Kategori: İktisat

Hayri Kozanoğlu – Küresel Krizin Anatomisi (2009)

‘Küresel Krizin Anatomisi’, Hayri Kozanoğlu’nun BirGün gazetesinde yayımlanan köşe yazılarını bir araya getiriyor.

Kitabın “Sunuş” kısmında, 2008 yılında Amerika’da başlayıp hızla bütün dünyaya yayılan küresel krizin genel bir panoramasını çizen Kozanoğlu, devamındaki yazılarında da, bunalımı çok boyutlu bir bakışla irdeliyor.

Krizin henüz başlarında bulunduğumuzu savunan yazar, 2007 krizinin, kapitalist küreselleşmenin ilk buhranı olduğunu ve etkisinin daha uzun süreceğini söylüyor.

Kozanoğlu’nun yazıları, muazzam şiddetiyle tüm coğrafyaları, sektörleri ve toplumsal kesimleri etkileyen krizi farklı yönleriyle inceliyor.

  • Künye: Hayri Kozanoğlu – Küresel Krizin Anatomisi, Agora Kitaplığı, iktisat, 156 sayfa

Pierre Dardot ve Christian Laval – Dünyanın Yeni Aklı (2018)

Bizde yeni baskısı yapılan ‘Dünyanın Yeni Aklı’, 2009’da ilk yayımlandığında, Fransa’da başlayarak bütün dünyada büyük tartışmalar yaratmıştı.

Pierre Dardot ve Christian Laval burada, neoliberalizmi yalnızca çağdaş kapitalizmin en güncel biçimi olarak değil, insanları evrensel rekabet ilkesi uyarınca yönetme eğiliminde olan ve toplumlarımızda baskın olan bir akılsallık biçimi olarak tanımlayıp çözümlemeye koyuluyor.

Başka bir deyişle neoliberalizmi, insanların kendileriyle kurduğu ilişkileri belirleyen bir “varoluş normu” olarak tanımlayan yazarlar, neoliberal aklın bir yandan yeni piyasalar oluştururken, öte yandan piyasa mantığını devletin yanı sıra, kişilerin kendileriyle kurdukları ilişkiye de sirayet edecek şekilde genişlettiğini belirtiyor.

Kitabın asıl vuruculuğu da burada yatıyor.

Zira Dardot ve Laval, neoliberal dünyada devletin bir şirket gibi yönetilmesi kadar, her birimiz de kendimizi bir şirket gibi yönetmeye itiliyoruz.

Kitapta, Ferhat Taylan’ın yazarlarla yaptığı bir söyleşi yer alıyor.

Bu söyleşi de, kitabın Fransa’da yayımlanmasından sonraki tartışmalar ve sonrasında yaşananlar hakkında okuru aydınlatmasıyla önemli.

Özellikle, neoliberal dünyada beyaz yakalıların işletme mantığı ve onun getirdikleri üzerine düşünmek isteyenlerin muhakkak okumaları gereken bir eser.

  • Künye: Pierre Dardot ve Christian Laval – Dünyanın Yeni Aklı: Neoliberal Toplum Üzerine Bir Deneme, çeviren: Işık Ergüden, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, siyaset, 476 sayfa, 2018

Sadun Aren – 100 Soruda Para ve Para Politikası (2009)

Sadun Aren ‘100 Soruda Para ve Para Politikası’nda, çağımızda ekonomik ve toplumsal yaşamın ayrılmaz parçası haline gelen para ve para sorunlarını anlatıyor.

İlk baskısı 1984 yılında yapılan kitabında Aren, para hakkında temel bilgiler verdikten sonra, uluslararası para ve ödeme sorunları ve para politikası sorunlarını kapsamlı bir bakışla ele alıyor.

Gerçek olayların, parasal örtülerle karşımıza çıktığını söyleyen Aren, olayların perde arkasındaki gerçeklerin daha iyi anlaşılabilmesini para ve para politikaları konusundaki temel bilgileri okurlara sunuyor.

  • Künye: Sadun Aren – 100 Soruda Para ve Para Politikası, İmge Kitabevi, iktisat, 204 sayfa

Sadun Aren – 100 Soruda Ekonomi Elkitabı (2009)

Sadun Aren’in, iktisada giriş niteliğindeki ‘100 Soruda Ekonomi Elkitabı’, tüketim konusundan başlayarak, işsizlik, kalkınma ve sanayileşmeye kadar, ekonomi alanındaki temel kavramları açıklıyor.

Anlatımını, Türkiye ekonomisinden örneklerle de besleyen Aren’in çalışması, duru ve anlaşılabilir üslubuyla dikkat çekiyor.

Aren’in, ilk baskısı kırk yılı aşkın bir süre önce yapılan kitabı, aradan geçen süre içinde birçok baskı yaptı.

