimi zorlayışı, borç sorunu, tüketimi belirleyen faktörler, AB ve Türkiye’de enerji konusunda yaşanan ortak sıkıntılar, krizlerin kadın emeğini nasıl etkilediği ve ABD-Çin döviz kuru tartışmaları, Çolak’ın ele aldığı konulardan birkaçı.

Çolak’ın kitabı, ekonominin ayrıntılarında gizlenen şeytanın izini sürüyor diyebiliriz.

  • Künye: Ömer Faruk Çolak – Şeytanın Oku Dediği Yazılar, Efil Yayınevi, ekonomi, 224 sayfa

Gamze Yücesan-Özdemir, Fırtınadaki Arı (2020)

Mühendis bizde, ezelden beri ilerlemeyi, kalkınmayı ifade etmiştir.

Peki, mesleği içinde, toplum içinde ve bizzat kapitalizmin çarkları içindeki mühendis hakkında neler biliyoruz?

Nasıl yaşar, neler düşünür, nasıl eyler?

İşte Gamze Yücesan-Özdemir’in hem anket hem de saha araştırmalarıyla zenginleşmiş ‘Fırtınadaki Arı’ adlı bu çalışması, mühendisin hayatına dair merak edilen hemen her şeyi anlatıyor.

Yücesan-Özdemir kitabına, mühendisin konumunu kapitalizmin tarihsel gelişimini ekseninde inceleyerek başlıyor.

Kapitalizmin sermaye birikiminin, mühendisin sınıfsal konumunu nasıl etkilediği burada derinlemesine açıklanıyor.

Yazar devamında ise,

  • Mühendisin üretim, sınıfsal ilişkiler ve toplumsal hayattaki konumunu,
  • Mühendislerin eğitimi ve emek piyasasındaki işsizlik ve istihdam deneyimlerini,
  • Fabrikada çalışan mühendislerin emek sürecindeki konumları, çalışma koşulları, çalışma süreleri ve mesleki geleceklerini,
  • Mühendislerin kent hayatındaki gündelik hayat örüntülerini,
  • Mühendislerin içinde yaşadıkları dünyayı ve ülkeyi nasıl gördüklerini,
  • Mühendislerin kültürel ve toplumsal hayatlarını,
  • Mühendislerin siyasetle ilişkilenmelerini ve Türkiye gündemine dair tespit ve algılarını,
  • Ve mühendislerin mühendis odaları ve örgütlenmeyle ilgili düşüncelerini kapsamlı bir şekilde ortaya koyuyor.

Yücesan-Özdemir’in çalışması, mühendisin yaşamından farklı kesitler sunmasıyla olduğu kadar, mühendisin içinde yaşadığı toplumsal ve kültürel durumun, iktisadi ve siyasi şartların sağlam bir fotoğrafını çekmesiyle de çok önemli.

  • Künye: Gamze Yücesan-Özdemir, Fırtınadaki Arı: Mühendisin Hayatı, İmge Kitabevi, inceleme, 250 sayfa, 2020

İrfan Kaygalak – Mekân ve Ekonomi (2020)

Bu çalışma, ekonomik gelişmişliğin nedeni ve sonucu olarak coğrafya konusunda Türkçe literatüre muazzam bir katkı.

İçinde yaşadığımız yüzyıl, insanın mekânla olan ilişkisinin köklü bir şekilde değiştiği yeni gelişmelere tanıklık etti.

Ekonomik coğrafya, tam da bu dönüşümün beraberinde getirdiklerini konu edinir.

Başka bir ifadeyle, bugün mekân ve ekonomik süreçler arasındaki karşılıklı bağıntının artmış olması, iktisatta da mekânsal dönüşüme kaynaklık etti.

Bu nedenle coğrafya ve iktisat disiplinleri, tematik ve teorik açıdan daha önce hiç olmadığı kadar yakınlaşmış durumda.