Yazar zengin anlatımıyla, sermaye, değer, emek, artıdeğer, sömürü, gelir, ticaret, tasarruf, ücret, faiz, piyasa, fiyat, tekel, kamu maliyesi, azgelişmişlik, teknoloji gibi, ekonomi disiplini kapsamına giren birçok kavramı açıklıyor.

  • Künye: Sadun Aren – 100 Soruda Ekonomi Elkitabı, İmge Kitabevi, iktisat, 239 sayfa

David Bornstein – Dünya Nasıl Değişir? (2009)

David Bornstein, sosyal girişimcileri anlattığı ‘Dünya Nasıl Değişir?’de, toplumsal-ekonomik sorunlara sadece kendi çabalarıyla çözümler yaratabilmiş olağanüstü büyük sosyal girişimcilerin hikâyelerini anlatıyor.

Kitap, Brezilya’dan Macaristan’a, Filipinler’den ABD’ye, Fas’tan Afganistan’a dek dünyanın birçok ülkesinden başarı öyküleriyle, sosyal girişimcilerin yeni fikirler yaratmadaki gücünü gözler önüne seriyor.

Uzun yıllardır sosyal değişim hareketlerini izleyen Bornstein, dünyanın şiddet, yolsuzluk ve yetersizliklerinin ayyuka çıktığı günümüzde, içinde yaşadıkları huzursuz zamanı aşarak kendi iradeleriyle değişimler meydana getiren bireylerin mucizelerini anlatıyor.

  • Künye: David Bornstein – Dünya Nasıl Değişir?: Sosyal Girişimciler ve Yeni Fikirlerin Gücü, çeviren: Dilek Bayındır, Alfa Yayınları, anlatı, 370 sayfa

Melda Yaman ve Özgür Öztürk – Metaların Kerameti (2019)

Melda Yaman ve Özgür Öztürk bu şahane çalışmalarında metaların kendinden menkul görünen kerametinin peşine düşüyor.

Marx’ın ‘Kapital’de geliştirdiği analizi temel izlek edinen yazarlar, bununla da yetinmeyerek metaya ve meta mübadelesine ilişkin, Marx’ı önceleyen Adam Smith ile David Ricardo gibi politik iktisatçıların analizlerine, daha da ileriye uzanarak antik felsefeye giderek politik iktisadın da öncülü kabul edilen Aristoteles’e kulak veriyor.

Yaman ve Öztürk, Marx’ın teorisini incelemeden önce antropolojiden Aristoteles’e, Aristoteles’ten politik iktisada çeşitli analizlerin genel hatlarıyla üstünden geçiyor.

Kitapta,

  • Metanın, meta mübadelesinin ve değerin arkaik kökenleri,
  • Marx’tan 2 bin 200 yıl önce meta mübadelesine ilk kez sistematik biçimde değinen Aristoteles’in katkıları,
  • Marx’ın teorisini hem ondan beslenerek hem de onu eleştirerek inşa ettiği politik iktisat, özellikle de Adam Smith ile David Ricardo’nun teorileri,
  • Marx’ın ‘Kapital’deki, metadan başlayıp değere ve soyut emeğe uzanan analizi,
  • Tarihte, antropolojide ve ilk toplumlarda meta,
  • Politik iktisatta meta ve değer,
  • Meta olarak para,
  • Metaların fetiş karakteri,
  • Ve meta olarak emek gücü gibi birçok ilgi çekici konu tartışılıyor.

Çalışmanın, metaya ve değere ilişkin yeni düşüncelere, yeni sorulara vesile olacağını, daha ileri analizlere kapı aralayacağını söylemeliyiz.

Öğretim üyeleri iken KHK ile üniversitelerindeki işlerinden atılan Melda Yaman ve Özgür Öztürk, bu süreçten sonra da üretmeye devam eden değerli hocalarımızdan.

Bunun güncel örneği olan elimizdeki kitapları da, Ankara Dayanışma Akademisi’nde verdikleri derslerin ürünü.

  • Künye: Melda Yaman ve Özgür Öztürk – Metaların Kerameti, İletişim Yayınları, iktisat, 230 sayfa, 2018

Costas Lapavitsas – Üretmeden Kâr Etmek (2019)

Kimileri finansallaşmayı, rantiyenin üretken kapitaliste karşı zaferi olarak tanımlar.

Fakat finansallaşma, ortaya çıktığı son otuz yıl boyunca farklı aşamalardan geçip bugüne geldi ve şimdi, özellikle en büyüğü 2007’de görülen krize bakıldığında, özünde krizlere meyilli bir sistemdir.

İşte Costas Lapavitsas, Marksist bir temele oturttuğu ‘Üretmeden Kâr Etmek’te, hem finans kapitalizmin kendine özgü yapısını açıklıyor hem bunun yarattığı kriz ve tahribatları ortaya koyuyor ve hem de finansı kontrol edebilmek için neler yapabileceğimizi irdeliyor.

Lapavitsas, finansallaşmayı finans-dışı şirketler, bankalar ve hanehalkının davranışlarındaki dönüşümü merkeze alarak irdeliyor ve devamında da:

  • Finans-dışı şirketlerin finansal işlemlere gittikçe daha fazla dâhil olmasının sonuçlarını,
  • Bankaların şirketlere borç vermektense serbest piyasa işlemlerine ve hanehalkıyla girişilen finansal işlemlere yönelmesini ve bunun yansımalarını,
  • Hanehalkının borçlar ve varlıklar bakımından finans sistemine daha fazla dâhil olmasının sonuçlarını,
  • Ve Finansallaşmanın gelişmekte olan ülkeler için nasıl bağımlılıklar yarattığını ayrıntılı bir şekilde ortaya koyuyor.

Lapavitsas’ın bunu yaparken Marksist para ve finans teorisini ustaca kullanıyor ve bu bağlamda Marx, Hilferding ve Lenin gibi teorisyenlerin fikirlerine başvuruyor.

  • Künye: Costas Lapavitsas – Üretmeden Kâr Etmek: Finans Hepimizi Nasıl Sömürüyor, çeviren: Yasin Emre Kara, Koç Üniversitesi Yayınları, iktisat, 416 sayfa, 2019

Yahya S. Tezel – Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (2015)

Türkiye’nin 1923-1950 arasındaki iktisadi büyümesini belli başlı olgular üzerinden inceleyen kapsamlı bir araştırma.

Cumhuriyetin devraldığı iktisadi kaynaklar, yabancı sermaye ile ilişkiler, devlet kapitalizmi ve sanayileşme, tarım sektöründe gelişmeler ve kamu kesiminde sermaye birikimi, kitaptaki kimi ilginç konulardan.

  • Künye: Yahya S. Tezel – Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi, İş Kültür Yayınları

Paul Sweezy – Marksizm Üzerine Dört Ders (2009)

Önde gelen Marksist iktisatçılardan Paul Sweezy ‘Marksizm Üzerine Dört Ders’te, Marksizmin temellerine iniyor ve buradan bakarak emperyalizmin işleyiş tarzına ışık tutuyor.

Kitabın ilk dersinde, diyalektik düşünce tarzı ve Marksist materyalizm anlayışı anlatılıyor.

Sweezy bu bölümde ayrıca, kendisini Marksizme yönelten hususları da okurlarıyla paylaşıyor.

Kitabının ikinci dersinde, kapitalizmin çelişkilerine odaklanan yazar, bu çelişkileri açıklamak için meta, sermaye, artık değer gibi kategorilere başvuruyor.

Merkez ile çevre arasındaki ilişkiler ile çelişkiler Sweezy’nin üçüncü dersini, Marksizmin günümüzdeki sorunları ile geleceğine dair öngörüler ise dördüncü dersini oluşturuyor.

  • Künye: Paul Sweezy – Marksizm Üzerine Dört Ders, çeviren: Tuncel Öncel, Yordam Kitap, siyaset, 157 sayfa

A. Suut Doğruel ve Fatma Doğruel – Bıçak Sırtında Büyüme ve İstikrar (2018)

Geniş halk kesimlerinin gelir düzeyini baskı altında tutan istikrar programları, 1980’li yıllardan başlayarak, IMF ve Dünya Bankası’nın gözetiminde, yirmi yıl boyunca varlığını sürdürdü.

Küresel düzeyde rahat bir ekonomik ortama vesile olan bu programlar, 2000’li yılların ilk yarısına kadar sürdü.

2006’da ilk baskısı yapılan ve şimdi güncellenmiş bir baskıyla raflardaki yerini alan bu kitabın yazarları ise, söz konusu dönemdeki makroekonomik göstergelerdeki göreli iyileşmeye boş bir iyimserlik yerine şüpheyle yaklaşıyor ve bu sistemin dünyanın farklı ülkelerindeki macerasını karşılaştırmalı bir bakışla inceliyor.

Kitabın bu baskısında, 2008 Finansal Krizi’nin küresel düzeydeki etkilerini de analiz eden yazarlar, bu krizin de ortaya koyduğu gibi, sorunun sadece gelişmekte olan ülkelerde değil, gelişmiş ülkelerde de olabileceğini gözler önüne seriyor.

Makroekonomik dengesizlik sorunlarının başta Türkiye ve Arjantin olmak üzere bazı ülkelerde yeniden ortaya çıkışını ve bir kez daha Türkiye ekonomisinin geleceğinin belirsizliğe sürüklenişini kapsamlı bir şekilde analiz eden yazarlar, günümüz ekonomi politikalarını küreselleşme, büyüme ve istikrar kavramları çerçevesinde anlamak konusunda bir başvuru kaynağı ortaya koymuş.

  • Künye: A. Suut Doğruel ve Fatma Doğruel – Bıçak Sırtında Büyüme ve İstikrar, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, iktisat, 290 sayfa, 2018