İşte İrfan Kaygalak’ın alan açısından büyük önem arz eden çalışması, mekânın ve ekonomik faaliyetlerin birbiriyle olan ilişkisini konu edinen bir disiplinin, ekonomik coğrafyanın, mekân ve ekonomi ilişkisine dair sunduğu açıklayıcı çerçevenin gelişimini ortaya koyuyor.

Kaygalak, ekonomik coğrafyanın epistemolojik ve metodolojik açıdan geçirdiği dönüşümü çok yönlü bir bakışla inceliyor, disiplinde farklı zamanlarda hâkim olan yaklaşımların ve paradigmaların mantığını ve bunların arkasındaki nedenleri ortaya koyuyor.

Beş bölümden oluşan kitabın ilk bölümünde, mekân nosyonuna ilişkin ontolojik ve epistemolojik tartışmaların değerlendirmesi sunuluyor.

İkinci bölümde, Anglo-Amerikan ve Batı Avrupa’daki ekonomik coğrafyanın gelişim tarihi değerlendiriliyor.

Üçüncü ve dördüncü bölümlerde, ekonomik coğrafyada kültürel dönüş ile temsil edilen yeni yaklaşımların değerlendirilmesi sunuluyor.

Beşinci ve son bölümde ise, coğrafya ve iktisat disiplinleri arasındaki yakınlaşma üzerinde duruluyor, iktisat teorisi içinde mekânın yeniden dâhil edilmesini temsil eden “yeni ekonomik coğrafya” teorisi tartışılıyor.

  • Künye: İrfan Kaygalak – Mekân ve Ekonomi: Ekonomik Coğrafyada Yeni Yaklaşımlar, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, ekonomik coğrafya, 300 sayfa, 2020

Korkut Boratav – Emperyalizm, Sosyalizm ve Türkiye (2010)

‘Emperyalizm, Sosyalizm ve Türkiye’, Korkut Boratav’ın yayımlanmış makale ve yazılarından, kitaplarının bazı kesimlerinden, ayrıca söyleşi ve konuşma metinlerinden oluşan bir derleme.

Dört bölümden oluşan seçki, iktisat metinlerinin yanı sıra, Türkiye ve dünya şartlarına odaklanan konuşmalar ve saf kuramsal çalışmaları da bir arada sunuyor.

Kitap bu yönüyle, sadece iktisat konusunda değil, sosyal bilimlerin farklı alanlarındaki çalışmalarıyla da bildiğimiz Boratav’ın düşünce dünyasının dair derli toplu bir özetini sunuyor.

Boratav burada ilkin, emperyalizm ve dünya ekonomisini ele alıyor.

Buradaki yazıların bir kısmı emperyalizm ideolojisine dönük eleştirilerden, diğerleri de, dünya ekonomisinin farklı öğelerini tartışan yazılardan oluşuyor.

Kitabın diğer bölümleri de, Marksist kuram ve sınıfları; sosyalizm ve sol siyaseti ve Türkiye ekonomisi gibi konuları irdeliyor.

  • Künye: Korkut Boratav – Emperyalizm, Sosyalizm ve Türkiye, Yordam Kitap, siyaset, 480 sayfa

Diren Çakmak – Forum Dergisi (2010)

Yakın zamanda, Soğuk Savaş yılları gerginliğinin yoğun bir biçimde hissedildiği bir dönemde yayın hayatına başlayan Forum Dergisi’ne dair bir çalışmaya bu sayfada yer vermiştik.

Diren Çakmak imzalı elimizdeki eser de, Doğu-Batı kutuplaşmasında Türkiye’nin yerinin Batı bloğu içinde olduğunu savunan, farklı görüşlerden aydınları bir araya getiren Forum Dergisi’ni inceliyor.

Derginin kuruluşu ve genel yapısıyla çalışmasına başlayan Çakmak, ardından, derginin birey-toplum, ulus-temsil, devlet-iktidar, iktidarın denetlenmesi, ekonomi politikaları ve dış politika gibi konularda ne gibi fikirler öne sürdüğünü, dönemin siyasî ve toplumsal şartlarını gözeterek ortaya koyuyor.

  • Künye: Diren Çakmak – Forum Dergisi: 1954-1960, Libra Kitap, inceleme, 623 sayfa

Yüksel Akkaya – Cumhuriyet’in Hamalları: İşçiler (2010)

 

Yüksel Akkaya ‘Cumhuriyet’in Hamalları’nda, Türkiye emekçilerinin dününe ve bugününe odaklanıyor.

On dokuzuncu yüzyıl sonunda Çukurova’da ve Selanik’te sanayileşme ve ücretli emek; kuruluş yıllarında Türkiye’de işçi sınıfı ve grevler; Demokrat Parti döneminde grevler; Türkiye’de 1946-1960 zaman aralığındaki erken dönem sendikal basın hareketi; 1923’ten 1980’e, cumhuriyet döneminde belediyelerde işçi hareketleri, Akkaya’nın bu nitelikli çalışmasında karşımıza çıkan konulardan birkaçı.

İşçi sınıfının sınıf kimliğine kavuşma sürecinin önemli göstergelerinden olan DİSK’in evrimine odaklanan bir yazının da bulunduğu kitap, Cumhuriyet’in hamallarının yaşadıklarını gözler önüne seriyor.

  • Künye: Yüksel Akkaya – Cumhuriyet’in Hamalları: İşçiler, Yordam Kitap, siyaset, 240 sayfa

Kolektif – İktisat ve Toplumsal Cinsiyet (2010)

Feminist iktisat alanındaki iyi çalışmalardan biri olarak elimizde duran ‘İktisat ve Toplumsal Cinsiyet’, toplumsal cinsiyetin bir kategori olarak iktisada dahil edilmesi serüvenine odaklanıyor; egemen standart iktisadın eril kavramlara dayalı tanımını sorguluyor.

İki bölümden oluşan kitabın ilk bölümünde, feminist iktisat yazınındaki kuramsal/kavramsal tartışmaları ve analizleri kapsayan yazılar yer alıyor; ikinci bölüm de, ele aldığı konuyu somutlaştıran alan çalışmalarını barındırıyor.

Kitaba yazılarıyla katkıda bulunan isimler ise şöyle: Fahriye Öztürk, Gamze Yücesan-Özdemir, Gülin Yavuz, Melda Öztürk, Nuray Ergüneş, Nurcan Özkaplan ve Ufuk Serdaroğlu.

  • Künye: Kolektif – İktisat ve Toplumsal Cinsiyet, editör: Ufuk Serdaroğlu, Efil Yayınevi, feminizm, 364 sayfa

Henry Bernstein – Tarımsal Değişimin Sınıfsal Dinamikleri (2010)

Henry Bernstein ‘Tarımsal Değişimin Sınıfsal Dinamikleri’nde, Karl Marx’ın ekonomi politik yaklaşımını kullanarak modern dünyadaki değişik tarımsal dönüm noktalarını anlamlandırıyor.

Kapitalizmin kökleri ve ilk gelişim dönemi; sömürgecilik ve kapitalizm; yerel ve küresel çiftçilik ve tarım; neoliberalizm sürecinde küresel tarım; kapitalist tarıma karşı mücadele yolları; kırsal kesimde sınıfsal oluşum ve kırsal kesimde sınıf mücadeleleri, Bernstein’in ele aldığı konulardan bazıları.

Eldeki bu ufuk açıcı çalışma, iktisat tarihi ve tarım ekonomisi alanındaki değerli çalışmalarıyla bildiğimiz Prof. Oya Köymen tarafından Türkçeye kazandırılmış.

  • Künye: Henry Bernstein – Tarımsal Değişimin Sınıfsal Dinamikleri, çeviren: Oya Köymen, Yordam Kitap, iktisat, 160 sayfa